GEÇİCİ İSKÂN ALANLARININ SEÇİMİ İÇİN AHP TEMELLİ P-MEDYAN MODELİ: BURDUR ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 403 - 417, 26.06.2019

Yusuf Şahin Murat Hazırcı

https://doi.org/10.21923/jesd.443206

Cited By: 11

Öz

Afet sonrası evsiz kalan afetzedelerin
barınak ihtiyacı geçici iskân alanlarının kurulmasıyla giderilmektedir. Geçici
iskân alanlarının yerinin belirlenmesi afet hazırlık çalışmalarında karar
verilmesi gereken önemli bir problemdir. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda
birçok ayrıntı eklenerek seçim işleminin uygulanabilirliği artırılmaya
çalışılmıştır. Bu çalışmada, Burdur ilinde meydana gelebilecek olası bir deprem
sonrasında kullanılacak geçici iskân alanlarının seçimi ve bu alanlara atanacak
mahallelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma iki aşamadan oluşmaktadır.
Birinci aşamada alternatif iskân alanlarının çeşitli kriterlere göre uygunluk
değerleri Analitik Hiyerarşi Prosesi ile belirlenmiştir. İkinci aşamada, Analitik
Hiyerarşi Prosesi ile belirlenen uygunluk değerleri p-medyan modelinde karar değişkeni katsayı olarak kullanılmış ve
GAMS programı ile yapılan çözümleme neticesinde her bir alana atanacak
mahalleler tespit edilmiştir. Sonuç olarak, dokuz adet aday alandan altı
tanesinin olası bir deprem sonrasında geçici iskân alanı olarak kullanılmasının
uygun olacağı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

AHP, p-medyan, Geçici iskân alanı seçimi

AHP-BASED P-MEDIAN MODEL FOR SITE SELECTION OF TEMPORARY SHELTERS: THE CASE OF BURDUR

Öz

The housing need of disaster victims who are homeless after the disaster
is eliminated by the establishment of temporary shelter sites. Determination of
the location of shelters is an important problem that must be decided in
disaster preparedness phase. In studies conducted up to today, many details
have been added to improve the applicability of selection process. In this
study, it is aimed to select temporary shelter sites to be used after a
possible earthquake that may occur in Burdur province and to determine the
neighborhoods to be assigned to these areas. The study consists of two phases.
In the first phase, the fitness values of alternative areas were determined
using various criteria and the Analytic Hierarchy Process (AHP) method. In the
second stage, the fitness values ​​determined by the AHP were used as decision
variable coefficients in the p-median
model and the neighborhoods to be assigned to each area were determined on the
basis of the analysis performed by the GAMS program. As a result, it was
determined that it would be appropriate to use six of the nine candidate areas
from the field as a temporary shelter side after a possible earthquake.

