Research on Coping Methods and Support Systems of Parents of Gifted Children in Turkey

Yıl 2017, Sayı: 11, 1 - 13, 25.01.2017

Adile Gülşah Saranlı

Öz

Family members have a critically important
role in gifted children’s lives, providing lifelong support and striving to
help them achieve their true potential. Nevertheless, in developing countries
about gifted education, feedback from families of gifted children always focus
on negativities, obstacles and problems. There has been very little research
studies on positive experiences for the families of gifted children in Turkey,
including how they have been able to support their children and solve their
problems within the constraints of our culture and environment. However,
finding out about and sharing different support systems and problem-solving
methods used by parents who have been able to positively cope with numerous
attributes associated with gifted children and who believe they have been able
to provide correct guidance will enlighten other families as well as educators
and will help us better understand problems and solutions that are specific to
this special group of children. To this end, in-depth interviews with parents
of four officially identified gifted children in middle and high school ages
were conducted using a semi-structured interview method. Answers from parents
were classified and organized within a thematic framework according to
predetermined themes using the descriptive analysis method from among
applicable qualitative data analysis methods. Answers from these interviews
were categorized under main themes such as coping skills, sources of social
support and relationships with the environment. Themes that were extracted from
the interviews with the parents were defined based on the “Ecological Family
Theory”. Results from this study are expected to provide valuable information
that will help families of gifted children, educators and researchers by
revealing different support systems and coping methods that parents of gifted
children have been able to use successfully in Turkey.

Anahtar Kelimeler

families of gifted children, social support systems, coping methods

Türkiye’deki Üstün Yetenekli Çocukların Ailelerinin Başa Çıkma Yöntemleri ve Destek Sistemleri Araştırması

Öz

Aileler her zaman için üstün yetenekli çocuklarının
ömür boyu yanında olan ve onların potansiyellerini ortaya çıkarmak için çaba
sarf eden en önemli kişilerdir. Bununla birlikte üstün yeteneklilerin eğitimi
yönünden gelişmekte olan ülkelerde genellikle ailelerden duyulanlar hep
olumsuzluklar, engellenmişlikler ve sorunlardır. Türkiye koşullarında üstün
yetenekli çocukların ailelerinin yaşadıkları olumlu deneyimler ve bu kültür
özelinde çocuklarını nasıl destekledikleri ya da sorunlarını nasıl çözdükleri
ise şu ana kadar üzerinde çalışılmamış bir konudur.  Hâlbuki çocuklarının üstün yetenekli
olmasının getirdiği farklılıklarla olumlu şekilde başa çıkabilmiş ve
çocuklarını doğru yönlendirebildiklerine inanan ailelerin hangi destek
sistemlerini veya sorun çözme yollarını kullandıklarını öğrenebilmek ve bunu
başkalarıyla paylaşmak, aile ve eğitimcilere ışık tutacak ve bu özel gruba has
sorunları ve çözümleri anlamamızı kolaylaştıracaktır. Bu amaca ulaşabilmek için
resmi olarak tanılanmış ortaokul ve lise düzeyindeki 4 üstün yetenekli çocuğun
ailesiyle yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak derinlemesine
mülakatlar yapılmıştır. Nitel veri analizi yöntemlerinden betimsel analiz
yöntemi kullanılarak önceden belirlenen temalara göre ailelerin verdikleri
cevaplar tematik çerçeveye göre sınıflandırılmıştır. Bu çözümlemeler sırasında
verilen cevaplar; “başa çıkma becerileri”, “sosyal destek kaynakları” ve “çevre
ile ilişkiler” olarak üç alt tema altında toplanmıştır. Ailelerle yapılan
görüşmelerde ortaya çıkan temaların tanımlanmasında “Aile Ekolojisi Kuramı”ndan
yararlanılmıştır. Bu araştırmada ortaya çıkan sonuçların; üstün yetenekli
çocukların ailelerinin kullandıkları farklı destek sistemlerini ve başa çıkma
yöntemlerini açığa çıkarma konusunda üstün yetenekli çocukların ailelerine,
eğitimci ve araştırmacılara yardımcı olacak önemli bilgiler sağlayacağı
düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

