Bir Üniversite Kampüsündeki Temizlik Çalışanlarının Mesleki Risk ve Hastalıklar Konusundaki Farkındalıkları

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 12, 30.12.2019

Leyla Bahar , Özlen Tubay Bağdatoğlu

Öz

İş kazaları ve meslek
hastalıklarının sonuçlarının önemi, maddi ve manevi kayıpların büyüklüğü; iş
kazaları ve meslek hastalıklarını önceden önlemek, kaynağında yok etmek ve
çağdaş düzeyde bir standart geliştirmek ihtiyacını doğurmuştur. Bu çalışmanın
amacı, İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) uygulama ve eğitimlerinin, çalışanlar
açısından gerekliliğinin vurgulanması ve öneminin kavranmasıdır. Araştırmanın evreni,
Mersin Üniversitesi temizlik çalışanları olup, örneklemi 2018 yılı Ocak-Şubat
döneminde Mersin Üniversitesi Kampüsünde görev yapan toplam 185 gönüllü
temizlik çalışanları oluşturmuştur. Temizlik çalışanlarının sosyo-demografik
özelliklerini ve mesleki risk ve hastalıklar hakkında sahip oldukları bilgileri
ölçmek amacıyla toplam 28 maddelik bir anket formu ile veriler toplanmıştır. Araştırmanın
istatistiğinde ankette kullanılan maddelere verilen cevaplar ve katılımcıların
sosyo-demografik özellikleri için frekans ve yüzde dağılımları verilmiştir. Katılımcıların
%58,4’ünün erkek çalışanlardan oluştuğu, büyük çoğunluğunun 30-50 yaş
aralığında (%69,8) ilköğretim mezunu olduğu (%54,6) ve okul ortamında çalıştığı
(%77,3), ayrıca %30,3’ünin 10 yıldan fazla süredir aynı işte çalıştığı
saptanmıştır. Frekans dağılımları sonucunda; “Bulaşıcı hastalıklar açısından gerekli
testler ve aşıları yaptırmam gerektiğini bilirim”, “Eldiveni kimyasal
maddelerden ve enfeksiyonlardan korunmak için kullanırım”,“Tıbbi atıkların
yaratabileceği sağlık risklerini bilirim”, gibi mesleki risklere dair sorulara
çalışanların yaklaşık %80’i bilinçli yanıtlar vermişlerdir. “Islak zeminlerde
uyarı levhası koyarım” sorusuna 72,4 oranında, “Islak zeminlerde düştüğüm
olmuştur”sorusuna ise %41,1 katılıyorum yanıtı alınmıştır. İşletme ve
kurumlarda, iş kazaları ve meslek hastalıkları yüzünden oluşabilecek maddi ve
manevi zararı önleyebilmek veya azaltabilmek ana hedef olmalıdır. Bu çalışmada,
temizlik işçilerinin İSG kurallarından haberdar oldukları ancak İSG uygulama
bilincinin yeterince özümsenmemiş olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışanlar yanısıra
işletmelerin, İSG kavramının önemi açısından bilinçli davranması ve konuyla
ilgili eğitimin sağlığı koruyacağı unutulmamalıdır.

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı ve Güvenliği, meslek hastalığı, iş kazası, işyeri risk analizi

Teşekkür

Çalışmanın gerçekleştirilme aşamasında emeğini esirgemeyen Prof. Dr. Zeki Yarar ve Dr. Mustafa Tümay'a teşekkür ederiz.