Anahtar Kelimeler

Shelter site selection, AHP, p-median

Kaynakça

• Ablanedo-Rosas, J. H., Gao, H., Alidaee, B., Teng, W. Y., 2009. Allocation of emergency and recovery centres in Hidalgo Mexico. International Journal of Services Sciences, 2(2), 206-218.
• AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı, 2016. http://www.deprem.gov.tr/tr/depremkatalogu (Erişim: 25.01.2016).
• Akçalı, E., 2009. Ankara İçin Optimal Hastane Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Modellenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2), 69-86.
• Amiri, M.P., 2010. Project selection for oil-fields development by using the AHP and fuzzy TOPSIS methods. Expert Systems with Applications, 37(9), 6218-6224.
• Baharmand, H., Comes, T., 2015. A Framework for Shelter Location Decisions by Ant Colony Optimization. Short Paper – Decision Support System Proceedings of the ISCRAM 2015 Conference - Kristiansand, May 24-27.
• Balcik B., Beamon, B.M., 2008. Facility location in humanitarian relief". International Journal of Logistics, 11(2), 101–121.
• Bastı, M. 2012. P-Medyan Tesis Yeri Seçim Problemi ve Çözüm Yaklaşımları. Online Academic Journal of Information Technology, 3(7), 47-75.
• Bayram, V., Tansel, B.Ç., Yaman, H. 2015. Compromising system and user interests in shelter location and evacuation planning. Transportation research part B: methodological, 72, 146-163.
• Boonmee, C., Naotaka, I., Takumi, A., Mikiharu, A., 2016. Multi-model optimization for shelter-site selection: A case study in Banta municipality, Thailand. 53th infrastructure planning in Japan Society of Civil Engineers, Hokkaido, Japan, May, 28-29.
• Caunhye, A. M., Nie, X., Pokharel, S., 2012. Optimization models in emergency logistics: A literature review. Socio-economic Planning Sciences, 46(1), 4-13.
• Chanta, S., Sangsawang, O., 2012. Shelter-site selection during flood disaster. Lect. Notes Manag. Sci, 4, 282-288.
• Chen, Z., Chen, X., Li, Q., Chen, J. 2013. The temporal hierarchy of shelters: a hierarchical location model for earthquake-shelter planning. International Journal of Geographical Information Science, 27(8), 1612-1630.
• Cheng, H., Yang, X. K., 2012. A comprehensive evaluation model for earthquake emergency shelter. Sustainable Transportation Systems, 412-2.
• Cheng, H., Yang, X.K., 2012. A comprehensive evaluation model for earthquake emergency shelter. In Sustainable transportation systems: Plan, design, build, manage, and maintain (pp. 412-422).
• Chu J. Y., Su, Y.P., 2011. Comprehensive Evaluation Index System in the Application for Earthquake Emergency Shelter Site. Advanced Materials Research, Vols. 156-157, pp. 79-83.
• Chu, J., Su, Y., 2012. The application of TOPSIS method in selecting fixed seismic shelter for evacuation in cities. Systems Engineering Procedia, 3, 391-397.
• Çelik, M., Kandakoglu, A., Er, I.D., 2009. Structuring fuzzy integrated multi-stages evaluation model on academic personnel recruitment in MET institutions. Expert Systems with Applications, 36(3), 6918-6927.
• Çetin, A.C., ve Bıtırak, İ.A., 2010. Banka Karlılık Performansının Analitik Hiyerarşi Süreci ile Değerlendirilmesi: Ticari Bankalar ile Katılım Bankalarında bir Uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(2), 75-92.
• Çınar, N.T., 2010. Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık TOPSIS Yöntemi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18), 37-45.
• Dağdeviren, M., Akay, D., Kurt, M., 2004. İş Değerlendirme Sürecinde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(2), 131-138.
• Demirtaş, R., Yağyemez. B., Penirci. O., Uğraş. M., 2008. Zetem Mühendislik Burdur Merkez Belediyesi İmar Planı Revizyonuna Esas Jeolojik – Jeoteknik Etüt Raporu ve Etkileri, Burdur.
• Durak, İ., Yıldız, M.S., 2015. P-Medyan Tesis Yeri Seçim Problemi: Bir Uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2), 43-64.
• Eraslan, E., Algün, O., 2005. İdeal Performans Değerlendirme Formu Tasarımında Analitik Hiyerarşi Yöntemi Yaklaşımı. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20(1), 95- 106.
• Felek, S., Yuluğkural, Y., Aladağ, Z., 2007. Mobil iletişim sektöründe pazar paylaşımının tahmininde AHP ve ANP yöntemlerinin kıyaslanması. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 18(1), 6-22.
• Girginer, N., Kaygısız Z., 2009. İstatistiksel Yazılım Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci ve 0–1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Birlikte Kullanımı”, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 1, 211-233.
• Gözaydın, O., Can, T., 2013. Deprem Yardım İstasyonları İçin Lojistik Merkezi Seçimi: Türkiye Örneği”, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 6(2), 17-31.
