A Review of the relationship between decision making syles and personality traits

Yıl 2022, , 146 - 161, 31.12.2022

Gül Eser

https://doi.org/10.58654/jebi.1207271

Öz

A manager is someone who makes decisions, and the degree of accuracy of those decisions—whether made daily or in times of crisis—largely determines how well that person can manage. A lot of attention is being paid to research on the decision-making process, decision-making strategies, marketing and behavioral economics. One of the main topics for research is decision-making styles. The primary attitudes and behaviors of decision makers are explained by their decision-making styles. Personality is one of its primary antecedents. The purpose of this study is to determine the effect of personality traits on decision-making styles. In this regard, articles and dissertations that examine the relationship between personality and decision-making styles were analyzed in the terms of their scales, sub-dimensions and results. Results reveal that there are consistent relationships between personality traits and decision-making styles.

Anahtar Kelimeler

Karar alma stilleri, kişilik, Kişilik özellikleri

KARAR VERME STİLLERİ VE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Yönetici kimdir ve ne yapar sorusuna en kısa ve net olarak “karar alıcıdır” yanıtı verilebilir. Günlük işleyiş içerisinde bazen rutin bazen de ani ve beklenmedik şekilde gelişen olaylar karşısında her defasında seçim yaparak karar vermek durumunda olan yöneticilerin etkin olup olmadıkları aslında verdikleri bu kararlar sonucunda ortaya çıkmaktadır. Karar verme süreci, karar verme yöntem ve teknikleri, etkin karar verme, karar verme stilleri ve bunlar üzerinde etkili olan faktörlere ilişkin araştırmalar gittikçe artmaktadır. Özellikle kararlara katılım, etik karar verme, etik ikilemler, pazarlamada satın almaya ilişkin kararlar ve son zamanlarda davranışsal iktisat alanında incelenen karar verme biçimleri alan yazında güncel araştırma alanlarındandır. Karar verme süreci incelenirken ele alınan önemli unsurlardan birisi de bireylerin karar verme stilleridir. Karar verme stilleri bireylerin karar verme aşamasında sergiledikleri tutum ve yaklaşımları açıklamaktadır. Karar verme stilleri üzerinde bireysel pek çok değişken etkili olmakla beraber ilk akla gelen değişkenlerden birisi de kişiliktir. Bu araştırma kapsamında da kişilik özelliklerinin karar verme stilleri üzerindeki etkilerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda yazında karar verme stilleri ve kişilik arasındaki ilişkiyi inceleyen makale ve doktora tezleri, araştırma kapsamında kullandıkları ölçekler, ölçeklerin alt boyutları ve sonuçları bağlamında analiz edilerek kişilik özellikleri ve karar verme stilleri arasındaki ilişkiye dair bir değerlendirme yapılması ve sonuçların tablolar halinde sunulması hedeflenmiştir. Bu değerlendirme sonucunda yazında sıklıkla kullanılan karar verme stilleri ve kişilik özellikleri arasında tutarlı sayılabilecek ilişkilerin gözlemlendiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Karar alma stilleri, kişilik, Kişilik özellikleri

