Dijital Temas Alışkanlıklarının Benlik Algılarına Etkilerinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 25, 218 - 253

Tolga Karadaş , Doç.dr.tuncay Dilci

Öz

Bu araştırma, dijital temas alışkanlıklarının bireylerin benlik algıları üzerindeki etkilerini yaş ve eğitim düzeyine göre incelemeyi amaçlamaktadır. Nicel ve nitel verilerle desteklenen çalışma, 2115 kişilik geniş bir örneklem üzerinden gerçekleştirilmiştir. Bulgular, genç yaş grupları ve özellikle lise ile üniversite düzeyindeki katılımcıların sosyal medya kullanımının daha yoğun olduğunu ve bu yoğunluğun, özgüven eksikliği ve yetersizlik hisleri gibi olumsuz benlik algısı değişimlerini artırdığını göstermektedir. Kadın katılımcıların sosyal medya platformlarında daha fazla vakit geçirmesi, onların bu platformlardan kaynaklanan etkileri daha fazla deneyimlemelerine yol açmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, dijital temas alışkanlıkları bireylerin sadece benlik algısını değil, aynı zamanda sosyal ilişkiler ve öznel iyi oluşları üzerinde de belirgin etkilere sahiptir. Dijital platformlarda geçirilen sürenin artması, sosyal izolasyon, içe kapanma ve anksiyete gibi olumsuz etkileri güçlendirmektedir. Bu bulgular, dijital platformların bilinçli kullanımının bireylerin psikolojik sağlığını desteklemedeki önemini vurgulamakta olup, sağlıklı dijital medya stratejilerinin geliştirilmesini gerekli kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dijital, sosyal medya, dijital temas, benlik algısı, öznel iyi oluş

An Examination of the Effects of Digital Contact Habits on Self-Perception

Öz

This study analyzes the impact of digital contact habits on individuals' self-perception, social relationships, and subjective well-being based on age and educational level. Findings obtained from a large sample indicate that, particularly among high school and university students, the intensity of digital media use increases negative shifts in self-perception, such as lack of self-confidence and feelings of inadequacy. Female participants were found to spend more time on social media platforms, leading them to experience the effects stemming from these platforms to a greater extent. The study's findings reveal that increased time spent on digital platforms reinforces negative outcomes such as social isolation, withdrawal, and anxiety. It has been concluded that managing digital media use consciously and in a controlled manner is essential in protecting and supporting individuals' psychological well-being. These results highlight the necessity of developing healthy digital media strategies.

Anahtar Kelimeler

Digital, social media, digital contact, self-perception, subjective well-being

Etik Beyan

Etik Kurul Belgesi Etik Kurul Komisyon Adı: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu Etik Kurul Belge Tarihi ve Sayı No: 30.03.2025-280662

