Eleştirel Düşünme ve Empatik Eğilim İlişkisi: Beden Eğitimi Öğretmeni Adayları Örneği

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 8, 179 - 204, 28.12.2016

Ezel Nur Korur Erman Öncü Sonnur Küçük Kılıç

Öz

Bu araştırmanın amacı, beden eğitimi öğretmeni
adaylarının eleştirel düşünme ve empatik eğilimlerini bazı değişkenlere göre
incelemek ve aralarındaki ilişkiyi belirlemektir. Çalışma grubunu, on
üniversitede öğrenim gören toplam 1006 beden eğitimi öğretmeni adayı
oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak ‘Kaliforniya Eleştirel Düşünme
Eğilimi Ölçeği’ ile ‘Empatik Eğilim Ölçeği’ kullanılmıştır. Araştırma
sonuçları, katılımcıların eleştirel düşünme becerilerinin düşük; empatik
eğilimlerinin ise orta seviyede olduğunu göstermektedir. Katılımcıların
eleştirel düşünme ve empatik eğilimleri cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir
şekilde farklılaşmazken; sınıf, anne ve baba eğitim durumu değişkenlerine göre
ise anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel düşünme, empati

The Relationship between Critical Thinking and Empathic Tendency: The Example of Preservice Physical Education Teachers

Öz

The purpose of this study was to examine
preservice physical education teachers’ critical thinking skills and empathic
tendencies according to some demographic variables, and to determine the
relationship between their critical thinking skills and empathic tendencies.
The study was conducted on 1006 preservice physical education teachers who were
selected from ten universities. In the study, the California Critical Thinking
Disposition Inventory and the Empathy Tendency Criteria were administered on
the participants as data collection tools. Critical thinking skills of the
participants were at the low level and empathic tendencies of the participants
were at middle level. Whereas there was no significant difference according to
gender, the education level of the parents of the participants and the years of
study spent at the university can be said to be determining factors in the
critical thinking and empathic skills of the pre-service physical education teachers.

