Zamanının Ötesinde Bir Kadının Profili̇: Gertrude Bell

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 148 - 174, 14.06.2024

Meryem Maide Ağalday , Fahri Kılıç

Öz

İngiliz arkeolog Gertrude Bell, başta toprak bütünlüğünün bozulmasında büyük rol oynadığı Osmanlı Devleti olmak üzere, tüm dünya tarafından casus kimliği ile tanınmaktadır. Medyada ve akademik çalışmalarda, Dünyayı Pasta Böler Gibi Bölen Kadın, Sınırları Çizen Kadın, Çöl Kraliçesi, Şark Şeytanı gibi tabirlerle anılan Gertrude Bell, kendi döneminin çok ötesinde eğitim geçmişine ve bilgi birikimine sahiptir.
Gertrude Bell, Viktorya dönemi İngiltere’sinde Oxford Üniversitesinde okuyan ilk 5 kadından biri olmuş, 1920 yılına kadar kadınlar bir mezuniyet derecesi alamadığı için buradan fahri dereceyle mezun olmuştur. Dağcılık gibi ekstrem sporlara ilgi duymuştur. Dünyanın dört bir yanına seyahatlerde bulunmuş, seyahat ettiği ülkelerde konuşulan pek çok dili öğrenmiştir. Hatta öğrendiği bu dilleri yazma eserleri orijinal kaynaklarından okuyabilecek kadar ilerletmiştir. Çok sayıda kıymetli eserin sergilendiği Irak Ulusal Müzesinin kurulmasına öncülük etmiştir. Dönemine göre çok yönlü bir karaktere sahip olan Bell hakkında yapılan çalışmalarda daha çok kendi ülkesinin sömürge politikalarındaki rolüne odaklanılmıştır.. Bu çalışmada Bell’in casusluk faaliyetlerinin yanı sıra Ortadoğu ve Anadolu’da gerçekleştirdiği arkeolojik kazıları, mesleği ile ilgili kitapları, makaleleri, ele alınarak Bell’in biyografi temelli geniş bir resmi sunulmaya çalışılacaktır.
Bu çalışmada nitel araştırma metodolojisine göre tasarlanmış olan doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Öncelikle birincil kaynaklara ulaşılmış, kaynaklar tasnif edilip değerlendirilmiştir. Bu kapsamda New Castle Üniversitesi bünyesinde bulunan Gertrude Bell Arşivinden, tuttuğu günlüklerinden, yazmış olduğu kitaplarından, makalelerinden, mektuplarından, çektiği fotoğraflardan, yararlanılmıştır. Ayrıca Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi, The New York Times Gazetesi arşivi ile Gertrude Bell’in hayatını konu edinen "The Letters from Baghdad" belgeseli ve Gertrude Bell hakkında yazılan kitaplar, anılar, biyografiler, makaleler ve tezlere de başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gertrude Bell, Casus, Ortadoğu, Anadolu, Arkeoloji, Biyografi

A Profıle Of A Woman Ahead Of Her Tıme: Gertrude Bell

Öz

The British archaeologist Gertrude Bell is known all over the world as a spy, especially the Ottoman Empire, whose territorial integrity she played a major role in disrupting. Gertrude Bell, who is referred to in the media and academic studies as the Woman Who Divides the World Like a Pie, the Woman Who Drew the Borders, the Queen of the Desert, the Devil of the Orient, has an educational background and knowledge far beyond her own era.
Gertrude Bell was one of the first five women to study at Oxford University in Victorian England, graduating with an honorary degree, as women could not receive a degree until 1920. She was interested in extreme sports such as mountaineering. She traveled all over the world and learned many languages spoken in the countries she traveled to. He even advanced these languages to the point of being able to read manuscripts from their original sources. He pioneered the establishment of the Iraqi National Museum, where many precious artifacts are exhibited. Studies on Bell, who had a versatile character for his time, have mostly focused on his role in the colonial policies of his own country. In this study, in addition to Bell’s espionage activities, his archaeological excavations in the Middle East and Anatolia, books and articles related to his profession will be discussed and a broad biographical picture of Bell will be presented.
In this study, the document analysis method, which is designed according to qualitative research methodology, was used. First of all, primary sources were accessed, and the sources were classified and evaluated. In this context, the Gertrude Bell Archive at New Castle University, her diaries, books, articles, letters, letters, and photographs she took were utilized. In addition, the State Archive of the Presidency, The New York Times Newspaper archive, The Letters from Baghdad documentary about Gertrude Bell’s life, and books, memoirs, biographies, articles and theses written about her were also consulted.

Anahtar Kelimeler

Gertrude Bell, Middleeast, anatolia, archeology, literature, history, biography

Kaynakça

• Dabbach, Zahraa. "Iraqi Architectural Identity: An "Arab Renaissance" From a Western Perspective." Doctoral dissertation, University of Cincinnati, 2022
• Drees, Ann Lawson, The intrepid Gertrude Bell: Victorian lady, explorer of the Middle Eastern deserts, and key adviser to the new Iraqi nation, 1868-1926. Texas Woman’s University, 1993
• Fry, M. E. (1942). Gertrude Bell as a Literary Artist., Master thesis, McGill University https://escholarship.mcgill.ca/concern/theses/2v23vx09s
• Lynn Sawyer, “Orientalism and Three British Dames: Decentralization of the Other in the Work of Gertrude Bell, Freya Stark, and E.S. Drower.” 2012. Masters Thesis, Liberty University.