Somut Kültürel Mirasın Turizmle Canlandırılması Bağlamında Sürdürülebilir Anadolu Tarihi ve Geleneksel Yerleşim Alanlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 16, 15.07.2020

Nihal Arda Akyıldız Tuba Nur Olğun

Öz

Kentler yaşayan birer organizma olduğundan her uzvunun sağlıklı ve makul organizasyonlarla yaşatılması ve korunması gerekmektedir. Kentin hafızası ve kültürel belleği olarak görev yapan geleneksel ve tarihi yerleşim alanları, kent ve kentlilerin sosyal, kültürel, mekânsal tüm birikimlerini kaydeden ve yaşatan mekânsal düzlemlerdir. Bu yerleşim alanları kentin en eski yerleşim bölgeleri olması nedeniyle, geçmişten bugüne yaşatılan somut olmayan kültürel miras (yöresel dil, gelenek/görenek, halk oyunları, müzik, geleneksel ritüeller) değerleriyle somut kültürel miras (mimari öğeler, sanat objeleri, peyzaj) değerlerini de bünyesinde bir bütün olarak barındırmaktadır. Bu nedenle kentlerin tarihi ve geleneksel yerleşim alanları, kent kimliği ve kültürel miras açısından önemli değerlerdir. Kentsel miras değerindeki yerleşim alanlarının, kimi yerde kullanılmayarak atıl bırakıldığı kimi yerde de koruma ve restorasyon projeleriyle kente kazandırıldığı ve bölge halkına faydalar sağladığı görülmektedir.
Sürdürülebilir geleneksel ve tarihi yerleşim alanları, yapıları ve sokakları korunarak turizme kazandırılmış alanlar, kentin sembol değerleri olmakta ve sosyo-ekonomik sürdürülebilirliğe de katkılar sağlamaktadır. Kente marka değer kazandırma gücü olan bu yerleşim alanları, kentsel estetiğe ve siluete de büyük destekler sağlamaktadır. Bu yerleşim alanlarını çevresel ve mimari değerleriyle birlikte korumak ve turizm potansiyeliyle ön plana çıkartmak; ekonomik, kültürel ve sosyal anlamda optimal faydalar sağlayacak ve bölge kalkınması için de itici güç olacaktır.
Çalışma, taşıdığı kentsel kimlik ve somut kültürel miras değeriyle geleneksel ve tarihi yerleşim alanlarının turizmle desteklenmesinin sürdürülebilirliğe ve kalkınmaya katkılarını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında turizme kazandırılmış sürdürülebilir geleneksel yerleşim alanlarıyla ilgili literatür irdelenmiş; elde edilen veriler ışığında Anadolu’nun farklı geleneksel ve tarihi yerleşim alanları incelenmiştir. Çalışma sonucunda somut kültürel miras değeriyle korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması gereken sürdürülebilir geleneksel yerleşim alanlarının kültür ve turizm merkezleri olarak kente ve bölge halkına kazandırılması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Somut kültürel miras, koruma, sürdürülebilirlik, geleneksel ve tarihi yerleşim alanları, turizm

Evaluation of Sustainable Anatolian History and Traditional Residential Areas in the Context of Vitalization of Tangible Cultural

Öz

Since cities are living organisms, every limb must be kept alive and protected by healthy and reasonable organizations. Traditional and historical settlements, which serve as the memory and cultural memory of the city, are the spatial planes that record and sustain all the social, cultural and spatial accumulations of the city and city dwellers. Since these settlements are the oldest residential areas of the city, they also include intangible cultural heritage values (local language, tradition / tradition, folk dances, music, traditional rituals) and concrete cultural heritage (architectural elements, art objects, landscape) accommodates as a whole. For this reason, the historical and traditional settlement areas of the cities are important values in terms of urban identity and cultural heritage. It is seen that the settlement areas with the value of urban heritage have been brought to the city with some conservation and restoration projects and have benefited the people of the region in some places where they are left idle by being used in some places. Sustainable traditional and historical settlements, areas that have been brought to tourism by protecting structures and streets are symbol values of the city and contribute to socio-economic sustainability. These residential areas, which have the power to add brand value to the city, also provide great support to urban aesthetics and silhouette. Protecting these settlements together with their environmental and architectural values and bringing them to the fore with their tourism potential; it will provide optimal benefits in economic, cultural and social terms and will be a driving force for regional development. The study aims to analyze the contribution of traditional and historical settlements to tourism and their contribution to sustainability and development with the urban identity and concrete cultural heritage value. Within the scope of the study, the literature on sustainable traditional residential areas brought into tourism has been examined; in the light of the data obtained, different traditional and historical settlements of Anatolia were examined. As a result of the study, it is aimed to bring the sustainable traditional settlements, which should be preserved with concrete cultural heritage values and transferred to future generations, to the city and the local people as cultural and tourism centers.

Anahtar Kelimeler

Tangible cultural heritage, conservation, sustainability, traditional and historical settlements

