YENİ KAMU İŞLETMECİLİĞİ VE TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ: HÜKÜMET PROGRAMLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 41 - 54, 31.12.2021

Leyla Çiftçi

Öz

Bu çalışmanın amacı kamu yönetimi teorisyenleri ve uygulayıcılarının en önemli meselelerinden biri olan yeni kamu işletmeciliği anlayışının eğitim alanına etkisini hükümet programları üzerinden incelemektir. 1980 sonrası dünya genelinde yaygın bir uygulama olarak yeni kamu işletmeciliği yaklaşımının ilke ve programları eşzamanlı olarak Türk kamu yönetiminde de yerleşmeye başlamıştır. Kamu yönetimi tarihinde Weberyen bürokrasi anlayışından sonra en önemli kavram olarak gösterilen bu yaklaşım üzerinden geçen otuz yıllık süreye rağmen geçerliğini korumakta ve güncel koşullara göre kendini yenilemektedir. Yaklaşımın temel ilke ve unsurları eğitim, sağlık, güvenlik, adalet vb. kamu yönetiminin her alanında etkisini göstermekte ve devleti yönetecek hükümetlerin de öncelikli kavramlarından biri olma özelliğini taşımaktadır. Bu anlamda siyasi politika ve programlara konu olmakta, hükümet programlarına da bu anlayış yansımakta ve kurulacak hükümetleri etkilemektedir. Yeni kamu işletmeciliği anlayışından etkilenen yönetsel alanlardan biri olan eğitim de toplumun hemen her kesimini ilgilendiren bir sektör olarak hükümet programlarında yer almaktadır. Yönetimin eğitim, sağlık gibi alt alanlarında konuyu bütüncül bir yaklaşımla ele alan çalışmaların sınırlı oluşu, mevcut çalışmayı önemli hale getirmektedir. Hükümet politikalarını eğitim özelinde ele alan bu çalışmada özellikle 1980li yıllardan itibaren yeni kamu işletmeciliği anlayışının eğitim alanında etkisini hissettirdiği ve bu etkinin parti ve ideolojilerden bağımsız bir şekilde olduğu görülmektedir. İdeolojik yakınlığın politikalara önemli katkısı olduğu da görülen bu araştırmada özellikle 2002 yılından itibaren eğitim alanında önceki dönemlere göre YKİ ve yönetişim anlayışına uygun daha fazla ve somut hedefler bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu çerçevede çalışmada öncelikle yeni kamu işletmeciliği yaklaşımı ve eğitim sistemine ne şekilde yansıdığı ele alınacaktır. Daha sonra yaklaşımın Türk eğitim sistemine ve hükümet programlarına etkisi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Kamul İşletmeciliği, Eğitimde Reform, Hükümet Programları, Neoliberal Eğitim

New Public Management and The Turkish Education System: A Review on Government Programs

Öz

The aim of this study is to examine the effect of the new public management approach, which is one of the most important issues of public administration theorists and practitioners, on the field of education through government programs. As a common practice throughout the world after 1980, the principles and programs of the new public management approach began to settle in Turkish public administration simultaneously. Despite the thirty years that have passed since then, the approach, which is shown as the most important concept after the Weberian bureaucracy in the history of public administration, maintains its validity and renews itself according to current conditions. The basic principles and elements of the approach are effective in all areas of public administration such as education, health, security and justice and have the feature of being one of the priority concepts of the governments that will rule the state. In this sense, it is the subject of political policies and programs, and this understanding is reflected in government programs and affects the governments to be established. Education, which is one of the managerial areas affected by the new public management approach, is also included in government programs as a sector that concerns almost every segment of the society. The limited number of studies that deal with the subject with a holistic approach in sub-fields of management such as education and health make the current study important. In this study, which deals with government policies in terms of education, it is seen that the new public management approach has made its impact in the field of education, especially since the 1980s, and this effect is independent of parties and ideologies. In this study, which is seen to have an important contribution to the politics of ideological affinity, It is understood that there are more and more concrete targets in the field of education, especially since 2002, compared to previous periods. In this context, first of all, the new public management approach and how it is reflected in the education system will be discussed. Then, the impact of the approach on the Turkish education system and government programs will be examined.

