Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Becerilerinin Değerlendirilmesi: Diyarbakır İli Örneği

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 20, 503 - 530, 21.12.2022

İlhami Bulut , Fatma Taşdemir Çelikten

https://doi.org/10.18009/jcer.1122353

Öz

Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin mesleki becerilerinin değerlendirilmesine yöneliktir. Bu amaç doğrultusunda, araştırmacılar tarafından MEB (2017) tarafından hazırlanan Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri’den “Mesleki Beceri” yeterlik alanı altında yer alan 4 yeterlik ve bu yeterliklere ilişkin göstergeler esas alınarak toplam 28 maddeden oluşan “Mesleki Beceri Ölçeği (MBÖ)” geliştirilmiştir. Araştırma, tarama modeli niteliğindedir. Araştırmanın örneklemini, 2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Yarıyılında Diyarbakır İli merkeze bağlı 30 ilkokulda görev yapan 440 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Verilerin analizinde, aritmetik ortalama ve standart sapma gibi istatistiksel değerlerin yanı sıra, MWU ve KWH testleri kullanılmıştır. Araştırmada, sınıf öğretmenlerinin eğitim öğretimi planlama, öğrenme ortamları oluşturma, öğrenme-öğretme sürecini yönetme ve değerlendirme alt boyutlarına ilişkin yüksek bir yeterlik algısına sahip oldukları bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sınıf öğretmenleri, mesleki beceriler, yeterlik

Evaluation of Professional Skills of Primary School Teachers: Diyarbakir Province Example

Öz

The aim of this study is to assess professional skills of the primary school teachers. In accordance with this aim, the researchers developed a 28-item scale named the Professional Skills Scale (PSS) including 4 subscales (Planning of Education and Teaching, Creating Learning Environments, Managing the Teaching and Learning Process, Assessment and Evaluation) within the framework “General Competencies For Teaching Profession” prepared by the ME (2017). This research uses survey model from descriptive design. The sample is comprised of 440 primary school teachers working at 30 different primary schools in Diyarbakir central district in 2020-2021 spring school year. In order to analyze the data obtained from the research, along with descriptive statistics, MWU and KWH tests were used. The findings of study showed that the primary school teachers had at high level and positive self-efficacy beliefs in planning of education and teaching, creating learning environments, managing teaching and learning process, and assessment and evaluation.

