JENAS | YAYIN ETİĞİ İLKELERİ
JENAS da uygulanan yayın süreçleri, bilginin tarafsız ve saygın bir şekilde gelişimine ve dağıtımına temel teşkil etmektedir. Bu doğrultuda uygulanan süreçler, yazarların ve yazarları destekleyen kurumların çalışmalarının kalitesine doğrudan yansımaktadır. Hakemli çalışmalar bilimsel yöntemi somutlaştıran ve destekleyen çalışmalardır. Bu noktada sürecin bütün paydaşlarının (yazarlar, okuyucular ve araştırmacılar, yayıncı, hakemler ve editörler) etik ilkelere yönelik standartlara uyması önem taşımaktadır. Dergimiz, yayın etiği kapsamında tüm paydaşların aşağıdaki etik sorumlulukları taşıması beklenmektedir.

Aşağıda yer alan etik görev ve sorumluluklar oluşturulurken açık erişim olarak Committee on Publication Ethics(COPE) tarafından yayınlanan rehberler ve politikalar dikkate alınarak hazırlanmıştır.

A- Yazarların Etik Görev ve Sorumlulukları
Dergimize te'lif eser gönderen yazar(lar)ın aşağıdaki etik sorumluluklara uyması beklenmektedir:
1- Yazar(lar)ın gönderdikleri çalışmaların özgün olması beklenmektedir. Yazar(lar)ın başka çalışmalardan yararlanmaları veya başka çalışmaları kullanmaları durumunda eksiksiz ve doğru bir biçimde atıfta bulunmaları ve/veya alıntı yapmaları gerekmektedir. Paraphrase vb. yöntemler dergimiz açısından etik ihlali sayılır.
2- Çalışmanın oluşturulmasında içeriğe entelektüel açıdan katkı sağlamayan kişiler, yazar olarak belirtilmemelidir.
3- Te'lif eserlerde esere en çok katmadeğeri olan eser sahibinin adı birinci ad olarak yazılmalı, akademik camiada yeterli katmadeğeri sağlamasa bile akademik unvanı üstün olan yazar 1. yazar olarak tanımlanmamalıdır.
4- Yayınlanmak üzere gönderilen tüm çalışmaların varsa çıkar çatışması teşkil edebilecek durumları ve ilişkileri açıklanmalıdır.
5- Yazar(lar)dan değerlendirme süreçleri çerçevesinde makalelerine ilişkin ham veri talep edilebilir, böyle bir durumda yazar(lar) beklenen veri ve bilgileri yayın kurulu ve bilim kuruluna sunmaya hazır olmalıdır.
6- Yazar(lar) kullanılan verilerin kullanım haklarına, araştırma/analizlerle ilgili gerekli izinlere sahip olduklarını veya deney yapılan deneklerin rızasının alındığını gösteren belgeye sahip olmalıdır. Dergimiz bunu talep etmemiş olsa bile, bu belgelerin alınmış 'hazır) olması gerekmektedir.
7- Yazar(lar)ın yayınlanmış, erken görünüm veya değerlendirme aşamasındaki çalışmasıyla ilgili bir yanlış ya da hatayı fark etmesi durumunda, dergi editörünü veya yayıncıyı bilgilendirme, düzeltme veya geri çekme işlemlerinde editörle işbirliği yapma yükümlülüğü bulunmaktadır.
8- Yazarlar çalışmalarını aynı anda birden fazla derginin başvuru sürecinde bulunduramaz. Her bir başvuru önceki başvurunun tamamlanmasını takiben başlatılabilir. Başka bir dergide yayınlanmış çalışma tarafımıza gönderilemez.
9- Değerlendirme süreci başlamış bir çalışmanın yazar sorumluluklarının değiştirilmesi (Yazar ekleme, yazar sırası değiştirme, yazar çıkartma gibi) teklif edilemez. Ne var ki bu talep DERGİPARK süreç yönetiminde eserin 1. veya sorumlu yazarı (corresponding author) tarafından editöre süreç içinde diğer yazarların imzalı taleplerine ilişkin dosya yüklemesi durumunda bunu JENAS dikkate alır.
B- Editörlerin Etik Görev ve Sorumlulukları:

JENAS editör ve alan editörleri, açık erişim olarak Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan "COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelinesfor Journal Editors" ve "COPE Best Practice Guidelines for JournalEditors" rehberleri temelinde aşağıdaki etik görev ve sorumluluklara sahip olmalıdır:

1- Editörler, dergide yayınlanan her yayından sorumludur. Bu sorumluluk bağlamında editörler, aşağıdaki rol ve yükümlülükleri taşımaktadır:
2- Okuyucuların ve yazarların bilgi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik çaba içinde olma,
3- Sürekli olarak derginin gelişimini sağlama ve derginin büyümesi ve kalkınmasına yönelik düşünme,
4- Dergide yayınlanan çalışmaların kalitesini geliştirmeye yönelik süreçlerde beklemeden rol üstlenme,
5- Düşünce özgürlüğünü destekleme, özgün ve yabancı dilde eserlerin makaleye kazandırılmasında gayretli olma,
6- Fikri mülkiyet hakları ve etik standartlardan taviz vermeden iş süreçlerini devam ettirme,
7- Düzeltme, açıklama gerektiren konularda yayın açısından açıklık ve şeffaflık gösterme.
8- Alan Editörlerinin yönlendirilmesinde destekleyici olmak, onlara dijital ortamda ve sesli görüşmeler yapmak suretiyle katkıda bulunma.
9- Okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılardan gelen geri bildirimleri dikkate almak, açıklayıcı ve bilgilendirici geri bildirim vermekle yükümlüdür.
10- Yayın kapsamına uygun olan çalışmaların ciddi problemi olmadığı sürece ön değerlendirme aşamasına almalıdır.
11- Editörler, çalışma ile ilgili ciddi bir sorun olmadıkça, olumlu yöndeki hakem önerilerini göz ardı etmemelidir.
12- Yeni editörler, çalışmalara yönelik olarak önceki editör(ler) tarafından verilen kararları ciddi bir sorun olmadıkça değiştirmemelidir.
13- Alan editörlerinin kör hakemlik sürecini yürütmelerinde dikkatli davranmaları için yardımcı olmalı, kör hakemliği ihlal edecek hususlarda onları bilgilendirmeli, gerektiğinde uyarmalı.
14- Yayın Süreçlerinden Sorumlu Editörlerin, Hakemlik ve Editöryal süreçlerin etkin ve verimli kullanılması konusunda müteyakkız olmalı,
15- Hakem havuzunun geliştirilmesinde Alan Editörlerini teşvik etmeli.
16- Editörler; yayınlanan tüm makalelerin fikri mülkiyet hakkını korumakla, olası ihlallerde derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunmakla yükümlüdür. Ayrıca editörler yayınlanan tüm makalelerdeki içeriklerin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi adına gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
17- Dergide yayınlanan eserlere ilişkin ikna edici eleştirileri dikkate almalı ve bu eleştirilere yönelik yapıcı bir tutum sergilemelidir.
18- Eleştirilen çalışmaların yazar(lar)ına cevap hakkı tanımalıdır.
19- Editörler; yazar, hakem veya okuyuculardan gelen şikayetleri dikkatlice inceleyerek aydınlatıcı ve açıklayıcı bir şekilde yanıt vermekle yükümlüdür.
20- Dergi sahibi, yayıncı ve diğer hiçbir politik ve ticari unsur, editörlerin bağımsız karar almalarını etkilemez.
21- Editörler çalışmalarda yer alan hata, tutarsızlık ya da yanlış yönlendirme içeren yargıların hızlı bir şekilde düzeltilmesini sağlamalıdır..

C- Alan (Branş) Editörlerin Etik Görev ve Sorumlulukları:
1- Hakemleri çalışmanın konusuna uygun olarak belirlemelidir.
2- Hakemlerin değerlendirme aşamasında ihtiyaç duyacakları bilgi ve rehberleri sağlamakla yükümlüdür.
3- Yazarlar ve hakemler arasından çıkar çatışması olup olmadığını gözetmek bu konuda proaktif olmak durumundadır.
4- Kör hakemlik sistemine göre hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutmasında özen göstermeli, hakem değerlendirme formunda içerikte ad soyad ve kimlik açıklayıcı ibarelerin olup olmamasına dikkat etmeli.
5- Hakemleri tarafsız, bilimsel ve nesnel bir dille çalışmayı değerlendirmeleri için teşvik edici yöntemler kullanmalı.
6- Hakemleri zamanında dönüş ve performans gibi ölçütlerle değerlendirmelidir. Hakemlere teşvik ve motive edici ifadeler kullanmalı, hakemlerle içerik tartışmasına girmemelidir.
7- Hakemlerin performansını artırıcı uygulama ve politikalar belirlemelidir.
8- Hakem havuzunun dinamik şekilde güncellenmesi konusunda gerekli adımları atmalıdır.
9- İki hakemden de olumsuz cevap gelmesi durumunda makale JENAS için ve bilim camiası için çok faydalı olarak görülüyorsa gerekirse 3. ve 4. hakemlere gönderme inisiyatifinde bulunabilmeli.
10- Süreç yürütümünde düzenli olarak yazarla diyalogunu devam ettirmeli,
11- Reddedilen makalelerde yazarla olan diyaloglarda mümkün olduğunca nezaketli cevap vermeli ve red gerekçelerini mutlak surette maddeler halinde ifade etmelidir.

D- Hakemlerin Etik Görev ve Sorumlulukları:
1- JENAS değerlendirme süreci çift taraflı kör akran hakemlik ilkesiyle yürütülür. Hakemler yazarlar ile doğrudan iletişime geçemez, değerlendirme ve yorumlar dergi yönetim sistemi aracılığıyla iletilir. Bu süreçte değerlendirme formları ve tam metinler üzerindeki hakem yorumları editör aracılığıyla yazar(lar)a iletilir. Bu bağlamda dergimiz için çalışma değerlendiren hakemlerin aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olması beklenmektedir:
2- uzmanlık alanı ile ilgili değerlendirmeyi kabul etmelidir.
3- Tarafsızlık ve gizlilik içerisinde değerlendirme yapmalıdır.
4- Değerlendirme sürecinde çıkar çatışması ile karşı karşıya olduğunu düşünürse, çalışmayı incelemeyi reddederek, alan dergi editörünü bilgilendirmelidir.
5- Gizlilik ilkesi gereği inceledikleri çalışmaları değerlendirme sürecinden sonra imha etmelidir. İnceledikleri çalışmaların sadece nihai versiyonlarını ancak yayınlandıktan sonra kullanabilir.
6- Değerlendirmeyi nesnel bir şekilde sadece çalışmanın içeriği ile ilgili olarak yapmalıdır. Milliyet, cinsiyet, dini inançlar, siyasal inançlar ve ticari kaygıların değerlendirmeye etki etmesine izin vermemelidir.
7- Değerlendirmeyi yapıcı ve nazik bir dille yapmalıdır. Düşmanlık, iftira ve hakaret içeren aşağılayıcı kişisel yorumlar yapmamalıdır.
8- Değerlendirmeyi kabul ettikleri çalışmayı zamanında ve yukarıdaki etik sorumluluklarda gerçekleştirmelidir.
9- Kent Akademisi, yayınlanmış her makalenin mülkiyet ve telif hakkını korur ve yayınlanmış her kopyanın kaydını saklama yükümlüğünü üstlenir.
10- Akademik yayıncılığa ilişkin her türlü bilimsel suiistimal, atıf çeteciliği ve intihalle ilgili önlemleri alma sorumluluğuna sahiptir.

E- Yayın Kurulunun Etik Görev ve Sorumlulukları:

jenas Yayın Kurulu, dergide yayınlanan her makalenin dergi yayın politikaları ve uluslararası standartlara uygun olarak yayınlanmasından sorumludur.

1- Baş Editör, Editörler ve Teknik Editörler ile Yabancı Dil Editörlerinden oluşan Yayın kurulu üyeleri, derginin genelinden sorumludur.
2- Derginin içerik, teknik ve görsel bakımdan eksik ve aksaklıklarına karşı kayıtsız kalmamalı, hangi alanda ve yerde sorun varsa öncelikle konunun ilgilisine durumu iletmelidir.
3- Yayın kurulu sanal toplantılarda mutlak surette görüşünü ifade etmelidir.
4- Yayın kurulu ile belirli aralıklarla yayın politikalarının ve derginin gelişimi için toplantılar düzenlemelidir.
5- Yayıncı veya yayıncı temsilcisi, yayın içeriğine müdahale edemez, süreçlerin yürütülüş insicamının bozulacağı şeklide müdahale bulunamaz.
6- Yayın Kurulu, dergiye gönderilen çalışmaların tüm süreçlerinden sorumludur. Bu çerçevede ekonomik ya da politik kazançlar göz önüne alınmaksızın karar verici kişiler editörlerdir..

F- Kişisel Verilerin Korunması:
1- JENAS, değerlendirilen çalışmalarda yer alan deneklere veya görsellere ilişkin kişisel verilerin korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan bireylerin açık rızası belgeli olmadığı sürece çalışmayı reddedebilir.
2- Jenas, alan editörleri, hakemler, yazarlar ve okuyucuların bireysel verilerini korumakla yükümlüdür.
3- Jenas, değerlendirilen çalışmalarda insan ve hayvan haklarının korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan deneklere ilişkin etik kurul onayı, deneysel araştırmalara ilişkin izinlerin olmadığı durumlarda çalışmayı reddetmekle sorumludur.
G- Olası Suiistimal ve Görevi Kötüye Kullanmaya Karşı Önlem

Jenas olası suiistimal ve görevi kötüye kullanma işlemlerine karşı önlem almakla yükümlüdür.
Bu duruma yönelik şikayetlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi konusunda titiz ve nesnel bir soruşturma yapmanın yanı sıra, konuyla ilgili bulguların paylaşılması editörün sorumlulukları arasında yer almaktadır.

H- Araştırma ve Yayın Etiği

Araştırma etiği, bireylerin sağlığı, esenliği ve haklarının göz ardı edilme endişesini ortadan kaldırmayı hedefler. Bilimsel araştırmaların, yüksek etik ve bilimsel standartlara uygun bir şekilde yapılmasını sağlar. Araştırma etiği, araştırmaların gerçekçi ve ihtiyaçlara uygun şekilde tasarlanmasını, katılımcıların bütünlüğünün korunarak yürütülmesini, araştırmanın uygun bir şekilde sonlandırılmasını ve sonuçların dürüst bir şekilde yayınlanmasını kapsar. Günümüzde bu gereklilikler, temel etik ilkeler üzerine inşa edilmiştir. Özerklik, zarar vermeme, yarar sağlama ve adalet gibi ilkeler, araştırma süreçlerinin etik standartlara uygunluğunu güvence altına alan sağlam bir çerçeve sunar.

Dergimizde yayımlanan makalelerde, editoryal süreçlerden başlayarak makale yayını ve sonrasında yazarların üçüncü taraflarla yaşayabileceği çıkar çatışmaları dahil olmak üzere ortaya çıkabilecek etik sorunlar, sorunsallar ve uyuşmazlıklar, uluslararası evrensel hukuk kuralları, etik ilkeler ve Türkiye'deki genel etik mevzuat çerçevesinde değerlendirilmekte ve ICAM Network Etik Kurulu tarafından nihai olarak karara bağlanmaktadır.

19-2023/3 sayılı, 3/10/2023 tarihli JENAS Yayın Kurulu Kararı:
Dergimizde, Yayıncı kuruluş temsilcisinin, Baş Editör ve Editörlerin makale yayınlaması 01/01/2024 yılından itibaren kaldırılmıştır.

Aynı şekilde, dergimizde görev yapan editör ve editör yardımcılarının 01/01/2021 tarihinden bu yana hakemlik yetkilerinin kullanılmamasının devamına tarafsızlık ve objektiflik ilkeleri gereğince karar verilmiştir.

G- Etik Olmayan Bir Durumla Karşılaşılması

Dergimizde yukarıda bahsedilen etik sorumluluklar ve dışında etik olmayan bir davranış veya içerikle karşılaşılması halinde durumu editor@jenas.org posta adresine bildiriniz.