Çocukluk Çağı Fiziksel Travmalarını Önleyici Yapay Zekâ Destekli Oyun Parkı Tasarımı

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 2, 22 - 35, 31.07.2025

Begüm Sözen , Mehmet Şevki Sözen

Öz

Çocukların oyun çağında karşılaştığı kazalar, aileler ve toplum için önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre düşme, yanık, zehirlenme ve benzeri olaylar, çocuklarda yaralanma ve ölüme yol açan temel nedenler arasındadır. Türkiye’de de tablo farklı değildir: 1-4 yaş grubundaki ölüm nedenlerinin dörtte biri kaza orijinlidir; bu ölümlerin yalnızca %25’i trafikle ilintiliyken, geri kalanı genellikle ev ya da oyun alanlarında gerçekleşen olaylardan kaynaklanır. Bu veriler, çocukların güvenle büyüyebilmeleri için yaşadıkları çevrenin dikkatle düzenlenmesi gerektiğini açıkça göstermektedir. Bu çalışmada, kazaların en çok görüldüğü yaş grupları ve mekânlar ele alınmış; ülke verileri ışığında hangi yaralanma türlerinin öne çıktığı tartışılmıştır. Ayrıca, parklar ve sokaklar gibi kamusal alanların “çocuk dostu” anlayışla planlanmasının, bu kazaların önemli bir bölümünü önleyebileceği vurgulanmıştır. Yapay zekâ destekli tasarım araçlarıyla park ekipmanlarının güvenlik testlerinin önceden simüle edilebilmesi, riskli bölgelerin hızlıca tespit edilmesi ve bakım ihtiyacının zamanında belirlenmesi gibi somut faydalar da ele alınmıştır. Sonuç olarak, teknolojiyi destekleyici bir araç olarak kullanıp çocukların ihtiyaçlarını merkeze alan bir şehir tasarımının, kazaları azaltmada güçlü bir katkı sağlayacağı ön görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk dostu kent , oyun alanı güvenliği , yapay zekâ destekli tasarım , erişilebilirlik , çocukluk çağı fiziksel travma

Artificial Intelligence–Assisted Playground Design for the Prevention of Childhood Physical Injuries

Öz

Accidents encountered during childhood play remain a significant public-health concern for families and society. According to the World Health Organization, falls, burns, poisonings and similar incidents rank among the leading causes of injury and death in children. The situation is no different in Türkiye: one-quarter of all deaths in the 1–4 age group are accident-related; only 25 % of these fatalities involve traffic, while the remainder stem largely from falls, drowning, burns and other incidents that occur at home or in play areas. These figures clearly demonstrate the need to create environments where children can grow up safely. This review examines the age groups and settings in which accidents most frequently occur and discusses the predominant injury types in light of national data. It further emphasises that planning public spaces such as parks and streets with a “child-friendly” mindset could prevent a substantial share of these incidents. Practical benefits of AI-assisted design tools—including the ability to simulate safety tests for playground equipment, rapidly identify high-risk zones and flag maintenance requirements in a timely manner—are also explored. In conclusion, employing technology as a supportive tool while placing children’s needs at the centre of urban design offers a powerful strategy for reducing accident-related injuries and fatalities.

Anahtar Kelimeler

child-friendly city , playground safety , AI-assisted design , accessibility , childhood physical trauma

