FARKLI AKUAKÜLTÜR SİSTEMLERİNDE YETİŞTİRİLEN GÖKKUŞAĞI ALABALIKLARININ BESİN KOMPOZİSYONU MİNERAL MADDE VE AĞIR METAL İÇERİKLERİNİN TESPİTİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 547 - 553, 30.09.2023

Bilgen Başkaya , Mehmet Çelik , Ali Eslem Kadak , Aygül Küçükgülmez

https://doi.org/10.35229/jaes.1345974

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada, farklı akuakültür işletmelerinden farklı büyüklüklerde temin edilen Gökkuşağı alabalıklarının (Oncorhynchus mykiss) besin kompozisyonları, et verimleri, mineral madde (Na, C, K, Mg) ve ağır metal (As, Fe, Zn, Se, Mn, Co, Cu, Pb, Ni) birikimleri incelenmiştir. Mineral madde tespiti için yaş yakma yöntemi uygulanmış ve ICP-OES enstrümental analiz cihazı ile ölçülmüştür. Gökkuşağı alabalığının et verimi ve besin kompozisyonlarından ham protein, ham kül, ham yağ, su analiz sonuçları sırasıyla; %57,43-66,40; %16,99-19,93; %0,98-1,58; %3,07-4,18; % 75,10-77,65 aralığında tespit edilmiştir. Mineral madde içeriklerine bakıldığında Ca 2,66-30,58 mg/kg, Na 19,53-36,04 mg/kg, K 252,79-310,05 mg/kg ve Mg 120,75-137,44 mg/kg, olarak bulunmuştur. Tespit edilen ağır metaller ise As 0,42-0,56 mg/kg, Fe 2,16-3,69 mg/kg, Zn 2,67-4,69 mg/kg, ve Se 0,17-0,77 mg/kg olarak bulunmuştur. Diğer yandan Mn, Co, Cu, Pb ve Ni tespit edilememiştir. Araştırma sonunda farklı işletmelerden alınan gökkuşağı alabalıklarının besin kompozisyonu, et verimi, mineral madde içeriği ve ağır metal birikimi balıkların büyüklükleri ve avlandığı yere göre değişim göstermiştir (p<0,05). Ayrıca kas dokudan yapılan ağır metal analizleri sonuçlarına göre ağır metal birikimlerinin limitlerin altında olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yetiştiricilik Sistemleri, Proksimet kompozisyonu, Oncorhynchus mykiss, Mineral madde, Ağır metal birikimi.

Comparison of Nutritional Composition, Mineral and Heavy Metal Content of Rainbow Trout from Different Aquaculture Systems

Öz

In this study, proximate compositions, meat yields, mineral matter (Na, Mg, Ca, K), and heavy metal (As, Fe, Zn, Se, Mn, Co, Cu, Pb, Ni) contents of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) obtained from concrete pond systems and dam lake net cage were examined. Mineral and heavy metal contents were measured by ICP-OES instrumental analyser. According to the results of rainbow trout meat yield and nutritional composition analysis varied between; meat yield were 57.43-66.40%, crude protein were 16.99-19.93%, crude fat were 3.07-4.18%, crude ash were 0.98-1.58%, and moisture contents were 75.10-77.65%. Mineral contents of Ca 2.66-30.58 mg.kg-1, Na 19.53-36.04 mg.kg-1, K 252.79-310.05 mg.kg-1, and Mg 120.75-137.44 mg.kg-1 were detected in the presented ranges. Detected heavy metals were As 0.42-0.56 mg.kg-1, Fe 2.16-3.69 mg.kg-1, Zn 2.67-4.69 mg.kg-1, and Se 0.17-0.77 mg.kg-1. On the other hand, Mn, Co, Cu, Pb, and Ni were not detected. As a result of the study, it was found that the proximate composition, meat yield, mineral matter, and heavy metal contents of rainbow trout vary depending on the location and size of the fish (p<0.05). However, the heavy metal levels detected in muscle tissue did not exceed the consumption limits.

Anahtar Kelimeler

Aquaculture systems, Proximate composition, Oncorhynchus mykiss, Mineral, Heavy metal accumulation.