Anahtar Kelimeler

Primary school teachers, professional skill, competence

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2005). Avrupa birliğine uyum sürecinde öğretmen niteliklerinde yeni bir boyut: Bilgi okuryazarlığı. Milli Eğitim Dergisi, 33(167), 53–70.
• Aktemur-Gürler, S. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmen yeterlilik algıları üzerine bir inceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Akyuz, D., Dixon, J. K., & Stephan, M. (2013). Improving the quality of mathematics teaching with effective planning practices. Teacher Development, 17(1), 92-106.
• Alpaydın, Y., Kocabaş, C., Dervişoğulları, M., & Çakır, G. S. (2019). Öğretmenlik eğitiminde kazandırılan yeterliklerin öğretmenlik mesleği ile uyumu: Öğretmen görüşlerine dayalı bir karma araştırma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 49, 17-49.
• Anderson, L. W. (2004). Increasing Teacher Effectiveness. Paris: Unesco, international institutefor educational planning. unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000137629/PDF/137629eng.pdf.multi web adresinden 22.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Anıl, D., & Acar, M. (2008). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(11), 44-61.
• Anılan, H., Anagün, Ş. S., Atalay, N., & Kılıç, Z. (2016). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme sürecini temel alan ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına ilişkin görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(özel sayı), 200-211.
• Arık, R. S., & Kutlu, Ö. (2013). Öğretmenlerin ölçme değerlendirme alanı yeterliklerinin yargıcı kararlarına dayalı ölçeklenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 163-196.
• Aydın, A. (2000). Sınıf yönetimi. İstanbul: Alfa Kitabevi.
• Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Başar, H. (1999). Sınıf yönetimi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Bektaş, M., Ayvaz Can, A., & Çalıkoğlu, E. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının mesleki beceri öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 9(4), 771-790
• Birgin, O., & Gürbüz, R. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 163- 179.
• Birgin, O., & Baki, A. (2012). Sınıf öğretmenlerinin ölçme-değerlendirme uygulama amaçlarının yeni matematik öğretimi programı kapsamında incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(165), 152-167.
• Brown, R., & Evans, W. P. (2002). Extracurricular activity and ethnicity: Creating greater school connection among diverse student populations. Urban Education, 37(1), 41-58.
• Buldu, M. (2014). Öğretmen yeterlik düzeyi değerlendirmesi ve mesleki gelişim eğitimleri planlanması üzerine bir öneri. Milli Eğitim Dergisi, 204, 114-134.
• Bulut, İ. (2014). Öğretmenlerin öğrenme öğretme sürecine ilişkin yeterlik algıları. İlköğretim Online, 13(2), 577-593.
• Bulut, İ., & Topdemir, S. (2018). The math teachers’ self-efficacy beliefs about classroom management (a case study of elementary schools in Diyarbakir). European Journal of Educational Research, 7(3), 639-652. https://doi.org/10.12973/eu-jer.7.3.639
• Butt, G. (2008). Lesson planning. London: Bloomsbury Publishing PLC.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Chong, S., & Cheah, S. M. (2009). A values, skills, and knowledge framework for initial teacher preparation programmes. Australian Journal of Teacher Education, 34(3), 1-17.
• Coşkun, E., Gelen, İ., & Öztürk, E. P. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretimi planlama, uygulama ve değerlendirme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 140-163.
• Çakan, M. (2004). Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: İlk ve ortaöğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114.
• Çubukçu, Z., & Girmen, P. (2008). Öğretmenlerin sınıf yönetimi becerilerine ilişkin görüşleri. Bilig, 44, 123-142.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmen yeterlikleri ve özellikleri, Milli Eğitim Dergisi, 186, 72–84.
• Daniel, L. G., & King, D. (1998). A knowledge and use of testing and measurement literac of elementary and secondary teachers. Journal of Educational Research, 91(6), 331-344.
• Demirkol, M., & Kılıç, D. (2020). Sınıf öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme araçlarını kullanım durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(31), 102-124.
• Erdoğdu, M. Y., & Kurt, F. (2012). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 23-36.
• Gelbal, S., & Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 135-145.
• Gökçe, E. (1995, 27 Ağostus-2 Eylül). Eğitim programının geliştirilmesinde öğretmenin rolü [Sözlü bildiri]. Uluslararası Dünya Öğretmen Eğitimi Konferansı, Ankara.
• Gökçe, F. (2014). Sınıfta öğrenme ve öğretme sürecinin yönetimi (2. Baskı). Ankara:Pegem.
• Gözütok, F. D., Akgün, Ö. E., & Karacaoğlu, Ö. C. (2005, 14-16 Kasım). İlköğretim programlarının öğretmen yeterlilikleri açısından değerlendirilmesi. Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu, Erciyes Üniversitesi, Eskişehir.
• Gürkan, T., Duman, T., Güneysu, S., Yalın, H. İ., Olkun, S., & Bıkmaz, F. vd. (2004). Öğretmen yeterliği taslağında yer alan yeterlik alanları. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 58.
• Hall, T. J., & Smith, M. A. (2012). Teacher planning, instruction and reflection: what we know about teacher cognitive processes. Quest, 58(4), 424-442. https://doi.org/10.1080/00336297.2006.10491892.
• Hannan, A., & Silver, H. (2005). La innovación en la Enseñanza Superior. Enseñanza, aprendizaje y culturas institucionales. Madrid: Editorial Narcea.
• Hazır-Bıkmaz, F. (2004). Sınıf öğretmenlerinin fen öğretiminde öz yeterlilik inancı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 161.
• Hermans, F., Sloep, P., & Kreijns, K. (2017). Teacher Professional development in the contexts of teaching English pronunciation. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 14(23), 1-17.
• Işık, H. (2007). Öğrenme ortamlarının fiziksel düzenlenmesi. Şişman, M. ve Turan, S. (Edt.), Sınıf yönetimi içinde (28-39). Ankara: Öğreti Yayınları.
• Kahyaoğlu, M., & Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki öz yeterliliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 73-84.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karasu-Avcı, E., & Ketenoğlu-Kayabaşı, Z. E. (2019). Sınıf öğretmenlerinin derslerinde kullandıkları yöntem ve tekniklere ilişkin görüşleri: Bir olgu bilim araştırması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(4), 926-942.