Kaynakça

• Akdur, R., & Sungur, İ. (2015). Trafik güvenliği ve çocuklar. Ankara Trafik Vakfı, 58, 22-30.
• Alacadağlı, E. (2020). Güvenli kent ve kent güvenliği üzerine bir irdeleme. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 152-167.
• Atmakur-Javdekar, S. (2015). Children’s play in urban areas. İçinde B. Evans, J. Horton, & T. Skelton (Eds.), Play, Recreation, Health and Wellbeing. Geographies of Children and Young People. Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-4585-96-5_3-1
• Baysal, S. U., Yıldırım, F., & Bulut, A. (2005). Çocuk güvenliği. İstanbul Tıp Fakültesi Basımevi.
• Berkün, S. (2019). Çocuk Dostu Kent Yönetimlerinin Çocuklar Tarafından Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. Business & Management Studies: An International Journal, 7(1), 135-152.
• Bombacı, H., Ülkü, K., Adıyeke, L., Kara, S., & Görgeç, M. (2008). Çocuk yaralanmaları, nedenleri ve önlemler. Acta Orthop Traumatol Turc, 42(3), 166a173.
• Brown, C., de Lannoy, A., McCracken, D., Gill, T., Grant, M., Wright, H., & Williams, S. (2019). Child-friendly cities. Cities & health, 3(1-2), 1-7.
• CAYB (Çocuk ve Aileye Yönelik Bilgilendirme Platformu). (2024). Çocuk kazaları ve alınabilecek önlemler. https://www.caybdergi.com/yazi/cocuk-kazalari-onleme
• Centers for Disease Control (CDC). (1988). Playground-related injuries in preschool-aged children--United States, 1983-1987. MMWR. Morbidity and mortality weekly report, 37(41), 629-632.
• Illingworth, C., Brennan, P., Jay, A., Al-Rawi, F., & Collick, M. (1975). 200 injuries caused by playground equipment. Br Med J, 4(5992), 332-334.
• Chalmers, D. J., Marshall, S. W., Langley, J. D., Evans, M. J., Brunton, C. R., Kelly, A. M., & Pickering, A. F. (1996). Height and surfacing as risk factors for injury in falls from playground equipment: a case-control study. Injury Prevention, 2(2), 98-104.
• Çalışkan, C. (2018). Türkiye’de 7-14 Yaş Grubu Çocuklarda Yaralanmalara İlişkin Bir Değerlendirme. Turkish Journal of Pediatric Disease, 12(4), 236-242.
• Çamaş, N. Ç., & Çetintahra, G. E. (2025). Çocuk Dostu Kent Parametrelerinin Uluslararası ve Ulusal Eylem Planları Üzerinden Tematik İçerik Analizi ile Belirlenmesi. Eksen Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 6(1), 59-94.
• Çelik, F. (2018). Kentsel açık-yeşil alanlarda güvenlik. İdealkent, 9(23), 58-94.
• Chalmers, D. J., & Langley, J. D. (1990). Epidemiology of playground equipment injuries resulting in hospitalization. Journal of paediatrics and child health, 26(6), 329-334.
• Dyment, J., & O'Connell, T. S. (2013). The impact of playground design on play choices and behaviors of pre-school children. Children's Geographies, 11(3), 263-280.
• Embleton, D. B., Ertoran, İ., Önen, N., Özkan, A., Mersin, H., & Tekeli, M. C. (2016). Trafik kazalarında çocukluk çağında mortalite ve morbiditenin değerlendirilmesi. Kocatepe Tıp Dergisi, 17(3), 84-88.
• Gill, T. (2021). Urban playground: How child-friendly planning and design can save cities. Riba Publishing.
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. (2023). Çocukluk çağı kazalarının önlenmesi ve güvenli çevrelerin oluşturulması rehberi. https://hsgm.saglik.gov.tr
• Herman J. L. (2011). Travma ve iyileşme. (T. Tosun, Ed., 1. Baskı). Literatür Yayıncılık.
• Kalburan, N., Pamuk, D. K., & Koşan, Y. (2023). Açık Hava Oyun Parklarında Riskli Oyuna Çok Yönlü Bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 23(59), 235-261.
• Karatepe, T. U., & Ekerbiçer, H. Ç. (2017). Çocuklarda ev kazaları. Sakarya Tıp Dergisi, 7(1), 1-1.
• Şahin, S., Doğan, Ş., & Aksoy, K. (2002). Çocukluk çağı kafa travmaları. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 28(2), 45-51.
• Mikrogianakis, A., & Grant, V. (2018). The kids are alright: pediatric trauma pearls. Emergency Medicine Clinics, 36(1), 237-257.
• Nature. (2023). Building child-friendly cities for sustainable futures. Nature Sustainability, 6, 104–106. https://doi.org/10.1038/s41893-022-01025-0
• Oral, R., Can, D., Kaplan, S., Polat, S., Ates, N., Cetin, G., ... & Tiras, B. (2001). Child abuse in Turkey: an experience in overcoming denial and a description of 50 cases. Child abuse & neglect, 25(2), 279-290.
• Tomar Güneysu, S., & Derinöz Güleryüz, O. (2022). Çocuklarda Minör Kafa Travmalarına Yaklaşım.
• Turgut, A., & Turgut, T. (2014). A population-based study on deaths by drowning incidents in Turkey. International Journal of Injury Control and Safety Promotion, 21(1), 61-67.
• Uysal, A. B. (2014). Bir kamusal mekân olarak çocuk oyun alanları. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü.