Havacılıkta Parça ve Cihaz Sertifikasyonu Yol Haritası

Yıl 2022, , 177 - 196, 31.08.2022

Orçun Yardım

https://doi.org/10.51785/jar.1028164

Öz

Uçuş emniyeti, bir hava aracının uçuşu sırasındaki emniyet risklerini kontrol etmeye ve bu hava aracının uçuşu sırasında kaynaklanabilecek her türlü zarara karşı kişileri, kamu ve özel mülkiyeti ve çevreyi korumaya yönelik tüm düzenlemeleri ifade eder. Uçuş emniyetini sağlamaya yönelik yürütülen süreç ise uçuşa elverişlilik sertifikasyonu olarak adlandırılabilir. Tip ya da tamamlayıcı tip sertifikasına sahip bir havacılık ürününe (hava aracı, motor veya pervane) takılacak tüm parça ve cihazların da bu hedef doğrultusunda onaylı olması gerekmektedir. Bu da bir hava aracına takılacak tüm ekipmanların, onaylanmış bir tasarım standardına uygun olarak tasarlanıp üretilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Havacılıkta parça ve cihaz sertifikasyonu, üretilen parça ve cihazların ülkelerin havacılık otoriteleri tarafından yayınlanmış teknik şartnamelere uygun olarak tasarlanıp üretildiğinin belgelenerek otoriteler tarafından resmi olarak onaylandığı bir süreçtir. Bu yazıda havacılıkta parça ve cihaz sertifikasyonu kapsamında otoritelerin yürütülmesini beklediği teknik ve süreçsel faaliyetlerin anlatılması hedeflenmektedir. Ayrıca bu çalışma ile ülkemizde parça ve cihaz sertifikasyonu gerçekleştirmek isteyen firmalara ışık tutması amacıyla eksik olan Türkçe kaynak ihtiyacına da katkı sunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Teknik Standart Usulleri, Alternatif Tasarım Organizasyon Onayı, Üretim Organizasyon Onayı, Asgari Operasyonel Performans Gereklilikleri, PART-21

A Roadmap to Certification of Parts and Appliances in Aviation

Öz

Flight safety means all arrangements intended to control safety risks during the flight of an air vehicle, and to protect persons, public and private property, and the environment, against any damage that might be caused by in-flight maneuvers of this aircraft. The process carried out to ensure flight safety can be called airworthiness certification. Therefore, all parts and appliances to be installed on an aviation product (aircraft, engine, or propeller) having a type or supplementary type certificate, must also be approved. This reveals the necessity of designing and manufacturing all equipment to be fitted to an aircraft in accordance with an approved design standard. Certification of parts and appliances in aviation is a process in which parts and appliances are officially approved by the certification authorities in a documented manner that agrees they are designed and produced in accordance with the published technical specifications. This article, it is aimed to explain the technical and procedural activities that the certification authorities expect to be carried out within the scope of parts and appliances certification in aviation. In addition, this study, it is aimed to contribute to the lack of Turkish source material in order to shed light on the companies that want to perform parts and appliances certification in our country.

Anahtar Kelimeler

ETSO, ADOA, POA, MOPS, PART-21.

Kaynakça

• CASA (2010). AC 21-46(1) Airworthiness Approval of Avionics Equipment. Civil Aviation Safety Authority
• EASA (2018). ETSO-C63e, Airborne Weather Radar Equipment. European Aviation Safety Agency
• EASA (2021, 11 Ekim). EASA Frequently Asked Questions on ETSO Authorization, EASA Pro, https://www.easa.europa.eu/the-agency/faqs/etso-authorisations, Erişim Tarihi: 19.11.2021.
• ECFR (2021, 10 Kasım). Code of Federal Regulations, National Archives, https://www.ecfr.gov/current/title-14/chapter-I/subchapter-C, Erişim Tarihi: 19.11.2021.
• eRules (2021). Easy Access Rules for Airworthiness and Environmental Certification Part-21 (IR+AMC&GM). European Aviation Safety Agency.
• FAA (2016). TSO-C63e, Airborne Weather Radar Equipment. Federal Aviation Administration
• FAA (2017). AC 21-46A, Technical Standard Order Program. Federal Aviation Administration
• FAA (2011). AC 21-50, Installation of TSOA Articles and LODA Appliances. Federal Aviation Administration
• ICAO (2018). Safety Management System Overview, Aerodrome SMS Workshop, https://www.icao.int/MID/Documents/2018/Aerodrome%20SMS%20Workshop/M0-2-SMS%20Overview.pdf, Erişim Tarihi: 23.11.2021
• JAA (1999). Administrative and Guidance Material Section Three: Certification, Chapter 2.1 Part 4 Appendix 6: Equipment Qualification Procedure. JAA.
• Megson, T.H.G. (2012). Aircraft Structures for Engineering Students (Fifth Edition) (ss. 419-424). Butterworth-Heinemann
• SAE (2010). ARP4754A, Guidelines for Development of Civil Aircraft and Systems. Society of Automotive Engineers, Inc.
• SHGM (2018). Havacılıkta Parça ve Cihaz Sertifikasyonu Rehber Dokümanı. Uçuşa Elverişlilik Daire Başkanlığı