Anahtar Kelimeler

New Public Management,, reform in education,, governement programs,, neoliberal education,

Kaynakça

• Ak Küçükçayır, G. ve Cemaloğlu N. (2017). Türkiye’de Geçmişden Günümüze Özel Okullar ve Uygulanan Poltikalar Üzerine Bir Araştırma, 12. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi,1-4.
• AK Parti (2014). 62. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 31.06.202, http://www.akparti.org.tr/site/haberler/62.-hukumet-programi-tbmmde/66489#1.
• AK Parti (2015). 64. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 31.06.2021, http://www.akparti.org.tr/site/haberler/64.-hukumet-programi/80720#1.
• AK Parti (2016). 65. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 31.07.2021, https://www.akparti.org.tr/site/haberler/65.-hukumet-programi/84149#1.
• Bandyopadhyay, D. (1996). Administration, Decentralisation and Good Governance. Economic and Political Weekly, 31 (48), p. 3109-3114.
• Caldwell, B. J. (2009). Centralisation and Decentralisation in Education: A New Dimension to Policy. İçinde: Decentralisation, School-Based Management, and Quality, New York: Springer.
• Christensen, T. and Lægreıd P. (2007). Introduction- Theoretical Approach and Research Questions. İçinde: Transcending New Public Management. The Transformation of Public Sector Reforms, (1-17) ASHGATE.
• Daun, H. (2005). Globalisation and the Governance of National Education Systems. İçinde: International Handbook on Globalisation, Education and Policy Research Global Pedagogies and Policies.
• Denhart, R. B., and Denhardt J. V. (2000). The New Public Service: Serving Rather Than Steering. Public Administration Review,60 (6), p. 549-559.
• Fiske, E. B. (1996). Decentralization of Education: Politics and Consensus Directions in Development. Washington, World Bank.
• Goldfınch, S. F. (2009). Introduction, İçinde: International Handbook of Public Management Reform, U.K., Edward Elgar.
• Gür, B. S., ve Çelik Z. (2009). Türkiye’de Milli Eğitim Sistemi Yapısal Sorunlar ve Öneriler. SETA.
• Güzelsarı, S. (2003). Neoliberal Politikalar ve Yönetişim Modeli. Amme İdaresi Dergisi, 36 (2), s. 17-34.
• Hall, D. et al. (2015). Educational Reform and Modernisation in Europe: The Role Of National Contexts in Mediating The New Public Management. European Educational Research Journal, 14 (6), p. 487 –507.
• Hood, C. (1991). A Public Management for All Seasons?. Public Administration, 69(1), p. 3-19.
• Hughes, O. E. (2014). Kamu İşletmeciliği & Yönetimi. Ankara, Bigbang Yayınları.
• Jacobs, M. (1985). Thatcherism and Reform of Welfare State. Economic and Political Weekly, 20 (30), p. 1262-1263.
• Jarl, M. et al. (2011). New Publıc Management In Publıc Educatıon: A Catalyst For The Professionalization of Swedish School Principals. Public Administration, 1-16.
• Kamensky, J. M. (1996). Role of the "Reinventing Government" Movement in Federal Management Reform. Public Administration Review, 56 (3), p. 247-255.
• Keskin Demirer, D. (2012). Eğitimde Piyasalaşma ve Öğretmen Emeğinde Dönüşüm. Çalışma ve Toplum, 1, s. 167-186.
• Koenig-Archibugi, M. (2003). Global Governance, The Handbook of Globalization. U.K., Edward Elgar Publishing Limited.
• Lamba, M. (2015). Türkiye’de Yeni Kamu Yönetimi Anlayışının Yansımaları: Hükümet Programları Üzerinden Nitel Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversites, İİBF Dergisi, 20(1), s. 127-141.
• Lane Jane Erik (2000) New Public Management. London, Routledge.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2016) Belirli Gün ve Haftalar Çizelgesi. Erişim Tarihi: 30.07.2021, https://www.meb.gov.tr/belirli-gun-ve-haftalar-cizelgesi/duyuru/11814.
• Møller, J. and Skedsmo G. (2013). Modernising education: New Public Management reform in the Norwegian education system. Journal of Educational Administration and History, 45(4), p. 336-353.
• Ömür, Y, E. (2016). Eğitimde Neoliberal Yerelleşme ve Eleştirisi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), s. 10-25.
• Özdemir, M. (2008). Eğitim Yönetiminde Yerelleşme Siyasaları. Amme İdaresi Dergisi, 41 (3), s. 153-168.
• Pollit, C. and Bouckaert G. (2011). Public Management Reform A Comparative Analysis, New Public Management, Governance, and the Neo-Weberian State. New York: Oxford University Press.
• Reñón, A. G. (1977). Problems of Decentralizing Educational Administration. Prospects, 7 (1), s. 82–85.
• Saklı, A. R. (2013). Fordizm’den Esnek Üretim Rejimine Dönüşümün Kamu Yönetimi Üzerindeki Etkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (44), s. 107-131.