• Güngör, İ. ve İşler D. B., 2005. Analitik Hiyerarşi Yaklaşımı ile Otomobil Seçimi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 21-33.
• Günneç, D., 2007. Network optimization problems for disaster mitigation: Network reliability, investment for infrastructure strengthening and emergency facilitylocation. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Koç Üniversitesi, İstanbul.
• Hakimi, S. L., 1964. Optimum locations of switching centers and the absolute centers and medians of a graph. Operations research, 12(3), 450-459.
• Han, Y., Guan, X., and Shi, L., 2011. Optimization based method for supply location selection and routing in large-scale emergency material delivery. IEEE Transactions on Automation Scienceand Engineering, 8 (4), 683–693.
• Horner, M.W., Downs, J.A., 2010. Optimizing hurricane disaster relief goods distribution: model development and application with respect to planning strategies. Disasters, 34 (3), 821–844.
• JİCA, 2004. Türkiye’de Doğal Afetler Konulu Ülke Strateji Raporu, JICA Türkiye Ofisi.
• Kadıoğlu, M., 2008. Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri. Kadıoğlu, M. ve Özdamar, E., (editörler), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, içinde (s. 1-34), JICA Türkiye Ofisi Yayınları No: 2, Ankara.
• Kariv, O. Hakimi, S.L., 1979. An algorithmic approach to network location problems. II: The p-medians. SIAM Journal on Applied Mathematics, 37(3), 539-560.
• Kengpol, A., 2004. Design of a decision support system to evaluate the investment in a new distribution centre. International Journal of Production Economics, 90(1), 59-70.
• Khosla, R., Goonesekera, T., Chu, M.-T., 2009. Separating the wheat from the chaff: An intelligent sales recruitment and benchmarking system. Expert Systems with Applications, 36, 3017–3027.
• Kılcı, F., 2012. A decision support system for shelter site selection with gis integration: Case for Turkey. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Bilkent Üniversitesi, Ankara.
• Kılcı, F., Kara, B. Y., Bozkaya, B., 2015. Locating temporary shelter areas after an earthquake: A case for Turkey. European Journal of Operational Research, 243(1), 323-332.
• Kongsomsaksakul, S., Yang, C., Chen, A., 2005. Shelter location-allocation model for flood evacuation planning. Journal of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, 6, 4237-4252.
• Kulshrestha, A., Wu, D., Lou, Y., Yin, Y., 2011. Robust shelter locations for evacuation planning with demand uncertainty. Journal of Transportation Safety & Security, 3(4), 272-288.
• Li, L., Jin, M., 2010. Sheltering Planning and Management for Natural Disasters”, HCIT-2010 Conference & Exhibition. Lu, X.L., Hou, Y.X., 2009. Ant Colony Optimization for Facility Location for Large-Scale Emergencies. In Management and Service Science. IEEE, International Conference on Management and Service Science (MASS'09), 1-4.
• Murali, P., Ordóñez, F., Dessouky, M. M., 2012. Facility location under demand uncertainty: Response to a large-scale bio-terror attack. Socio-Economic Planning Sciences, 46(1), 78-87.
• Murat, G. Çelik, N., 2007. Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Otel İşletmelerinde Hizmet Kalitesini Değerlendirme: Bartın Örneği. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 1-20.
• Nappi, M.M.L., Souza, J.C., 2015. Disaster management: hierarchical structuring criteria for selection and location of temporary shelters. Natural Hazards, 75(3), 2421-2436.
• Omidvar, B., Baradaran‐Shoraka, M. & Nojavan, M., 2013. Temporary site selection and decision‐making methods: a case study of Tehran, Iran. Disasters, 37(3), 536-553.
• Ordonez, F., Dessouky, M. M., Jia, H., 2005. A Modeling Framework For Facility Location Of Medical Services for Large-Scale Emergencies, IIE transactions, 39(1), 41-55.
• Önder., G, Önder, E., 2015. Analitik Hiyerarşi Süreci. Yıldırım, B.F., ve Önder, E., (Editörler), İşletmeciler, Mühendisler ve Yöneticiler İçin Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, içinde (s. 21-74), (2. Baskı) Dora Yayınları, Bursa.
• Önüt, S., Efendigil, T., Kara, S.S., 2010. A combined fuzzy MCDM approach for selecting shopping center site: An example from Istanbul, Turkey. Expert Systems with Applications, 37(3), 1973-1980.
• Özkan, B., Başlıgil, H. ve Sahin, N., 2011. Supplier Selection Using Analytic Hierarchy Process: An Application From Turkey”, Proceedings of World Congress on Engineering 2011, Vol II, WCE 2011, July 6 - 8, 2011, London, U.K.
• Pan, A., 2010. The applications of maximal covering model in Typhoon Emergency shelter Location Problem. In Industrial Engineering and Engineering Management (IEEM), 2010 IEEE International Conference on (pp. 1727 1731). IEEE.
