Türkiye’de Pistonlu Tek Motorlu Uçak Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme Ahp ve Topsis Yöntemlerinin Kullanılması

Yıl 2021, , 243 - 263, 29.08.2021

İlker Hakan Özaslan , Batuhan Kocaoğlu , Şener Odabaşoğlu

https://doi.org/10.51785/jar.955683

Cited By: 3

Öz

Maliyet ve rekabetin yüksek olduğu havacılık sektörü günümüzün en önemli sanayi alanlarından biridir. Teknolojik gelişmelere öncülük eden bu sektör üreticiler, havayolu şirketleri, uçuş okulları, bireysel kullanıcılar, devletlerin silahlı kuvvetleri, bakım kuruluşları, havaalanları gibi bileşenleri içerir. Faaliyetini sürdüren her çağdaş işletmenin amaçları ile aynı doğrultuda sektördeki aktörler de zarar etmekten ve yanlış kararlar almaktan kaçınırlar. Sektöre dair yapılan çalışmalarda turbofan ve turboprop motorlu yolcu uçağı seçimlerinde Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) tekniklerinin kullanıldığı görülmüştür. Ancak Türkiye’de bireysel satın almada pistonlu tek motorlu uçak seçimi için çalışma olmadığı belirlenmiştir. Bu amaçla ÇKKV yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) ve TOPSİS kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmada uzmanlarca belirlenen sekiz kriter ile üç alternatif arasından seçim yapılmıştır. AHP ve TOPSIS yöntemleri kullanılarak kriter ağırlıklandırılması gerçekleştirilmiş, uçakların özellikleri belirlenen bu ağırlıklara göre değerlendirilmiş ve sonuçlar ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

pistonlu tek motorlu uçak, AHP, TOPSİS, çok kriterli karar verme

Using Multi-Criteria Decision Making Ahp and Topsis Methods in Selection of Single Piston Engine Aircraft in Turkey

Öz

The aviation industry, which has high costs and high competition, is one of the most important industrial areas of today. This sector, which leads the technological developments, includes components such as manufacturers, airline companies, flight academies, individual users, armed forces of states, maintenance organizations, airports. Like every contemporary business aiming to continue its activities, the actors in this sector also avoid making losses and making wrong decisions. In the studies on the sector, it has been seen that Multi-Criteria Decision Making (MCDM) techniques are used in the selection of turbofan and turboprop engine passenger aircraft. However, it has been determined that there is no study for the selection of single-engine piston aircraft for individual purchase in Turkey. For this purpose, in this study, which was carried out using MCDM methods AHP and TOPSIS, a choice was made among three alternatives with eight criteria determined by experts. Criteria weighting was carried out using the Analytical Hierarchy Process (AHP) and Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) methods, the characteristics of the aircraft were evaluated according to these weights and the result was tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

