Çankırı, Kurşunlu, Çarşı Han Yapısı Belgeleme ve Restitüsyon Analizi

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 3, 187 - 209, 25.09.2023

Ammar İbrahimgil , Halime Sertaç Akyol

Öz

İlk Türk İslâm devletleri ile birlikte Türkler, tarihi İpek Yolu’nu doğrudan kontrol eden devletler kurmuşlar ve İpek Yolu’nun güvenliğini sağlamışlardır. Bunun için de İpek Yolu güzergâhında çok sayıda konaklama yapısı inşa edilmiştir. Türk devletleri ile anılan konaklama yapıları, genel olarak kervansaray, ribat ve han isimleriyle bilinmektedir. Bu çalışmanın araştırma konusu olan konaklama yapısı da bu yeni açılan güzergâh üzerinde kurulan günümüzde Çankırı ili, Kurşunlu ilçesinin merkezinde bulunmaktadır. İncelenen Han yapısı, orta avlusuz plan şeması ile genel han kavramı içerisindeki nadir örneklerden birisidir. Araştırma kapsamında incelenen yapı, Çankırı iline bağlı Kurşunlu ilçesi, 188 ada 4 parselde bulunan Çarşı Han yapısı, 07.03.2018 tarih ve 5295 sayılı toplu tescil kararı ile koruma altına alınmıştır. Bu araştırma, Anadolu’nun zengin kültür coğrafyasında korunması gereken bu yapı ile ilgili bilimsel ölçütlerle kapsamlı belgelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında yapı ve çevresi, yapının bulunduğu yer ile konaklama kavramının tarihsel süreci hakkında çeşitli kaynaklardan bilgiler derlenmiş, karşılaştırmalı çalışmalara dayanarak malzeme ve yapının yapım tekniği araştırılmış, rölöve çizimleri yapılmış ve restitüsyon analizi hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çankırı, Kurşunlu, Han, Restorasyon, Konservasyon

Çankırı, Kurşunlu, and Çarşı Inn Structural Documentation and Restitution Analysis

Öz

Along with the first Turkish Islamic states, Turks established states that directly controlled the historical Silk Road and ensured the security of the Silk Road. For this reason, many accommodation structures were built on the Silk Road route. The accommodation structures associated with Turkish states are generally known as caravanserais, ribats, and khans. The accommodation structure, which is the subject of the research of this study, is located in the center of the Kurşunlu district of Çankırı province, which was established on this newly opened route. The examined Han structure is one of the rare examples within the general concept of Han with its plan scheme without a central courtyard. The structure discussed within the scope of the research, the Çarşı Han structure located in the Kurşunlu district of Çankırı province, 188 block 4 parcel, was taken under protection with the collective registration decision in 2018. This research aims to document this structure, which should be protected in the rich cultural geography of Anatolia, with scientific criteria. Within the scope of the study, information about the building and its surroundings, the location of the building, and the historical process of the concept of accommodation were compiled from various sources. The materials and construction technique of the building were investigated based on comparative studies, survey drawings were made, and a restitution analysis was prepared.

Anahtar Kelimeler

Çankırı, Kurşunlu, Inner-city Inn, Restoration, Conservation

Kaynakça

• Akın, G. (1990). Asya Merkezi Mekân Geleneği. Kültur Bakanlığı.
• Berkol, F. (1973). Türk Vakıf Kervansarayları ve Bugün Turizm Hizmetinde Kullanılmaları. Vakıflar Dergisi, X, 345-351.
• Cezar, M. (1985). Tipik Yapılarıyla Osmanlı Şehirciliğinde Çarşı ve Klasik Dönem İmar Sistemi. Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları.
• Eyice, S. (1970). Elçi Hanı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 24, 93-130.
• Ersoy, B. (1994). Osmanlı Şehir- İçi Hanları: Plan Tasarımı ile Cephe ve Malzeme Özellikleri. Sanat Tarihi Dergisi, 7(7), 75-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/std/issue/16510/172384
• Ersoy, B. (2001). Osmanlı Şehir İçi Hanlarının İşlevleri. EJOS (Electronic Journal of Oriantal Studies), IV(16), 1-3
• Eryavuz, Ş. (2022). Kervansaray. İslâm Ansiklopedisi, 25, 299-302 https://islamansiklopedisi.org.tr/kervansaray
• Güran, C. (1976). Türk Hanlarının Gelişimi ve İstanbul Hanları Mimarisi. Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• ICOMOS. (1994). The Nara Document on Authenticity. https://www.icomos.org/en/charters-and-texts/179-articles-en-francais/ressources/charters-and-standards/386-the-nara-document-on-authenticity-1994
• İbrahimgil, A. (2018). Makedonya Üsküp'ün Tarihi Kent Dokusunun İncelenmesi ve Koruma Önerisi. (Tez No 508067) [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi, 30.
• Kayın, E. (1998). Historical evolution of hostelry buildings with particular reference to those within the Inner-city of İzmir from the 17th to the first quarter of the 20th centuries. (Tez No 77230) [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. 9 Eylül Üniversitesi, 10-15
• Kuban, D. (2021). Osmanlı mimarisi. YEM Yayınları.
• Müderrisoğlu, F. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nda Menzil Yolları ve Menzil Külliyeleri. Yeni Türkiye Dergisi, 34, 467-469.
• Pamuk, B. (2007). İpek Yolu Ticareti ve Erzurum. Tarih İncelemeleri Dergisi, XXII(2), 125-143.
• Stavisky, B. (2002). İpek Yolu ve İnsanlık Tarihindeki Önemi. Türkler, 3, 224–225. Sümer, F. (1983). Türklerde Atçılık ve Binicilik. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• URL-1. Cinli, A. T.C. Kurşunlu Belediyesi (2023, Ağustos 23). Kurşunlu. Son Erişim Tarihi Ağustos 23, 2023 from https://www.kursunlu.bel.tr