Ülkesel ve Bölgesel Ölçekte Türkiye’nin Bitkisel Atık Miktarları

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 26 - 37, 29.12.2023

Alperen Ünlü Zübeyde Filiz Arslan , Recai Arslan , Faik Ceylan

Öz

Ülkemizde oluşan tarımsal atıklar, miktar olarak oldukça fazla ve çeşitlidir. Yıllık 62.2 milyon ton olan bitkisel atık miktarımız yeterince değerlendirilememektedir. Ülkemizde oluşan bazı tarımsal atıklar hayvan yemi olarak değerlendirilebilmektedir. Ancak, tarımsal atıkların büyük bir kısmı tarlalarda bırakılmakta veya hasat sonrası yakılmaktadır. Ülkemizde atık olarak sorun iken, tarım ve endüstri başta olmak üzere pek çok sektörde değerli bir hammadde olan tarımsal atıkların değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. Tarımsal atıkların değerlendirilmesi konusunda yapılan çalışmalar sürdürülebilir tarıma, çevre kirliliği kaynaklı ekolojik sorunların azaltılmasına ve ekonomiye katkılar sağlamaktadır. Yapılan araştırmalar sonucunda ülkemizdeki tarımsal atıkların miktarı konusunda ihtiyaç duyulan bilgilerin olduğu bir kaynağa rastlanamamış olup, sadece T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanan “Biyokütle Enerji Potansiyeli Atlası” (BEPA) adındaki çevrimiçi atlas kullanılarak veriler sağlanmıştır. Elde edilen veriler ile Türkiye’nin yedi coğrafik bölgesindeki tarla bitkileri, bahçe bitkileri ve sebze üretim ve atık miktarları karşılaştırılmıştır. Bu çalışma, Türkiye’deki tarımsal atıkların miktarını bölgesel ve ülkesel ölçekte bir araya getiren ilk çalışmadır

Anahtar Kelimeler

Tarımsal atıklar, tarla bitkileri, bahçe bitkileri, sebzeler, Türkiye

Kaynakça

• Akçay Ç., Ceylan F., Arslan R. 2023. Production of oyster mushroom (Pleurotus ostreatus) from some waste lignocellulosic materials and FTIR characterization of structural changes. Scientifc Reports, 13:12897.
• Akdoğan G, Emeklier Y. 2007. Türkiye tarımında biyokütle (biyomas) enerji kaynakları. Biyoyakıtlar ve Biyoyakıt Teknolojileri Sempozyumu Bildiriler Kitabı. TMMOB, Kimya Mühendisleri Odası.12-13 Aralık, 2007, s. 31-48, Ankara Anonim 2021. Enerji Etüt web sayfası. SK Enerji Mühendislik. https://www.enerjietutraporu.com/tep-hesaplama.html Erişim tarihi: 15.03.2021.
• Anonim 2023a. Sıfır atık web sayfası. https://sifiratik.gov.tr/ Erişim tarihi: 01.09.2023.
• Arslan Z.F. 2020. Düzce Üniversitesi Tarımsal Atıkların Endüstriye Geri Kazanımı Uygulama ve Araştırma Merkezi Web sayfası. “Üniversitemiz, Tarımsal Atıkları Endüstriye Geri Kazandırmak İçin Çalışmalarını Sürdürüyor” başlıklı haber metni Haber tarihi: 03.10.2020, Erişim tarihi: 20.05.2021. https://www.duzce.edu.tr/akademik/merkez/tag/duyuru/bf46/03102020---universitemiz-tarimsal-atiklari-endustriye-geri-kazandirmak-cin-calismalarini-surduruyor
• Arslan M.B., Karakuş B., Güntekin E. 2007. Tarımsal atıklardan lif ve yonga levha üretimi. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9(12): 54 -62.
• BEPA 2021. Biyokütle enerjisi potansiyeli atlası. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Enerji İşleri Genel Müdürlüğü (EİGM). Erişim tarihi: 20.02.2021. https://bepa.enerji.gov.tr/map.aspx
• Bilek S., Yalçın Meliokoğlu A., Cesur S. 2019. Tarımsal atıklardan selüloz nanokristallerinin eldesi, karakteristik özellikleri ve uygulama alanları. Akademik Gıda, 17(1): 140-148.
• Çelik Ç., Gürdal E. 2005. Yerfıstığı kabuğunun agrega olarak kullanım olanakları. Mimarlık, Planlama, Tasarım, İtüdergisi-a, 4(1): 37-46.
• Deviren H., İlkılıç C., Aydın S. 2017. Biyogaz üretiminde kullanılabilen materyaller ve biyogazın kullanım alanları. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7(2/2): 79-89.
• Dundar T., Ayrilmis N., Büyüksari U. 2010. Utilization of waste pine cone in manufacture of wood / plastic composite. Second International Conference on Sustainable Construction Materials and Technologies, Ancona, Italy.
• FAO 2022. Land, Inputs and Sustainabilty-Land Use. The Food and Agriculture Organization of United Nations. https://www.fao.org/faostat/en/#compare
• Günay Ü., Dursun Ş. 2018. Arıtma çamuru ve zirai atıkların kompostlanarak tarım arazilerinde kullanımı. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, (1): 14-19. Horuz A., Korkmaz A., Akınoğlu G. 2015. Biyoyakıt bitkileri ve teknolojisi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 3(2): 69-81.
• İncikarakaya S.Ü., Beyaz K.B., Rezaei F. 2013. Doğal kaynaklar ve tarım. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 6 (1): 104-109.
• Kalaycı E., Avinc O.O., Bozkurt A., Yavaş A. 2016. Tarımsal atıklardan elde edilen sürdürülebilir tekstil lifleri: Ananas yaprağı lifleri. SAÜ Fen. Bil. Der., 20(2): 203-221.
• Küsek G., Güngör C., Öztürk, H.H., Akdemir, Ş. 2015. Tarımsal artıklardan biyopelet üretimi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 29(2): 137-145.
• Özkan G., Subaşı, B.G., Kamiloğlu S., Çapanoğlu E. 2022. Sürdürülebilir gıda ve tarımsal atık yönetimi. Çevre İklim ve Sürdürülebilirlik, İtüdergisi-e, 23(2): 145-160.
• Sanadi A.R., Caulfield D.F., Rowell R.M. 1994. Reinforcing polypropylene with natural fibers. Plastics Engineering (USA), 50(4): 27-28.
• Sümer S.K., Kavdır Y., Çiçek G. 2016. Türkiye’de tarımsal ve hayvansal atıklardan biyokömür üretim potansiyelinin belirlenmesi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 19(4): 379-387.
• Taşyürek M, Acaroğlu M. 2007. Biyoyakıtlarda (biyomotorinde) emisyon azatlımı ve küresel ısınmaya etkisi. Uluslararası Küresel İklim Değişikliği ve Çevresel Etkileri Konferansı, Konya.
• TBB 2023. Türkiye Bankalar Birliği Tarım Sektörü Raporu, Haziran 2023. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/Dokuman/8960/Tarim_Sektor_Raporu_130723.pdf
• TÜİK 2022. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel Üretim İstatistikleri, Tarım Alanı. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1