single engine piston aircraft, AHP, TOPSIS, multi criteria desicion making

Kaynakça

• Akyurt, İ. Z. ve Kabadayı, N. (2020). Bulanık AHP ve Bulanık Gri İlişkiler Analizi Yöntemleri ile Kargo Uçak Tipi Seçimi: Bir Türk Havayolu Firmasında Uygulama. Journal of Yaşar University, 15(57), 38-55.
• Altuntaş, Ö. ve Karakoç, H. (2011). Türkiye’deki Bazı Hava Alanlarında İç Hat Uçuşları İçin Uçak Seçiminde Çevresel Etkilerin Göz Önünde Bulundurulmasının İncelenmesi. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 5(1), 11-18.
• Başar, S. Yilmaz, A.K. Karaca, M. Lapçın, H. T. ve Başar, S. İ. (2020). Fleet Modelling in Strategic Multi-Criteria Decision-Making of Approved Training Organization from Capacity Building and Resource Dependency Theory Perspective: Risk Taxonomy Methodology. Aircraft Engineering and Aerospace Technology 92(6), 917-923.
• Bruno, G.; Esposito, E. and Genovese, A. (2015). A model for Aircraft Evaluation to Support Strategic Decisions, Expert Systems with Applications, 42(13), 5580-5590.
• Çelikyay, S. (2002). Çok Amaçlı Savaş Uçağı Seçiminde Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemlerinin Uygulanması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Dožić, S. and Kalić, M. (2014). An AHP Approach to Aircraft Selection Process. Transportation Research Procedia, 3, 165-174.
• Dožić, S.; Lutovac T. and Kalić, M. (2018). Fuzzy AHP Approach to Passenger Aircraft Type Selection, Journal of Air Transport Management, 68, 165-175.
• Durmaz, K. İ. ve Gencer, C. (2018). JSMAA Tabanlı Yeni Bir Eklenti: SWARA-JSMAA ve Akrobasi Uçağı Seçimi, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 35(3), 1487-1498.
• Eryılmaz, İ. (2019). Örgüt Kültürü ve İş Tatmini Arasındaki İlişkide Sektörel Değişkenlerin Rolü: Kamu ve Özel Sektör Havacılık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Aviation Research, 1(1), 24-41.
• Gomes, L. F. A. M.; de Mattos Fernandes, J. E. and de Mello, J. C. C. S. (2012). A Fuzzy Stochastic Approach to the Multicriteria Selection of an Aircraft for Regional Chartering. Journal of Advanced Transportation, 48(3), 223-237.
• Gürün, A. (2015). Sivil Havacılık Sektöründe Iş Jeti Modeli Seçimi: AHP yöntemi uygulaması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Hwang, C.L. and Yoon, K. (1981). Multiple Attributes Decision Making Methods and Applications. Springer, Berlin Heidelberg.
• JM Sanchez Lozano and O. Naranjo Rodriguez. (2019). Application of Fuzzy Reference Ideal Method (FRIM) to the Military Advanced Training Aircraft Selection.
• Kiracı, K. ve Bakır, M. (2018). Application of Commercial Aircraft Selection in Aviation İndustry Through Multi-Criteria Decision Making Methods. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(4), 307-332.
• Kocakaya, K.; Engin, T.; Tektaş, M. ve Aydın, U. (2021). Türkiye’de Bölgesel Havayolları için Uçak Tipi Seçimi: Küresel Bulanık AHP-TOPSIS Yöntemlerinin Entegrasyonu. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulama Dergisi, 4(1), 27-58.
• Kocaoğlu, B.; Gülsün, B. ve Tanyaş, M. (2011). A SCOR Based Approach For Measuring a Benchmarkable Supply Chain Performance. Journal of Intelligent Manufacturing, 24(1), 113-132.
• Özdemir, Y.; Basligil, H. ve Karaca, M. (2011). Aircraft Selection Using Analytic Network Process: A Case for Turkish Airlines. In Proceedings of the World Congress on Engineering (WCE), 8, 9-13.
• Saaty, T.L. (1977). A Scaling Method for Priorities in Hierarchical Structures. Scandinavian Journal of Forest Research, 15, 234-281.
• Saaty, T. L. (1980). The Analytic Hierarchy Process.NewYork: Mc-Graw Hill.
• Saaty, T. L. (1994). How to Make a Decision. The Analytic Hierarchy Process. Interfaces, 24(6), 19-43.
• Semercioğlu, H. ve Özkoç, H. H. (2019). Analitik Hiyerarşi Proses ile Desteklenmiş Sosyal Seçim Teorisi: Havayollarında Uçak Seçim Süreci. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, Journal of Social Sciences and Humanities Researches, 20(44).
• Schwening, G. S. and Abdalla, A.M. (2014). ICAS2014_0875: Selectıon of Agrıcultural Aırcraft Usıng Ahp and Topsıs Methods in Fuzzy Envıronment. 29th Congres of the International Council of the Aeronautical Sciences, St. Petersburg, Russia, 7(12), 4221-4224.
• Şahin, Y. ve Akyer, H. (2011). Ülke Kaynaklarının Verimli Kullanımı: 4x4 Arama ve Kurtarma Aracı Seçiminde AHS ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulaması. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(5), 72-87.
• Şimşek, H. (2021). Havayolu Taşımacılığında Kriz Yönetimi. Havacılık Araştırmaları Dergisi (Journal of Aviation Research), 3(1), 31-40.
• Uçakçıoğlu, B. ve Eren, T. (2017). Analitik Hiyerarşi Prosesi ve VIKOR Yöntemleri ile Hava Savunma Sanayisinde Yatırım Projesi Seçimi, Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi 02, 35-53.
• Wang, G.; Huang, S. H. and Dismukes, J. P. (2001). Product-Driven Supply Chain Selection Using İntegrated Multi-Criteria Decision-Making Methodology. International Journal of Production Economics, 91(1), 1-15.
• Wang, T. C. and Chang, T. H. (2007). Application of TOPSIS in Evaluating İnitial Training Aircraft Under a Fuzzy Environment. Expert Systems with Applications, 33(4), 870-880.
• Yılmaz S. (2006). Uçak Seçim Kriterlerinin Değerlendirilmesinde Ahp ve Bulanık Ahp Uygulaması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Eurohttps://haber.aero/aero-gundem/airbus-2019-sonuclarini-acikladi/ Erişim Tarihi: 19.05.2021
• https://www.haberturk.com/102-yillik-tarihinde-bir-ilk-2314285-ekonomi Erişim Tarihi: 19.05.2021
• http://web.shgm.gov.tr/tr/kurumsal/4547-istatistikler Erişim Tarihi: 19.05.2021
• http://www.airbus.com/content/dam/corporate-topics/publications/backgrounders/Airbus-Commercial-Aircraft-list-prices-2018.pdf Erişim Tarihi: 21.05.2021
• http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/mevzuat/sektorel/talimatlar/2021/SHT-21.pdf Erişim Tarihi: 23.05.2021
• http://web.shgm.gov.tr/tr/kurumsal/4547-istatistikler Erişim Tarihi: 23.05.2021