Awareness of Cleaning Workers in an University Campus about Occupational Risks and Diseases

Öz

The
importance of the consequences of work accidents and occupational diseases, the
magnitude of material and spiritual losses; the have needed to prevent work
accidents and occupational diseases in advance, to destroy them at their source
and to develop a standard at a contemporary level. The aim of this study is to
emphasize the necessity and importance of occupational health and safety (OHS)
practices and trainings in terms of employees. The universe of the
research is the cleaning staff of Mersin University and the sample consisted of
185 cleaning staff working in Mersin University Campus in January-February 2018
and volunteering to participate in the study.. In order to measure the
socio-demographic characteristics of cleaning workers and the information they
possess about occupational risks and diseases; a questionnaire, including 28
questions was applied. In the statistics of the research, the answers given to
the expressions used in the survey and the frequency and percentage
distributions were given for the socio-demographic characteristics of the
participants. It was observed that 58,4% of the participants were male workers,
the majority of them were in the age range of 30-50 (69,8%) and primary school
graduates (54,6%) and working in the school environment (77,3%). It is also
found that 30.3% of them work more than 10 years in the same job. As a result
of frequency distribution analyzes; "Knowing that I need to have the
necessary tests and vaccinations in terms of infectious diseases",
"Using the glove to protect against chemical substances and
infections","Knowing the health risks that medical wastes can
create" such as in these subject; approximately 80% of the employees
answered conscientiously. %72,4% answered as "I usually put a warning sign
on wet floors" and 41,1% answered as "I have fallen on wet floors
before". In this study, it was concluded that cleaning workers were aware
of OHS regulations but OHS application awareness was not sufficiently
assimilated. It should not be forgotten that employees, as well as businesses,
need to be conscious of the importance of the OHS concept and education on the
subject will preserve the health.

Anahtar Kelimeler

Occupational health and safety, occupational disease, workplace risk analysis, occupational accidents