Anahtar Kelimeler

Critical thinking, empathy

Kaynakça

• Açak, M. (2006). Beden Eğitimi Öğretmeninin El Kitabı. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Akar, Ü. (2007). Öğretmen Adaylarının Bilimsel Süreç Becerileri ve Eleştirel Düşünme Beceri Düzeyleri Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Akbıyık, C. (2002). Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Akademik Başarı. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akbulut, E. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Empatik Eğilim Düzeyleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Akdere, N. (2012). Türkiye’de Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerileri, Eleştirel Düşünme Öğretimine Yönelik Tutumları ve Öz Yeterlik Seviyeleri. (Yayınlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aktaş, G. S. & Ünlü, M. (2013). Critical thinking skills of teacher candidates of elementary mathematics. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 93, 831-835.
• APA. (1990). The Delphi report. Retrieved from https://assessment.trinity.duke.edu/documents/Delphi_Report.pdf
• Arslanoğlu, C. (2012). Farklı Bölümlerde Öğrenim Gören Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Empatik Eğilim Düzeyleri ve Saldırganlık İlişkisinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arslanoğlu, İ. (2013). Sosyal bilimlerde metod ve araştırma yöntemleri. w3.gazi. edu.tr/~iarslan/arastek.doc adresinden 24 Şubat 2014 tarihinde alınmıştır.
• Ata, S. (2010). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bağlanma Stilleri, Duygusal Zekâ Düzeyleri ve Empatik Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Ay, Ş. & Akgöl, H. (2008). Eleştirel düşünme gücü ile cinsiyet, yaş ve sınıf düzeyi. Kuramsal Eğitimbilim, 1 (2), 65-75.
• Aybek, B. (2007). Eleştirel düşünmenin öğretiminde öğretmenin rolü. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 7 (2).
• Bal, M. (2011). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Problem Çözme Becerileri ile Eleştirel Düşünme Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Balcı, E. (2012). Sınıf Öğretmenlerinin Empatik Eğilim Düzeyleri (Beşiktaş İlçesi Örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Beşoluk, Ş. & Önder, İ. (2010). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9 (2), 679-693.
• Büküm, S. (2013). Din Görevlileri ile Öğretmenlerin Empatik Eğilim ve Beceri Düzeylerinin Karşılaştırılması (Fethiye Örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Cengiz, G. E. (2004). Üniversite Öğrencilerine Yönelik Eleştirel Düşünme Etkinliklerinin Eleştirel Düşünme Eğilimi ve Becerileri Açısından Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Certel, Z., Çatıkkaş, F. & Yalçınkaya, M. (2011). Beden eğitimi öğretmen adaylarının duygusal zekâ ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13(1), 74-81.
• Çekiç, S. (2007). Matematik Öğretmenliği Lisans Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Gücü Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre Düzenlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Çelik, E. (2008). Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Empatik Eğilimlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının eleştirel düşünmeye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3) , 93-108.
• Deniz, E. (2009). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Beceri Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dev, N. (2010). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Empatik Beceriler Açısından Karşılaştırılması (Kartal İlçesi Örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doğanay, A. & Ünal, F. (2006). İçerik Türlerine Dayalı Öğretim. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Dökmen, Ü. (1987). Yüz ifadeleri konusunda verilen eğitimin duygusal yüz ifadelerini teşhis becerisi ve iletişim çatışmalarına girme eğilimi üzerindeki etkisi. Psikoloji Dergisi, 6 (21), 75-79.
• Dökmen, Ü. (1988). Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psiko-drama ile geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21 (1), 155-190.
• Dökmen, Ü. (2003). İletişim Çatışmaları ve Empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Ekinci, Ö. (2009). Öğretmen Adaylarının Empatik ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Ercoşkun, M. H. (2005). Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Empatik Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Erçoban, S. (2003). İlköğretim II. Kademesindeki Branş Öğretmenlerinin Empatik Eğilim Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Erdoğan, İ. (2012). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilim Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Erkmen, G. (2007). Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu’nda Öğrenim Gören Öğrencilerin Empatik Eğilimlerinin Sporda Tercih Ettikleri Lider Davranışları ile Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Genç, S. Z. & Kalafat, T. (2008). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları ile empatik becerilerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 211-222.
• Göbel, D. Ş. (2013). Sınıf Öğretmenlerinin Eleştirel Düşünme Becerisi Öğretimi Yeterlilikleri ve Uygulamaları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerileri ve Bu Becerileri Etkileyen Eleştirel Düşünme Faktörleri. (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gürkaynak, İ., Üstel, F. & Gülgöz, S. (2008). Eleştirel Düşünme. ERG Raporları. İstanbul: Artpres.
• Hager, P. & Kaye, M. (1991). Critical thinking ability and teacher effectiveness. Higher Education Research and Development, 10(2), 177-186.
• Howarth, K. (1996). Qualitative Study of the Teaching of Thinking Skills in Physical Education. (Unpublished doctoral thesis). Temple University, USA.
• Jones, E. & Ratcliff, G. (1993). Critical thinking skills for college students. Retrieved from http://findarticles.com/p/articles/mi_hb3387/is_n5_v67/ai_n28677196 adresinden 17 Nisan 2014 tarihinde alınmıştır.
• Karademir, A. Ç. (2013). Öğretmen Adaylarının Sorgulama ve Eleştirel Düşünme Becerilerinin Öğretmen Öz Yeterlik Düzeyine Etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Adnan Menderes Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Karakaya, İ. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Abdurrahman Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 55-84). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karakoyun, Y. (2011). İlköğretim Öğretmenlerinin, Kulüp Faaliyetlerine İlişkin Tutumları ile Empatik Eğilimleri Arasındaki İlişki (Bağcılar İlçesi Örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karalı, Y. (2012). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri (İnönü Üniversitesi Örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Nobel Yayın ve Dağıtım.