Kaynakça

• Abang Yusof, D. A. (2021). Reading habits among students in the digital era: Changes of trends and behaviours. Journal of Academic Library Management (AcLiM), 1(1), 43–54. https://doi.org/10.24191/aclim.v1i1.5.
• Ağlar, C., Arslan, A., & Şahbaz, A. F. (2024). Analysis of Turkish curriculum at the middle school level prepared during the republican era. Journal of Computer and Education Research, 12(23), 2-30. https://doi.org/10.18009/jcer.1309488.
• Akça, C. & Özel, Y. (2023). The effect of mind and ıntelligence games on university students’ perceived stress and psychological well-being level. Journal of Computer and Education Research, 11(22), 447-458. https://doi.org/10.18009/jcer.1252277.
• Akçay Bekiroğlu, H., & Hülür, A. B. (2016). Üniversite öğrencilerinin facebook kullanımı ve dijital şizofreni üzerine bir araştırma. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(14), 146-175.
• Aksel, N., & Sarı, E. (2020). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı, öz denetimi ve sosyal eğilimleri. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(2), 436-444.
• Altuntaş, F. (2020). Geç ergenlerde sosyal medya kullanımı, benlik algısı ve ruhsal belirti düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi).
• Arat, T., & Kazan, İ. (2019). Geleneksel reklamcılıktan dijital reklamcılığa geçiş. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(18), 448-464.
• Arslan, A. (2020). Üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International e-Journal of Educational Studies (IEJES), 4 (7), 27-41. https://doi.org/10.31458/iejes.600483 Asıl, S. (2017). Tüketimde benlik algısı: Sosyal medya hesaplarında tüketici olmak. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 1-22. https://doi.org/10.31454/usb.381447
• Atalay, D. (2019). Sosyal medyanın mahremiyet ve benlik inşasına etkisi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Avcı, P., Satılmış, N., Kılınçarslan, G., & Bayraktar, I., (2023). Dijital oyun oynama süresinin günlük yaşam alışkanlıkları üzerine etkisi (karma yöntem araştırması). Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3), 1358-1366. Baybek, H., & Yavuz, S. (2005). Muğla üniversitesi öğrencilerinin benlik saygılarının incelenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (14), 73-95.
• Cihan, B. B., & Araç-Ilgar, E. (2019). Dijital spor oyunlarının sporcular üzerindeki etkilerinin incelenmesi fenomenolojik bir çözümleme. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 171-189. https://doi.org/10.31680/gaunjss.510351
• Coşkun, Y., & Altay, C. (2013). Lise öğrencilerinde yabancılaşma ve benlik algısı ilişkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29(29), 41-56. Dilci, T. (2019) A study on validity and reliability of digital addiction scale for 19 years or older. Universal Journal of Educational Research 7(1), 32-39. https://doi.org/10.13189/ujer.2019.070105.
• Gedik, Ç., & Şahan, G. (2024). Evaluation of parents' and teachers' views on digital parenting skills. International e-Journal of Educational Studies, 8 (16), 87-106. https://doi.org/10.31458/iejes.1417362 Karasar, N. (2009) Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları.
• Kaya, D., Kutluca, T., & Dağhan, G. (2024). Investigation of the relationships between e-learning styles, educational technology self-efficacy perceptions and problem-solving skills of pre-service elementary mathematics teachers'. International e-Journal of Educational Studies, 8 (17), 157-174. https://doi.org/10.31458/iejes.1355282 Kazaz, N., Dilci, T., & Karadaş, T. (2022). Effects of digital media on education (Meta-thematic analysis). International Journal of Emerging Technologies in Learning (iJET), 17(16), 222-242.
• Kolçak, S., & Çakır, E. (2022). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun oynama motivasyonunun fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu üzerine etkisi. Research in Sport Education and Sciences, 24(4), 113-118. https://doi.org/10.5152/JPESS.2022.221635.
• Mackare, K., & Jansone, A. (2018). Habits of using internet and digital devices in education, society, integration, education. Proceedings of the International Scientific Conference, 5, 348-356. https://doi.org/10.17770/sie2018vol1.3248.
• McNeal, T., & Van't Hooft, M. (2006). Anywhere, anytime: Using mobile phones for learning. Journal of Research on Educational Technology, 2(2), 24-31.
• Orfanidou, A., & Panagiotou, N. (2023). Digital natives: Media literacy, news consumption and habits. Imgelem, 7(13), 669-692. https://doi.org/10.53791/imgelem.1380233
• Romero-Tena, R., Llorente-Cejudo, C., Puig-Gutiérrez, M., & Barragán-Sánchez, R. (2021). The pandemic and changes in the self-perception of teacher digital competences of infant grade students: A cross-sectional study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(9), 4756. https://doi.org/10.3390/ijerph18094756
• Selg, H. (2006). Popular culture as a driver of internet use. Exploiting the knowledge economy, 1789–1796. https://urn.kb.se/resolve?urn=urn:nbn:se:kth:diva-121210.
• Sercanoğlu, M., Bolat, Y. İ., & Göksu, İ. (2021). Kahoot! as a gamification tool in vocational education: More positive attitude, motivation and less anxiety in EFL. Journal of Computer and Education Research, 9(18), 682-701. https://doi.org/10.18009/jcer.9224882 Sönmezer, Z., & Ilgaz-Büyükbaykal, A. C. (2024). Dijital medya ve teknolojinin kolektif kullanımı. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 14(3), 753-762. https://doi.org/10.7456/tojdac.1464676
• Statista. (2023). Average daily time spent using the internet worldwide from 2011 to 2023. Statista. Erişim adresi: https://www.statista.com
• Tümen-Akyıldız, S. (2024). Enhancing or hindering? AI's role in sparking creativity in language teaching: Insights from private high school EFL teachers. International e-Journal of Educational Studies, 8(18), 234-254. https://doi.org/10.31458/iejes.1502509 Uğurlu, N., & Akın, H. (2008). Muğla sağlık yüksekokulu öğrencilerinin beden benlik algisi ve psikolojik sıkıntı belirtileri ile ilişkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(4), 38-47.
• Yaprak, Y. (2017). Geç ergenlik dönemindeki bireylerde olumsuz benlik algısının sanal zorbalığa etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul
• Yee, N. & Bailenson, J. B. (2009) The difference between being and seeing: The relative contribution of self-perception and priming to behavioral changes via digital self- representation, Media Psychology, 12(2), 195-209, Zincir, S., Sapmaz, F., Hamutoğlu, N. B., & Topal, M. (2023). The relationship between digital game addiction, cyberloafing, and psychological well-being in primary school students. Anatolian Current Medical Journal / ACMJ / acmj, 5(4), 511-517.
• We Are Social & Hootsuite. (2024). Digital 2024: Global overview report. We Are Social & Hootsuite. Erişim adresi: https://wearesocial.com/digital-2024.