Kaynakça

• Aybar S. (2022). Makyavelizmin öğretim üyelerinin karar verme stilleri üzerindeki etkisi: nicel bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13,1. 83-97.
• Battal, F., Yıldız, Ş., Kılıçaslan, Ş., ve Çınar, E. (2018). Solomon Ash Uyumluluk Deneyi ve Bireylerin Karar Verme Tarzları Arasındaki İlişki (Türkiye Örneği). Turkish Studies Social Science.
• Durmuş, İ. (2019). Çalışanların İşlerine Yönelik Tutumları İle Kişilik Özelliklerinin Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 43, 321-345. 13, 26. 185-198.
• Deniz, M.E. (2004). Investigation of the Relation Between Decision Making Selfesteem, Decision Making Style and Problem Solving Skills of University Students. Eurasian Journal of Educational Research.4(15), 23-35.
• Güner, F., Öztorun, M., Meriç, İ., ve Özcan, Ç. (2022). Okul Müdürlerinin Karar Verme Stillerinin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi. International Academic Social Resources Journal. 7, 35. 349-361.
• Güvendi, B.; Türksoy I., A. ve Güçlü, Mehmet. (2018). Korumalı Futbol (amerikan futbol) Sporcularının Kişilik Özellikleri ve Psikolojik Performans Stratejileri ile Karar Verme Stilleri Arasındaki İlişki. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 8.2: 159-175.
• Helvacı,İ., Turhan, M., ve Köprülü, O. (2017). Kişilik, Karar Verme Tarzları ve İş Fikri Bulma Yöntemleri Arasındaki İlişki. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5, 5, 23-37.
• Karamanlıoğlu, A. U., ve Basım, N. (2022). Sosyal Zekanın Karar Verme Stiline Olan Etkisinde Bilişsel Esnekliğin Düzenleyici Rolü,. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (Kongre Özel Sayısı), 148-164.
• Kocakula, Özge ve Altunoğlu, A. E. (2018). Obsesif kompulsif kişilik bozukluğunun karar süreçlerine etkisi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 1.2: 114-131.
• Köse, E., Erbaş, M., ve Erşen, E. (2013). Karar Problemlerinin Çözümünde Oyun Teorisi ve Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Kullanılması. TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi. 11-13 Kasım 2013, Ankara.
• Mutlu, Ü ve G. Özer. (2021). Duygusal Zeka İle Risk Alma Tutumu İlişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 17, 146-164.
• Nas,S. (2010). Karar Verme Stillerine Bilimsel Yaklaşımlar. Denizcilik Fakültesi Dergisi. 2,2.43-65.
• Pekdoğan, S. (2015). Karar Verme Stilleri Araştırmaları: 2009-2013 Yılları Arasındaki Yüksek Lisans Tezlerinin İncelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies. 34. 321-331.
• Rençber, B. A. (2012). Karar Vermede Oyun Teorisi Tekniği ve Bir Uygulama. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 3, 96-107.
• Zembat, R., Tunçeli, H. İ., Yavuz, E. A., ve KILIÇ, Z. (2018). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Kontrol Odağı ve Karar Verme Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 26, 365-384.
• Soyer, M. K., Keskinoğlu, M. Ş., ve Yakup, İ. M. E. (2021). Kişilik Özelliklerinin Karar Verme Stilleri ve Yaratıcı Düşünmeyi Yordama Düzeyleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 2, 1828-1863.
• Taşdelen, A. (2002). Öğretmen Adaylarının Farklı Psiko Sosyal Değişkenlere Göre Karar Verme Stilleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü D.E.U.B.E.F. İzmir.
• Yaşar, O. (2016). Davranışsal Karar Verme. Detay Yayıncılık. 1.Baskı. Ankara.
• Eroğlu, E. (2016). Merkezi Spor Yönetiminde Örgüt Kültürünün ve Çalışanların Kişilik Özelliklerinin Karar Verme Stillerine Etkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dumlupınar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Sucan, M.B. (2018). Futbol Hakemlerinde Karar Verme Stilleri ile Kişilik Özellikleri Yaratıcılık ve Problem Çözme Becerisi Arasındaki İlişkinin incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Tatlılıoğlu, K. (2010). Farklı Öz-anlayış Düzeylerine Sahip Üniversite Öğrencilerinin Karar Vermede Özsaygı, Karar Verme Stilleri ve Kişilik Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Üngüren, E. (2011). Psikobiyolojik Kişilik Kuramı Ekseninde Yöneticilerin Kişilik Özellikleri, Karar Verme Stilleri ve Örgütsel Sonuçlara Yansımaları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yalçın, O. (2015). Kişilik Özelliklerinin ve Risk Algısının Karar Verme Stillerine Etkisi: Pilotlar Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.