• Kılıç, D., & Mutlu-Aydın, S. (2016). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi eğilimleri. AKEV Akademi Dergisi, 20, 469-484.
• Kıvrak, E., Yörük, S., & Selamet, Ç. (2015). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi konusunda okullardaki rehberlik servisinden beklentileri (Afyonkarahisar örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Kola, M. (2021). Pre-service teachers’ action research: technology education lesson planning in a South African University. Educational Action Research, 29(1), 99-117.
• Konyalıoğlu, A. C., Konyalıoğlu, S., & Işık, A. (2002). Matematik derslerinde planlı eğitim üzerine. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10 (2), 351-358.
• Korkmaz, A. (2012). Sınıf organizasyonu. Küçükahmet, L. (Edt.), Sınıf yönetimi içinde (267-284), Ankara: Pegem.
• Kubat, U. (2018). Identifying the individual differences among students during learning and teaching process by science teachers. International Journal of Research in Educational and Science, (IJRES), 4(1), 30-38. https://doi.org/10.21890/ijres.369746
• Mcber, H. (2000). Research into teacher effectiveness: a model of teacher effectiveness. Research Report 216. DfEE.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, [Online]: otmg.meb.gov.tr/Yayin.html web adresinden 03.05.2021 tarihinde indirilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara. oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf adresinden 16.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Ocak, G. (2012). Öğretmenlerin yapılandırmacı öğrenme ortamı kurma başarılarının öğretmen ve öğretmen adaylarınca değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 37(166), 25-40.
• Oktar, İ., & Bulduk, S. (1999). Ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin öğretmenlik davranışlarının değerlendirilmesi, Milli Eğitim Dergisi, 142, 66–69.
• Özbaşı, D., & Çıkrıkçı-Demirtaşlı, N. (2013). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme ile ilgili yeterliklere ilişkin algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 25-46.
• Özdemir, S., & Yalın, İ. H. (2003). Öğretmenlik mesleğine giriş (4. Baskı). Ankara: Nobel Yayın.
• Öztürk, B. (2002). Sınıfta istenmeyen davranışların önlenmesi ve giderilmesi. Karip E. (Edt.). Sınıf yönetimi içinde (144-156). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Pektaş, S. (2010). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme yeterlik algılarının incelenmesi (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Sandilos, L. E., Rimm, K. S. E., & Cohen, J. J. (2017). Warmth and demand: The relation between students’ perceptions of the classroom environment and achievement growth. Child Development, 88, 1321–1337.
• Sarı, H. (2002). Özel eğitime muhtaç öğrencilerin eğilimleriyle ilgili çağdaş öneriler. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Seels, B., & Richey, R. (1994). Instructional technology: the definition and domains of the field. Washington, D. C.: Association for Educational Communications and Technology.
• Seferoğlu, S. S. (2004a). Öğretmen adaylarının öğretmen yeterlilikleri açısından kendilerini değerlendirmeleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 131-140.
• Seferoğlu, S. S. (2004b). Öğretmen yeterlilikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40-45.
• Sönmezer, M. G., & Eryaman, M. Y. (2008). Kamu ve özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş tatmin düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 4(2), 189-212.
• Tabancalı, E. (2007). Sınıf ortamının fiziksel özellikleri. Kıran, H. (Edt.), Etkili sınıf yönetimi içinde (61-80), Ankara: Anı Yayınıcılık.
• Taşdemir, M. (2003). Eğitimde planlama ve değerlendirme (2. Baskı). Ankara: Ocak yayınları
• Taşgın, A. , & Sönmez S. (2013). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinin sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi (öğretme ve öğrenme süreci yeterlikleri-öğrenmeyi, gelişimi izleme ve değerlendirme yeterlikleri). Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 3, 80-90.
• Türk Eğitim Derneği [TED] (2009). Öğretmen yeterlikleri: Özet Rapor. Adım Okan Matbaacılık: Ankara.
• Temel Eğitime Destek Projesi [TEDP] (2006). Öğretmen mesleği genel yeterlikleri. 24.03.2021 tarihinde oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/13161921_YYretmenlik_ MesleYi_Genel__YETERLYKLERi_onaylanan.pdf adresinden alındı.
• Tuncer, M., & Geçim, E. (2019). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme becerileri yeterlik algılarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 16-37.
• Turan, S. (2006). Sınıf yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Usta, H. G., & Uğurlu, C. T. (2018). Sınıf içi ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin kullanımı ve denetlenmesi: denetmen ve öğretmen görüşleri. Electronic Journal of Social Sciences, 17(67).
• Wargocki, P., Porras-Salazar, J. A., & Contreras-Espinoza, S. (2019). The relationship between classroom temperature and children's performance in school. Building and Environment, 157, 197-204. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2019.04.046
• Yeşilyurt, E. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğinin genel yeterliklerine yönelik yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 71-100.
• Yıldırım, E., & Yıldırım, O. (2020). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin ders planlama yeterliklerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(228), 7-37.
• Yıldızlı, H., Saban, A., & Baştuğ, M. (2017). Öğretmenlerin öğrenme-öğretme anlayışları, öğretme motivasyonları ve öğrenci başarısı üzerine yapısal eşitlik modellemesi. Ö. Demirel ve S. Dinçer (Edt.), Eğitim bilimlerinde yenilikler ve nitelik arayışı içinde (209-224). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Yılmaz, K., & Çokluk-Bökeoğlu Ö. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yeterlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), 143-167.
• Zuljan, M. V., Peklaj, C., Pecjak, S., Puklek, M., & Kalin, J. (2012). Didactic competencies of teachers from the learner’s viewpoint. Educational Studies, 38(1), 51-62.