• Kızıltaş, Y. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının ve Sınıf Öğretmenlerinin Eleştirel Düşünce Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Van İli Örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Kolliopuska, M. (1984). Empathy in adults and social class. Psychological Reports, 55, 131-134.
• Kong, S. L. (2001). Critical thinking dispositions of pre-service teachers in singapore: a preliminary ınvestigation, http://www.aare.edu.au/ adresinden 17 Nisan 2014 tarihinde alınmıştır.
• Korkmaz, Ö. (2009). Eğitim fakültelerinin öğrencilerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeylerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (4), 879-902.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme. Ankara: Kültür ve Sosyal Dayanışma Vakfı Yayınları.
• Küçük, P. D. & Uzun, Y. B. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1). 327-345.
• Kürüm, D. (2002). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Gücü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Leaver-Dunn, D., Harrelson, G. L., Martin, M. & Wyatt, T. (2002). Critical-thinking predisposition among undergraduate athletic training students. Journal of Athletic Training, 37 (4), 147-151.
• Loken, M. L. (2005). Critical Thinking Abilities of Undergraduate Entry-Level Athletic Training Students. (Unpublished doctoral thesis). The University of South Dakota, USA.
• Manger, T., Eikeland, O. J. & Asbjornsen A. (2001). Effects of social-cognitive training on on
• students empathy. Swiss Journal of Psychology, 60 (2), 82-88.
• McBride, R. E. & Cleland, F. (1998). Critical thinking in physical education. Journal of Physical Education, Recreation and Dance, 69 (7), 42-52.
• McBride, R. & Knight, S. (1993). Identifying teacher behaviors during critical thinking tasks. Clearing House, 66(6), 374-378.
• McDonough, M. (1997). An Assessment of Critical Thinking at The Community College Level. (Unpublished doctoral thesis). Teachers College, Columbia University.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2007). Çağdaş öğretmen profili. http://oyegm.meb.gov.tr/ yet/yayinler/ulusal/Cagdas/Ogretmen-Profili.htm adresinden 26 Aralık 2007 tarihinde alınmıştır.
• Myyry, L. & Helkama, K. (2001). University students value priorities and emotional empathy. Educational Psychology, 21(1), 25-40.
• Nachmias, C. F. & Nachmias D. (1996). Research Methods in The Social Sciences. (5th Edition). New York: St. Martin's Press.
• Nosich, M. G. (2012). Eleştirel Düşünme ve Disiplinler Arası Eleştirel Düşünme Rehberi. (Çeviren: B. Aybek) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özelçi, Y. S. (2012). Eleştirel Düşünme Tutumuna Etki Eden Faktörler: Sınıf Öğretmeni Adayları Üzerine Bir Çalışma. (Yayınlanmamış doktora tezi). Adnan Menderes Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Paul, R. (1993). Critical thinking. Retrieved from http://outopia.org/teach/resources/CritThink1.pdf
• Paul, R. W & Elder, L. (2002). Critical Thinking: Tools for Taking Charge of Your Professional And Personal Life. Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ.
• Rohner R. P. (2003). Perceived parental acceptance and emotional empathyamong university students in Korea. Journal of Cross-Cultural Psychology, 34(6), 723-735.
• Rosenfeld, L. & Wilder, L. (1990). Communication Effectively. In Aplied Sport Psychology: Personal Growth to Peak Performance. Mountain View, CA: Mayfield.
• Saçlı, F. (2008). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Antrenörlük ve Rekreasyon Programlarında Öğrenim Gören Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Düzeylerinin Saptanması ve Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Saçlı, F. (2013). Yaratıcı drama eğitiminin aday beden eğitimi öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerileri ve eğilimleri üzerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sargın, N. (1993) Rehber öğretmenlerin empati düzeylerinin geliştirilmesine ilişkin bir model önerisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Saygın, O. (2005). İnsan İlişkilerinde 4*4’lük İletişim. İstanbul: Bilge Matbaacılık.
• Seferoğlu, S. S. & Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 193-200.
• Shin, S., Ha, J., Shin, K. & Davis, M. K., (2006). Critical thinking ability of associate, baccalaureate and RN-BSN senior students in Korea. Nursing Outlook, 34 (5), 328- 333.
• Swiger, W. S. (2005). Correlation between Critical Thinking Skills and Decision Making Skills in Athletic Training and The Examination of Critical Thinking Differences Across The Curriculum. (Unpublished doctoral thesis). School of Physical Education, West Virginia University, Morgantown, WV.
• Tanrıdağ, Ş. R. (1992). Ankara’daki Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Çalışan Personelin Empatik Eğilim ve Empatik Beceri Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tokyürek, T. (2001). Öğretmen Tutumlarının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerilerine Etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Torun, N. (2011). Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri ile Duygusal Zekâ Düzeyleri Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Tufan, D. (2008). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerileri: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yabancı Dil Öğretmenliği Örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tümkaya, S. & Aybek, B. (2008). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (2), 387-402.
• Uluçınar, U. (2012). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Demokratik Değerlerini Yordama Düzeyi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Yavuz, Ç. (2006). Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Öğrencilerinde Öznel İyi Olma, Psikiyatrik Belirtiler ve Bazı Kişilik Özellikleri: Karşılaştırmalı Bir Çalışma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yeşilpınar, M. (2011). Sınıf Öğretmenlerinin ve Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünmenin Öğretimine Yönelik Yeterliklerine İlişkin Görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yılmaz, N. (2011). Okul Öncesi Öğretmenlerinin İletişim Becerileri, Problem Çözme Becerileri ve Empatik Eğilim Düzeyleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Yılmaz, İ. & Akyel Y. (2008). Beden eğitimi öğretmen adaylarının empatik eğilim düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 9 (3), 27–33.
• Yiğiter, K. (2008). Kocaeli İlinde Görevli İlk ve Orta Öğrenim Kurumlarında Çalışan Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Empati Becerilerinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitsü, Sakarya.
• Zayif, K. (2008). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.