Kaynakça

• Akkoç, Y. S. (2017). “Kentsel Dönüşüm Projelerinin Kent Kimliğine Etkileri”, Çağdaş Yerel Yönetim Dergisi, 27(1), 23-51.
• Aklanoğlu ve Erdoğan, (2011). “Sille (Konya) Yerleşiminin Sürdürülebilirliği için Ekolojik Tasarım Önerileri”, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(2), 119-132.
• Aksoy, A. ve Enlil, Z. (2012). “Kültürel Miras Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar”, Anadolu Üniversitesi Yayını, Kültürel Miras Yönetimi Kitabı, 1, 2-29.
• Akyıldız, N. A. ve Olğun, T. N. (2020). “Tarihi Kentlerin Sürdürülebilir Korunmasında Kolektif Belleğin Önemi: Elazığ-Harput Kenti Örneği”, Geleceğin Dünyasında Bilimsel ve Mesleki Çalışmalar 2020 Mimarlık Ve Tasarım / I, (Ed: A. Erçetin, D. Aydemir), 49-57, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Altuntaş, A. (2012). Sürdürülebilir Toplumlar ve Metropollerin Baskılarından Kurtulmak İçin Alternatif Bir Yol: Sürdürülebilir Kentler, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 135-148.
• Ayyıldız, S. (2020). “İzmit Geleneksel Konutlarının Tipolojisi”, Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, 10-12 Nisan 2020, Bildiriler Kitabı, 1571-1585.
• Barron, L. and Gauntlett, E. (2002). ” Stage 1 report - model of social sustainability ‘housing and sustainable communities’ indicators project”, Perth, Murdoch University, Western Australia.
• Benkari, N. (2013). “The ‘Sustainability’ Paradigm in Architectural Education in UAE”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 102, 601-610.
• Bruntdland Commission (1987). “Our Common Future: The World Commission on Environment and Development”, Oxford University Press, Oxford.
• Colantoino, A. and Dixon, T. (2009), “Measuring Socially Sustainable Urban Regeneration in Europe”, Oxford Institute for Sustainable Development (OISD), Oxford Brookes University, Oxford.
• Çelik, D. ve Yazgan, M. (2007). “Kentsel Peyzaj Tasarımı Kapsamında Tarihi Çevre Korumaya Yönelik Yasa ve Yönetmeliklerin İrdelenmesi”, ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9(11), 1-10.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve MSGSÜ (2016). “Kentsel Tasarım Rehberlerinin Hazırlanması Projesi”, Arama Konferansı İstanbul.
• Çiftçi, S. (2018). “Sürdürülebilir Kentsel Dönüşümün İlkeleri ve Bileşenleri”, Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 2(2), 1-19.
• Davidson, K. and Wilson, L. (2009). “A Critical Assessment of Urban Social Sustainability”, Adelaide, The University of South Australia.
• Ehrenfeld, J. R. (2008). “Sustainability needs to be attained, not managed”, Sustainability: Science, Practice and Policy, 4(2), 1-3.
• Goodland, R. (1995). “The Concept of Environmental Sustainability”, Annual Review of Ecology and Systemaics, 26, 1-24.
• Karakurt Tosun, E. (2013). “Sürdürülebilir Kentsel Gelişim Sürecinde Kompakt Kent Modelinin Analizi”, Yönetim ve Ekonomi, 20(1), 31-46.
• Kocaoğlu, M. ve Sert, S. (2018). “Kentsel Sürdürülebilirlik Kavramı ve Kentsel Sürdürülebilirliğin Sağlanmasında Kent Konseylerinin Rolü Üzerine Bir Değerlendirme”, Strategic Public Management Journal, 4(8), 1-14.
• Korkmaz, C., Yaygın, M. A. ve Serdaroğlu Sağ, N. (2019). “Kentsel Dönüşüm Projelerinde Sosyal Sürdürülebilirlik Performansının Değerlendirilmesi: Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi”, Online Journal of Art and Design, 7(3), 37-61.
• Kurtar, C. ve Somuncu, M. (2013). “Kentsel Kültürel Mirasın Korunması ve Sürdürülebilirliği: Ankara Hamamönü Örneği”, Ankara Araştırmalar Dergisi, 1(2), 35-47.
• Kültürel Mirasın Korunması (2014) İSMEP Rehber Kitapları, İstanbul.
• Muşkara, Ü. (2017). “Kırsal Ölçekte Geleneksel Konut Mimarisinin Korunması: Özgünlük”, Sefad Dergisi, 37,437-448.
• Öksüz Kuşçuoğlu, G.ve Taş, M. (2017). “Sürdürülebilir Kültürel Miras Yönetimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 58-67.
• Polat, S. (2013). “Kamusal Dış Mekânlarda Mimari Kimliği Değerlendirmek İçin Bir Yöntem Önerisi: Bursa Cumhuriyet Alanı Örneği”, Nilüfer Belediyesi Yayınları.
• Polat, S., Tümer Yıldız, H. Ö. ve Dostoğlu, N. (2018). “Kültürel Miras Alanları İçin Kullanıcı Odaklı Bir Kentsel Tasarım Rehberi Modeli: Bursa Hanlar Bölgesi Örneği”, Megaron Dergisi, 3(4),584-596.
• Qiao, Y. (2017). “City, Urban Planning and the Creation of Urban Culture; Taking the Ancient City of Xi'an as an Example”. Matec Web of Conferences, 100, 1-6.
• Salman, M. (2018). “Sustainability and Vernacular Architecture: Rethinking What Identity Is”, in Urban and Architectural Heritage Conservation within Sustainability, Intech Open, 1-16.
• Silverman, H. and Ruggles, D. F. (2007). “Cultural Heritage and Human Rights”. (Ed.) H. Silverman and D.F. Ruggles, in Cultural Heritage and Human Rights, Springer USA, 3-22.
• Topçu, S. (2014). Tarihi ve Kültürel Bilincin İncelenmesi: Harput Kalesi Örneği, NWSA-Education Sciences, 9 (2), 99-119.
• UNESCO-MOST, (1996). “Conference Report on Sustainability as a Social Science Concept”, Frankfurt.
• URL 1 http://www.projeelazig.com/proje.php?id=131 erişim tarihi: 30.04.2020.
• URL 2 http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=114597&start=25 erişim tarihi: 30.04.2020.
• URL 3 http://www.ugurkentseldonusum.com.tr/en/1383/Eskisehir-Odunpazari-Urban-Transformation-Project-Detail-Survey erişim tarihi: 30.04.2020.