üstün yetenekli çocukların aileleri, sosyal destek sistemleri, başa çıkma yöntemleri

Kaynakça

• Abelman, R. (1991). Parental communication style and its influence on exceptional children's television viewing. Roeper Review, 14, 23-28.
• Akarsu, F. (2004). Üstün yetenekliler. In M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu & A. E. Bilgili (Eds.), I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Bildiriler Kitabı, İstanbul.
• Ataman, A. B. (2008). Üstün yetenekli çocuklarda aile ortamının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi: İstanbul Bilsem örneği. (Unpublished master dissertation), Yeditepe University, İstanbul, Turkey.
• Bildiren, A., Erdik, E. & Çimşitoğlu, G. (2009). Üstün yetenekli çocukların zeka düzeylerinin ailelerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Üstün Yetenekli Çocuklar II. Kongresi Yeni Açılımlar, Eskişehir.
• Bloom, B.S. (1985). Developing Talent in Young People. New York: Ballantine Books.
• Bronfenbrenner, U. (2000). Ecological systems theory. In A. Kazdin (Ed.), Encyclopedia of Psychology, Washington, DC: American Psychological Association.
• Bronfenbrenner, U. (2001). The Bioecological Theory of human development. In N. J. Smelser & P. B. Baltes (Eds.), International encyclopedia of the social and behavioural sciences, 6963–6970. Oxford, UK: Elsevier.
• Coşkun, Y. (2009). Üstün yetenekli çocukların anne tutumlarının incelenmesi [Presentation]. Üstün Yetenekli Çocuklar II. Kongresi Yeni Açılımlar, Eskişehir.
• DeVries, A. & Webb, J.T. (2007). Gifted parent groups: The Seng Model. Scottsdale, Arizona: Great Potential Press.
• Enright, K.M. & Ruzicka, M.F. (1989). Relationships between perceived parental behaviors and the self-esteem of gifted children. Psychological Reports, 65(3), 931-937.
• Friedman, R.C. (1994). Upstream helping for low-income families of gifted students: Challenges and opportunities. Journal of Educational and Psychological Consultation, 5, 321–338.
• Karakuş Atabay, N. (2000). Üstün yetenekli olan ve olmayan ergenlerin algıladıkları anne baba tutumları ile uyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Unpublished master dissertation), Marmara University, İstanbul, Turkey.
• Metin, N. (1999). Üstün yetenekli çocuklar. Ankara: Öz Aşama Matbaacılık.
• Moon, S.M., Jurich, J.A. & Feldhusen, J.F. (1998). Families of gifted children: Cradles of Development. R. C. Friedman & K. B. Rogers (Ed.). Talent in Context: Historical and Social Perspective on Giftedness, 81–99, Washington, DC: American Psychological Association.
• Olszewski, P., Kulieke, M. & Buescher, T. (1987). The influence of the family environment on the development of talent: A literature review. Journal for the Education of the Gifted, 11, 6-28.
• Porter, L. (2005). Gifted young children: A guide for teachers and parents. Australia: Allen & Unwin.
• Reis, S.M., Hébert, T.P., Díaz, E.I., Maxfield, L.R. & Ratley, M.E. (1995). Case studies of talented students who achieve and underachieve in an urban high school (Report No: 95120). Storrs, CT: National Research Center on the Gifted and Talented.
• Steinberg, L., Lamborn, S.D., Dornbusch, S.M. & Darling, N. (1992). Impact of parenting practices on adolescent achievement: Authoritative parenting, school involvement and encouragement to succeed. Child Development, 63, 1266-1281.
• Weissler, K. & Landau, E. (1993). Characteristics of families with no, one, or more than one gifted child. Journal of Psychology, 127, 143-153.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler ve teknikler (12th ed.) Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M.B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (5th ed.), Ankara: Seçkin Yayıncılık.