Kaynakça

• Abdul Razak N, Ma’amora H, Hassana N. (2016 ). Measuring Reliability and Validity Instruments of Work Environment towards Quality Work Life. Procedia Economics and Finance, 37: 520-528.
• Akış N., İrgil E., Pala K., Aytekin H., Gemlik Çıraklık Eğitim Merkezinde Okuyan Çırakların Çalışma Koşulları ve Sosyal Sorunları, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2004(17):15- 20.
• (Aktaş ve Selvi, 2019).Anderson VP, Schulte PA, Sestito J, Linn H, Nguyen LS. (2010). Occupational fatalities, injuries, illnesses, and related economic loss in the wholesale and retail trade sector. Am J Ind Med., 53(7):673-685.
• Armağan E., Pala K., Aydın N., Türkan A., Aytekin H. (2002), Uludağ Üniversitesi Hastanesi Acil Servisine Başvuran İş Kazası ve Mesleki Zehirlenmelerin Değerlendirilmesi, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. S:10, s:13, Türk Tabipleri Birliği Yayını, Ankara.
• Aybek, Ali-Güvercin, Özkan-Hurşitoğlu, Çetin (2003), “Teknik Personelin İş Kazalarının Nedenleri ve Önlenmesine Yönelik Görüşlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma”, KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 6(2), 91-100.
• Behroozy A, Keege TG. (2014), Wet-work Exposure: A Main Risk Factor for Occupational Hand Dermatitis. Safety and Health at Work, 5,pp. 175-180.
• Bello A, Quinn MM, Perry MJ, Milton DK. (2010), Characterization of occupational exposures to cleaning products used for common cleaning tasks--a pilot study of hospital cleaners. Environ Health. 27; 8:11-21.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (24 Mayıs 2018), Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esasları hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmi Gazete, 30430.
• Çam H, Kıray E, Tafşan Y, Özkan HÇ. (2003). İstanbul üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı Ve Hastalıkları Anabilim Dalı Acil Servisinde izlenen zehirlenme olguları. Türk Pediatri Arşivi 38: 233-239.
• Camkurt MZ. (2007). İşyeri Çalışma Sistemi ve İşyeri Fiziksel Faktörlerinin İş Kazaları Üzerine Etkisi Hukuk ve İktisat Dergisi, Cilt: 20 Sayı: 6: 80-106.Ceylan H. (2012). Türkiye’deki İş Sağlığı Ve Güvenliği Eğitimi Sorunlar Ve Çözüm Önerileri Electronic Journal of Vocational Colleges, 94-104.
• Ceylan H., Ergüzen A. (2011). “A Software To Estimate Work Accidents In Production Systems”, XIX. World Congress on Safety and Health at Work, Istanbul, Turkey. Dokuzoğuz B. İnfeksiyon kontrolü ve personel sağlığı, sağlık çalışanlarının yaralanma ve infeksiyondan korunması. In: Doğanay M, Ünal S, editors. Hastane İnfeksiyonları Kontrolü El Kitabı. Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi; 2003:49-422.
• Dokuzoğuz B. Sağlık çalışanlarının meslek riskleri. In: Türkyılmaz R, Dokuzoğuz B, Çokça F, Akdeniz S, editors. Hastane Infeksiyonları Kontrolu El Kitabı. Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi; 2004:403-417.
• Geçer H, Çağlayan Ç. (2004). Kocaeli Mesleki Eğitim Öğrencilerinde iş kazası sıklığı. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. s.27-33.
• Gündoğdu DE. Temizlik Çalışanlarının Çalışma Koşullarının Ve Sağlık Durumlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden İncelenmesi, İş Sağlığı Ve Güvenliği Uzmanlık Tezi. Ankara-2016.
• http://www.ttb.org.tr/mevzuatIndustrial Accident Prevention Association (IAPA), (2007). Glossary of Occupational Health & Safety Terms, s.20, http://www.iapa.ca/pdf/iapa_glossary.pdf.
• İlhan M, Kurtcebe Ö, Durukan E, Koşar L. (2006). Temizlik İşçilerinin Sosyodemografik Özellikleri ve Çalışma Koşulları ile İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sıklığı. Cilt 20,Sayı 6, 433-439.
• Jungbauer, F.H.W, Van Der Harst, J. J, Schuttelaar, M. L, Groothoff, J. W, Coenraads, P.J, (2004). Characteristics of wet work in the cleaning industry, Contact Dermatitis, 51(3); 131-134.
• Karasakal N, Yücebalkan B. (2016). Örgütsel Güvenin Oluşumunda, Yasal Ve Etik Bir Zorunluluk Olan İş Sağlığı Ve Güvenliği Politikalarının Etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 30(5): 1145-1160.
• Köseoğlu, (2005). “İş Sağlığı ve Güvenliği Nedeniyle İşin İdarece Durdurulması ve İş yerinin Kapatılması”, İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, C.7 S.1, s.14.
• Pala K., Nacarküçük S., Türkkan A., Akış N. (2001). Gemlik Sanayi Sitesinde Çalışan İşçilerin Sağlık Durumlarının Değerlendirilmesi, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, (7):37-41.
• Price AE. (2004). Heart disease and work. Heart,;90:1077–84.
• Riordan M, Rylance G, Berry K. (2002). Poisonings in children 4: household products, plants and mushrooms. Arch Dis Child. 87: 403-406.Topçuoğlu, H. ve Özdemir, Ş. (2003). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Davranış Değişikliği Yaratma Süreci. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi, Yayın no E/2003/317, Adana 2-3.Uygur M, Tanrıseven I. (2017). Kamu Çalışanlarının Temel İş Sağlığı Ve Güvenliği Eğitim Programına İlişkin Görüşlerinin Stufflebeam’in Bağlam-Girdi-Süreç-Ürün (Cıpp) Modeline Göre İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(22): 1-14.
• www.disk.org.tr, 22.10.2002. (05.07.2018).
• Yıldız AN, Önal B: Küçük ve Orta Ölçekli İşyerlerinde İşçi Sağlığı-İş Güvenliği Sorunları, IV. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 12-16 Eylül 1994, Didim.
• Zock J, Kogevinas M, Sunyer J, Almar E, Muniozguren N, Payo F, Sanchez J, Anto JM (2001). Asthma risk, cleaning activities and use of specific cleaning products among Spanish indoor cleaners. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health. 27:76-81.
• Zock J, Kogevinas M, Sunyer J, Jarvis D, Toren K, Anto J (2002). Asthma characteristics in cleaning workers, workers in other risk jobs and office workers. European Respiratory Journal, 20: 679-685.