Kaynakça

• Akyurt, İ. (1994). Balık Beslemede Mineraller. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(3), 445- 453.
• AOAC. (1990). Official Methods of Analysis of the Association of the Official Analsis Chemists. Association of Official Analytical Chemists, 15th Edn. Washington, DC.
• Bligh, E.G. & Dyer, W.J. (1959). A Rapid Method of Total Lipid Eksstraction and Purification. Canadian Journal of Biochemistry and Physiology, 37, 911-917.
• Çelik, M., Gökçe, M.A,. Başusta, N., Küçükgülmez, A., Taşbozan, O. & Tabakoğlu, Ş.S. (2007).Nutritional Quality of Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss) Caught from the Atatürk Dam Lake in Turkey. Journal of Muscle Foods, 19, 50-61.
• Çelik, M. & Yanar, M. (1998). The Effect of Water Current on Nutrient Components of Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss). Turkish Journal of Veterinary Sciences, 23, 641 -643.
• Çelik, T. (2013). Farkli Üretim Tesislerinde Yetiştiriciliği Yapılan Gökkuşaği Alabalığının (Oncorhynchus mykiss) Et Verimi ve Besin Kompozisyonunun İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Tunceli Üniversitesi, Su Ürünleri Avlama ve İşleme Teknolojis.
• Çelikkale, M.S., Kurtoğlu, İ.Z., Şahin, S., Sivri, N. & Akyol, A. (1998). Gökkuşağı (Oncorhyncus mykiss) ve Kaynak Alabalığı (Salvelinus Fontinalis, Mitchill 1814)’nın Et Verim Özellikleri ve Etin Biyokimyasal Bileşiminin Karşılaştırılması. Doğu Anadolu Bölgesi, III. Su Ürünleri Sempozyumu, Erzurum, 41-48.
• Dikel, S. (1999). Tatlısu ve Denizde Yetiştirilen Alabalıkların Karkas Kompozisyonlarının ve Besin İçeriklerinin Karşılaştırılması. X. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 22-24 Eylül, Adana, Bildiriler I: 97-112.
• Diler, İ., Duyar, H.A. & Çaklı, Ş. (1997). Farklı Renk Maddeleri Kullanılarak Kültüre Alınan Gökkuşağı Alabalıkları (Oncorhynchus mykiss, W.)’nın Kimyasal Yapısı ve Yağ Asit Kompozisyonları Üzerine Bir Arastırma. IX. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, Egirdir, Isparta, 506-516.
• Duman, M. & Şen, D. (2003). Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss W.)’nın Kimyasal Bileşimi ve Et Verimindeki Değişimlerin Mevsimsel Olarak İncelenmesi. Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15(4), 635-644.
• Duman, M., Dartay, M. & Yüksel, F. (2011). Munzur Çayı (Tunceli) Dağ Alabalıkları Salmo Trutta Macrostigma (Dumeril, 1858)’nin Et Verimi ve Kimyasal Kompozisyonu. Fırat Universitesi, Journal of Science, 23(1), 41-45.
• Dökmeci, A.H. (2005). Gala Gölü ve Gölü Besleyen Su Kaynaklarında Ağır Metal Kirliliginin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Emre, Y., Sayın, C., Kiştin, F., Emre, N. & Karaman, S. (2011). Alabalık (Oncorhynchus mykiss L.) Kafes Yetiştiriciliğinin Mevcut Durumuna Yönelik Bazı Değerlendirmeler. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(1), 119-127.
• Ersoy, B. (2006). Kuzeydoğu Akdeniz (Adana/Karataş) Bölgesinde Avlanma Mevsiminde Tüketilen Balıkların Beslenme Kompozisyonu ve Ağır Metal İçerikleri. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ertan, Ö.S. & Bilgin, S. (1999). Salmo trutta macrostigma (Dumerill, 1858) ve Oncorhynchus mykiss (Walbaum, 1792)’in Bazı Kimyasal Bileşenleri. S.D.Ü. Egirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi 6, 195-206.
• Gökoğlu, N., Yerlikaya, P. & Cengiz, E. (2004). Effects of cooking methods on the proximate composition and mineral contents of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Food Chemistry, 84, 19- 22.
• Gündoğdu, A. & Erdem, M. (2008). The Accumulation of the Heavy Metals (Copper and Zinc) in the Tissue of Rainbow Trout (Onchorhyncus mykiss, Walbaum,1972). Journal of Fisheries Sciences, 2(1), 41-50.
• İlhak, O. İ., Karatepe, P. & Özçelik, M. (2012). Heavy Metal Levels in Some Fish Species Sold at Retail in Elazığ. F.Ü. Sağ. Bil. Vet. Derg., 26(2), 99-103.
• Jezierska, B. & Witeska, M. (2006). The Metal Uptake and Accumulation in Fish Living in Polluted Waters. Department of Animal Physiology, University of Podlasie, Prusa 12, 08-110.
• Kaya, Y., Erdem, M.E. & Turan, H. (2014). Monthly Differentiation in Meat Yield, Chemical and Amino Acid Composition of Wild and Cultured Brown Trout (Salmo Trutta Forma Fario Linneaus, 1758). Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences,14, 479-486.