• Resmi Gazete.03.08.2002 Tarih ve 4771 Sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun. Erişim Tarihi: 07.07.2021, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2002/08/20020809.htm#1.
• Resmi Gazete. 9 Şubat 2012 Tarihli Milli Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliği. Erişim Tarihi: 15.07.202, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/02/20120209-6.htm.
• Sayılan, F. (2014). Piyasa ve Din Kuşatması Altında Kamusal Eğitim. İçinde: Eleştirel Eğitim Yazıları, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Sezen S. (2009). Kamu Yönetimi Reformları: Küresel Bir Düzenleme mi?. Amme İdaresi Dergisi, 42(1), s. 23-41.
• Sluis M. E. van der et al. (2015). Implementing New Public Management in Educational Policy. Educational Policy, p. 1 –27.
• Steger, M, B. and Roy K. (2010). Neoliberalism A Very Short Introduction. Oxford New York, Oxford University Press.
• TBMM (1979). 43. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 22.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP43.htm.
• TBMM (1980). 44. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 22.07.202, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP44.htm.
• TBMM (1983). 45. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 22.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP45.htm.
• TBMM (1987). 46. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 23.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP46.htm.
• TBMM (1989). 47. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 23.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP47.htm.
• TBMM (1991). 48. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 22.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP48.htm.
• TBMM (1991). 49. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 26.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP49.htm.
• TBMM (1993). 50. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 26.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP50.htm.
• TBMM (1995). 51. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 28.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP51.htm.
• TBMM (1995). 52. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 28.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP52.htm.
• TBMM (1996). 53. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 28.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP53.htm.
• TBMM (1996). 54. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 28.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP54.htm.
• TBMM (1997). 55. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 29.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP55.htm.
• TBMM (1999). 56. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 29.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP56.htm.
• TBMM (1999). 57. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 30.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP57.htm.
• TBMM (2002). 58. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 30.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP58.htm.
• TBMM (2003). 59. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 30.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP59.htm.
• TBMM (2007). 60. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 30.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP60.htm.
• TBMM (2011). 61. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 30.07.2021, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP61.htm.
• Ünal L. Işıl (2005) Öğretmen İmgesinde Neo-liberal Dönüşüm, Eğitim Bilim Toplum, 11, s. 4-15.
• Verger, A. and Curran M. (2014). New Public Management as a Global Education Policy: Its Adoption And Re-Contextualization in a Southern European Setting. Critical Studies in Education, 55 (3), s. 253-271.
• Worldbank. (2014). Okul-Temelli Yönetim Uluslararası Deneyimlerden Çıkarılan Dersler ve Türkiye için Seçenekler. Eğitim Sektörü Birimi Avrupa ve Orta Asya Bölgesi. Erişim Tarihi: 25.07.2021, http://documents.worldbank.org/curated/en/574581468102262697/pdf/931130Turkish00Turkish0translation.pdf.
• Zajda, J. and Gamage D.T. (2009). Decentralisation and School-Based Management and Quality. İçinde Decentralisation, School-Based Management, and Quality, New York, Springer.
• Zajda, J. and Gamage D.T. (2009). Decentralisation and School-Based Governance: A Comparative Study of Self-Governing School Models. İçinde Decentralisation, School-Based Management, and Quality, New York, Springer.