Rural Architecture and Conservation Problems in Edirne/Keşan Çamlıca (Grabuna) Village

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 3, 124 - 162, 25.09.2023

Tahsin Aykut Çetinmakas , Tülay Canıtez

Öz

Çamlıca Village in Edirne Keşan District is an ancient Greek settlement known as Grabuna in the past. After the population exchange, the Greek population in the village and the Western Thrace Turks were replaced, and Turks were settled in the houses in the settlement, and the culture of rural life has been maintained until today. Today, among the registered buildings within the traditional fabric, there is a primary school used as a museum, a cinema, a priest's house, a Roman bridge and 3 houses, and registration efforts for 23 houses are continuing. Traditional houses in the settlement; They are single or two-storey buildings with rubble stone walls and external or internal sofa plans, and it is seen that the sofas are shaped as transition areas rather than living spaces. There are warehouses for agricultural products immediately adjacent to single-storey residences or in the courtyard. In two-storey residences, the lower floor is used as storage and the upper floor is used as living space. Nowadays, it is seen that the limitation of education and job opportunities causes migration from villages to cities, abandoned houses are in the process of demolition/destruction, and users make unqualified repairs to the houses. Because; It is of great importance to document traditional structures that are at risk, to determine criteria for their preservation with their original qualities by adapting them to current living conditions, and at the same time to develop suggestions for their sustainability by improving their social and economic life.

In this research, the general settlement characteristics of Çamlıca Village were examined; Analysis sheets regarding function, usage, structure and originality were prepared. Traditional houses were documented with photographs, their architectural qualities were determined by on-site measurement and observation methods, and their plan, facade and structure features were investigated. Suggestions have been developed to use tourism as a tool to sustain the settlement pattern, traditional structures and life in an integrated manner.

Anahtar Kelimeler

Keşan, Çamlıca Village, Rural Architecture, Traditional House, Conservation

Edirne/Keşan Çamlıca (Grabuna) Köyü’nde Kırsal Mimari ve Koruma Sorunları

Öz

Edirne Keşan İlçesi’ne bağlı Çamlıca Köyü, geçmişte Grabuna olarak bilinen eski bir Rum yerleşimidir. Mübadele sonrasında köydeki Rum nüfus ile Batı Trakya Türkleri yer değiştirmiş, yerleşimdeki konutlara Türkler yerleştirilerek kırsal yaşam kültürü günümüze kadar sürdürülmüştür. Günümüzde geleneksel doku içindeki tescilli yapılar arasında müze işlevi ile kullanılan bir ilkokul, sinema, papaz evi, Roma köprüsü ve 3 adet konut bulunmakta; 23 konutun da tescil çalışmaları devam etmektedir. Yerleşimdeki geleneksel konutlar; tek veya iki katlı, moloz taş duvarlı, dış ya da iç sofalı plana sahip yapılar olup, sofaların yaşam alanı olmaktan ziyade geçiş alanı olarak biçimlendiği görülmektedir. Tek katlı konutların hemen bitişiklerinde ya da avlu içerisinde tarım ürünleri için depolar bulunmakta, İki katlı konutlarda ise alt kat depolama, üst kat yaşam alanı olarak kullanılmaktadır. Günümüzde, eğitim ve iş olanaklarının kısıtlılığının köyden kente göçe neden olduğu, terk edilen konutların yıkılma/yok olma sürecine girdiği, kullanıcıların da konutlara niteliksiz onarımlar yaptıkları görülmektedir. Bu nedenle; risk altında bulunan geleneksel yapıları belgelemek, güncel yaşam koşullarına uygun hale getirilerek özgün nitelikleri ile korunmaları için kriterler belirlemek ve aynı zamanda sosyal ve ekonomik yaşamın da iyileştirilerek sürdürülebilmesi için öneriler geliştirmek büyük önem taşımaktadır.

Bu araştırmada, Çamlıca Köyü’nün genel yerleşim özellikleri incelenmiş; işlev, kullanım, strüktür ve özgünlük durumlarına ilişkin analiz paftaları hazırlanmıştır. Geleneksel konutlar fotoğraflarla belgelenmiş, yerinde ölçme ve gözlem yöntemleri ile mimari nitelikleri tespit edilmiş, plan, cephe ve strüktür özellikleri araştırılmıştır. Yerleşim dokusunun, geleneksel yapıların ve yaşamın bütünleşik olarak sürdürülmesi için turizmin de araç olarak kullanıldığı öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Keşan, Çamlıca Köyü, Kırsal Mimari Miras, Geleneksel Konut, Koruma

Kaynakça

• Akyüz Levi, E., Taşçı, B. (2017). Ege’de Kırsal Mimari Araştırmaları. Megaron 12(3), s.s.365-384. DOI: 10.5505/megaron.2017.12499.
• Arı, K. (1995). Büyük Mübadele Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Eres, Z. (2013). Prof. Dr. Nur Akın’a Armağan-Mimari ve Kentsel Koruma. Eyüpgiller, K.K. & Eres, Z. (Derl.) Türkiye’de geleneksel kırsal mimarinin korunması: tarihsel süreç, yasal boyut (ss.457-469). YEM Yayınları.
• Erdem, A. (2020). Boyabat köylerinde geleneksel kandil evler ve koruma sorunları, TÜBA-KED, 21: 105-129.
• Kuban, D. (1995). “The Turkish Hayat House”, İstanbul, Eren Yayıncılık.
• Mansel, A.M. (1938), Trakyanın Kültür ve Tarihi, En Eski Zamanlardan Miladdan Sonra Altıncı Asrın Ortasına Kadar, Edirne ve Yöresi Eski Eserleri Sevenler Kurumu Yayınlarından, İstanbul.
• Mazlum, D., Eres, Z., Barlık, T., Tok, Ş. (2004). Orhangazi (Bursa) Karsak Köyü Kırsal Mimarlık Envanteri. TÜBA_KED, 3: 229-257.
• Oliver, P. (2006). Built to Meet Needs Cultural Issues in Vernacular Architecture. Architectural Press Publications Elsevier Ltd.
• Sezer, B., Küçükaltan, D.,& Çakır, A.(2013). Edirne -Çamlıca Beldesi’nde Kırsal Turizm ve Turizm Algısı, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi International Journal of Social and Economic Sciences 3 (2).
• Sezgin, H. (1981). Anadolu-Türk Vernaküler Mimarisini Yayılma ve Etki Alanları, Akademi 10, Mimarlık ve Sanat, İstanbul.
• URL-1. 23 Nisan 2023 tarihinde http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0464062001536913566.pdf, adresinden erişildi.
• URL 2. 23 Nisan 2023 tarihinde http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0784192001542192602.pdf, adresinden erişildi.
• URL-3. 18 Mart 2023 tarihinde https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/eSatis/BelgeGoster.aspx?ItemId=23049801&Hash=5C61B8A83691F98B83270FEF0D2888E97128137190ABCCED8878E8D4F62FD663&A=2&Mi=0, adresinden erişildi.
• URL-4. 18 Mart 2023 tarihinde https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/eSatis/BelgeGoster.aspx?ItemId=30647896&Hash=34F47D0706C9844530660F7233B1EA2E67CFAECE48D6F882FD4E52A8A725E159&A=2&Mi=0, adresinden erişildi.
• URL-5. 18 Mart 2023 tarihinde https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/eSatis/BelgeGoster.aspx?ItemId=33277846&Hash=9B299273D0536AAA72712AB49DF171B9BBEE83FA7E02A532D6B1D8E123D26151&A=2&Mi=0, adresinden erişildi.
• URL-6. 20 Nisan 2023 tarihinde http://www.edirneozelidare.gov.tr/belediyeler, adresinden erişildi.
• URL-7. 20 Nisan 2023 tarihinde, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121206-1.html, adresinden erişildi.
• URL-8. 21 Nisan 2023 tarihinde, https://edirne.ktb.gov.tr/TR-76441/kesan-ilcesi.html, adresinden erişildi.
• URL-9. 21 Nisan 2023 tarihinde https://earth.google.com/web/@40.76276508,26.67202629,76.42396784a,1871.82014298d,35y,0h,0t,0r, adresinden erişildi.