Türkiye’nin Kırsal Kalkınma Belgelerinde Yer Alan Kırsal Veriler ve Bu Verilerin TÜİK Veritabanında Erişilebilirliği Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 32 - 45, 30.06.2024

Gülce Olgun Susta

Öz

Çalışma ulusal kırsal kalkınma politikalarını büyük ölçüde yönlendiren belgelerde altı çizilen kırsal kalkınma politika ve stratejilerini uygulamaya geçirmek veya eyleme geçmiş plan ve projelerin izleme ve değerlendirmesini yapabilmek için gereksinim duyulan verilerin TÜİK veri tabanında erişime açık olup olmadığını değerlendirilmektedir. Türkiye’nin kırsal kalkınma politikasının belirlenmesinde ve uygulanmasında kullanacağı istatistikleri belirlemesi ve bu istatistiklerden kırsal alan göstergeler setini oluşturması gerekmektedir. Bu istatistik ve göstergeler seti kırsal kalkınma uygulamalarında ülke kaynaklarının nasıl, nereye ve ne şekilde yönlendirileceğinin tespit edilmesi bakımından önemlidir.
Kırsal kalkınma politika belgelerinde ele alınan konular, sorun tespitleri ve çözüm önerileri adı üzerinde kırsal alanları, kırsalda ve/veya tarımda faaliyet gösteren, yaşamını sürdüren kesimi ilgilendirmektedir. Ortaya çıkan aksaklıkların büyük oranda çeşitli temel istatistiki göstergelerde kırsal alan detayında veriye erişilememesinden dolayı yaşandığı görülmektedir.
TÜİK veri tabanında 2014 öncesi döneme yönelik yayınlanan kır-kent ayrımındaki istatistiklerin özellikle “işgücü” ve “Gelir Dağılımı ve Yaşam Koşulları” başlıkları altındaki oldukça kısıtlı veri setlerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Oysaki, kırsal politikaların üretilmesinde ve uygulanmasına zemin oluşturacak göç istatistikleri, eğitim, sağlık, cinsiyete yaş grubuna göre nüfus verilerinin kırsal alan ayrımında üretilmesi önem arz etmektedir. Yalnızca 2014 sonrası değil, öncesi dönemde de kırsala ait demografik yapı verileri kapsamlı bir şekilde mevcut değildir.
TÜİK kırsal kesimin genel ekonomik ve sosyal profilini yansıtmak üzere, düzenli aralıklarla güncellenen kırsal göstergeler veri tabanına sahip değildir. Kırsal nüfusu ve kırsal alanları ilgilendiren veriler dağınık bir şekilde, çeşitli veri tabanları taranarak elde edilmek durumundadır. 2014 sonrası veriler genellikle Türkiye geneli şeklinde derlenmekte, nadir de olsa bazı verilerin ilçe düzeyine kadar detaylandırıldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

kırsal kalkınma, kırsal alan, kırsal veri, kırsal veritabanı

Examination of Rural Data in Turkey’s Rural Development Reports and Their Accessibility within the Turkstat Database

Öz

Kaynakça

• Akalın, A. (2021). Planlı dönemler itibariyle Türkiye’de kalkınma çalışmaları ile kırsal kalkınma arasındaki ilişki, Ahi Evran Akademi, 2(1): 32-39
• EUROSTAT. (2020a). Rural development database. https://ec.europa.eu/eurostat/web/rural-development/data/database. Erişim: Kasım 2022.
• Eurostat. (2020b). Sustainable development ındicators. https://ec.europa.eu/eurostat/web/sdi/indicators. Erişim: Kasım 2022.
• Eurostat, (2023). Rural europe. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Rural_Europe. Erişim: Aralık 2022.
• Geray, U., (1991). Ekonomi, İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü. Yayın No: 3633, Or. Fak. Yayın No:408, 291-292
• Gülçubuk,B., Yıldırak, N., Kızılaslan, N., Ozer, D., Kan, M. & Kepoğlu, A. (2010). Kırsal kalkınma yaklaşımları ve politika değişimleri, Türkiye Ziraat Mühendisliği VII.Teknik Kongresi, pp.1227-1243
• Güven, O. (2017). Türkiye kırsal kalkınma politikalarının analizi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi (63), 209-227.
• OECD. (2022). National area distribution. https://data.oecd.org/popregion/national-area-distribution.htm#indicator-chart. Erişim: Aralık 2022.
• Olgun, Susta, (2018). 6360 sayılı yasa ile oluşan yeni büyükşehir yasasının kırsal alanda hizmet etkililiği açısından incelenmesi: İzmir ili Kiraz ilçesi örneği [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Ankara]
• Savaş, F.V., (1979). Kalkınma ekonomisi, İ. İ. T. İ. A. Nihad Sayar Yardım Vakfı Yayınları (İkinci baskı). 315-547
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2004). II. Tarım şurası: kırsal kalkınma politikaları komisyon raporu, Ankara. https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/vufind/Record/15588 Erişim: Ocak 2023.
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2014). II. Ulusal kırsal kalkınma strateji belgesi, Ankara. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/02/20150221-12-1.pdf. Erişim: Nisan 2022.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, (2018). Onbirinci kalkınma planı: kırsal kalkınma özel ihtisas komisyonu raporu, https://www.sbb.gov.tr/wp content/uploads/2020/04/KirsalKalkinmaOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf, Erişim: Kasım 2022.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, (2019). III. Tarım orman şurası, Ankara https://cdniys.tarimorman.gov.tr/api/File/GetGaleriFile/330/DosyaGaleri/958/iii_tarim_orman_surasi__sura_kitabi.pdf. Erişim: Nisan 2022.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, (2021). Ulusal kırsal kalkınma stratejisi 2021-2023, Ankara https://www.tarimorman.gov.tr/TRGM/Belgeler/UKKS-Strateji-Belgesi.pdf Erişim: Aralık 2023.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, (2022). Coordination of information on the environment - çevresel bilginin koordinasyonu projesi https://corine.tarimorman.gov.tr/corineportal/ Erişim: Aralık 2023.
• Tolunay, A. & Akyol A. (2006). Kalkınma ve kırsal kalkınma: temel kavramlar ve tanımlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A(2), 116-127
• TÜİK, (2020). Resmi istatistik portalı, sürdürülebilir kalkınma hedefleri https://officialstatistics.gov.tr/en/detail/subject/sustainable-development-indicators/ Erişim: Kasım 2022.
• TÜİK, (2022). Resmi istatistik programı 2022-2026, Ankara https://officialstatistics.gov.tr/media/pdf/rip/resmi_istatistik_programi.pdf Erişim: Ekim 2022.
• TÜİK, (2023). Haber bülteni, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları-2022 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=49685 Erişim: Ekim 2022.
• Yenigül, S. B., (2017). Kırsal kalkınma politikalarında yeni yaklaşımlar ve bu yaklaşımların Türkiye’nin kırsal kalkınma politikalarına etkisi, Planlama Dergisi, 27(1): 16–25.