• Kiriş, G.A. & Dikel, S. (2002). Fiber Tank ve Beton Havuza Yerleştirilmiş Ağ Kafeslerdeki Gökkuşağı Alabalıklarının (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Besi Performansları ve Karkas Kompozisyonları. Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Dergisi, 19(3-4), 371-380.
• Korkmaz, A.Ş. & Kırkağaç, M. (2008). Tatlı Suda Beton Havuzlarda ve Denizde Ağ Kafeslerde Yetiştirilen Gökkuşağı Alabalıklarının (Oncorhynchus mykiss) Et Verimi, Vücut Kompozisyonu ve Enerji Kapsamı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 14(4), 409-413.
• Kuzu, N. (2010). Erzurum İlindeki Bazı İşletmelerde Üretilen Alabalıkların Ağır Metal Yönünden İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı.
• Küçükgülmez, A. (2005). Akyatan (Karataş/ADANA) Lagünü’nden Avlanan Pastörize Edilmiş Mavi Yengeç (Callinectes sapidus, Rathbun,1896) Etinin Ağır Metal ve Mineral Madde İçerikleri. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Su Ürünleri Anabilim Dalı.
• Meroka, K. (2010). Alabalık Yetiştiriciliğinde Kullanılan Yemlerin Ağır Metal ve Aflatoksin İçeriğinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zooteknik Anabilim Dalı.
• Murat, F. (2015). Gelingüllü Barajındaki Cyprinus carpio, Leuciscus cephalus ve Pagellus erythrinus Balık Türlerindeki Bazı Ağır Metal (Cd, Pb, Cu, Zn) Seviyelerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı.
• Naeem, M., Salam, A. & Zuberi, A. (2016). Proximate composition of freshwater rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) in relation to body size and condition factor from Pakistan. Pakistan Journal of Agricultural Sciences, 53(2).
• Oğuzhan, P., Angiş, S., Haliloğlu, H.İ. & Atamanalp, M. (2006). Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) Filetolarında Sıcak Tütsüleme Sonrası Kimyasal Kompozisyon Değişimleri. E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences, 23(1/3), 465-466.
• Sarma, D., Das, P.D., Bish, H.C.S., Akhtar, M.S. & Ciji, A. (2013). Fatty Acid, Amino Acid and Mineral Composition of Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss) of Indian Himalaya. Agricultural Research Communicayion Centre, Indian J. Anim. Res., 49(3), 399-404.
• Siemianowska, E., Barszcz, A.A., Skibniewska, K.A., Markowska, A., Juszczak, P.L., Zakrzewski, J., Malgorzata, W., Szarek, J. & Dzwolak, W. (2015). Mineral Content of Muscle Tissue of Rainbor Trout (Oncorhynchus mykiss W.). Journal of Elementology, 21(3), 833-845.
• Sirakov, I. (2015). Flesh Quality in Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss W.) and Brown Trout (Salmo trutta, M. Fario L.) Cultivated in Recirculation Aquaculture System. Int. J. Curr. Microbiol. App. Sci., 4(1), 50-57.
• Sönmez, A. Y., Kadak, A. E., Özdemir, R. C. & Bilen, S. (2016). Establishing on heavy metal accumulation in some economically important fish species captured from Kastamonu costal. Alinteri Journal of Agriculture Science, 31(2), 84- 90.
• Sönmez, A. Y., Kale, S., Özdemir, R. C. & Kadak, A. E. (2018). An adaptive neuro-fuzzy inference system (ANFIS) to predict of cadmium (Cd) concentrations in the Filyos River, Turkey. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 18(12), 1333-1343.
• Tekelioğlu, N. (2005). İç Su Balıkları Yetişticiliği. Çukurova Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi Ders Kitabı No-2, Adana.
• Uysal, İ., Çalkı, Ş. & Çelik, U. (2002). Kültür Şartlarında Extruder Pelet Yemle Beslenen Abant Alabalığı (Salmo trutta Abanticus T., 1954) ile Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss W., 1792)’nın Biyokimyasal Komposizyonları. E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences, 19(3-4), 447-454.
• Vosyliene, M.Z. & Jankaitė, A. (2006). Effect of Heavy Metal Model Mixture on Rainbow Trout Biological Parameters. Ekologija, 4, 12-17.
• Yabanli, M., Yozukmaz, A., Alparslan, Y. & Acar, Ü. (2014). Evaluation of Heavy Metals and Selenium Contents in the Muscle Tissues of Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) in Western Anatolia. WFL Publisher Science and Technology, Journal of Food, Agriculture & Environment, 12(2), 165-168.
• Yıldırım, B. (2013). Tekirdağ İli Sahillerinde Avlanan Su Ürünlerinin Ağır Metal İçeriklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Zincir, Ö. & Korkmaz, A.Ş. (2004). Beyşehir Gölü Kadife Balıklarının (Tinca Tinca L., 1758) Et Verimi ve Vücut Kompozisyonu. Tarım Bilimleri Dergisi, 10(4), 474-480.