• Quarantelli, E. L., 1995. Patterns of sheltering and housing in US disasters. Disaster Prevention and Management, An International Journal, 4(3), 43-53.
• Reese, J., 2005. Methods for Solving the p-Median Problem: An Annotated Bibliography, Trinity University, Mathematics Faculty Research, Paper 28. Available in http://digitalcommons. trinity. edu/math faculty/28.
• Revelle, C.S., Swain, R.W., 1970. Central facilities location. Geographical analysis, 2(1), 30-42.
• Rolland, E., Schilling, D.A., Current, J.R., 1996. An Efficient Tabu Search Procedure for the p-Median Problem. European Journal of Operational Research, 96(2), 329-342.
• Saaty, T.L., 1990. How to make a decision: the analytic hierarchy process. European Journal of Operational Research, 48(1), 9-26.
• Saaty, T.L., 1994. How to make a decision: the analytic hierarchy process. INTERFACES, 24(6), 19-43.
• Saaty, T.L., 2008. Decision Making with the Analytic Hierarchy Process. International Journal of Services Sciences, 1(1), 83-98.
• Sherali, H.D., Carter, T.B., Hobeika, A.G., 1991. A Location-Allocation Model and Algorithm for Evacuation Planning under Hurricane/Flood Conditions. Transportation Research Part B, 25(6), 439-452.
• Soltani A., Ardalan A., Darvishi Boloorani A., Haghdoost A., Hosseinzadeh-Attar M.J., 2014. Site Selection Criteria for Sheltering after Earthquakes: A Systematic Review. PLOS Currents Disasters, 2014 Aug 29, Edition 1. doi: 10.1371/currents.dis.17ad1f98fb85be80785d0a81ced6a7a6.
• Soltani A., Ardalan A., Darvishi Boloorani A., Haghdoost A., Hosseinzadeh-Attar M.J., 2015. Criteria for Site Selection of Temporary Shelters after Earthquakes: a Delphi Panel. PLOS Currents Disasters, 2015 Nov 23, Edition 1. doi: 10.1371/currents.dis.07ae4415115b4b3d71f99ba8b304b807.
• Şahin, Y., Akyer, H., 2011. Ülke Kaynaklarının Verimli Kullanımı: 4x4 Arama ve Kurtarma Aracı Seçiminde AHS ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulaması. Vizyoner Dergisi, 3(5), 72-87.
• Şahin, Y., Supçiller, A.A., 2015. Tedarikçi Seçimi İçin Bir Karar Destek Sistemi. SDÜ Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(2), 91-104.
• Şahin, Y. ve Altın, F. G., 2016. Çadırkent Yer Seçimi Problemi İçin Bir Atama Modeli: Isparta Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 323-336.
• Şengül, M., Turan, M., 2012. Erciş Depremi Örneğinde Afet Sonrası Geçici Yerleşim Alanlarında Yönetim Uygulamaları ve Sorunları. Mülkiye Dergisi, 37 (274), 113-148.
• Tahriri, F., Osman, M.R., Ali, A., Yusuff, R.M., Esfandiary, A., 2008. AHP approach for supplier evaluation and selection in a steel manufacturing company. Journal of Industrial Engineering and Management, 1(2), 54-76.
• Tanyaş, M., Günalay, Y., Aksoy, L., Küçük, B., 2013. Afet Lojistik Yönetiminde Rize İline Yönelik Yeni Model Önerisi, II. Rize Kalkınma Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 256-268.
• Tianying, Z., Furen. J., 2001. Study on Establishing the Supporting System for Location of the Urgent Refuge. Research of Soil and Water Conservation, 8 (1), 17-23.
• Triantaphyllou, E. Mann, S.H., 1995. Using the analytic hierarchy process for decision making in engineering applications: some challenges. International Journal of Industrial Engineering: Applications and Practice, 2(1), 35-44.
• Tseng, Y.F., Lee, T.Z. (2009). Comparing appropriate decision support of human resource practices on organizational performance with DEA/AHP model. Expert Systems with Applications, 36(3), 6548-6558.
• TÜİK, (2018). Nüfus tahminleri, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS), 2007-2018, http://tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1590. (Erişim: 08.02.2019).
• Tzeng, G.H., Cheng, H.J., Huang, T.D., 2007. Multi-objective optimal planning for designing relief delivery systems. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 43(6), 673-686.
• Ünal G., 2011. Acil Lojistik Yardım operasyonu Deprem Lojistiği Karar Destek Sistemi: ALYO-DLKDS (Olası İstanbul Depremi Örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi. KHO Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yalçıner Çal, D., Aydemir, E., 2018. Yerleşke İçi Acil Durum Toplanma Yerlerinin Belirlenmesi: Süleyman Demirel Üniversitesi Örneği. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(3), 520-531.
• Yılmaz, A., 2003. Afet Yönetimi, Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yi, W., Ozdamar, L., 2007. A dynamic logistics coordination model for evacuation and support in disaster response activities. European Journal of Operational Research, 179 (3), 1177–1193.
• Zolfani, S.H., Antucheviciene, J., 2012. Team member selecting based on AHP and TOPSIS grey. Engineering Economics, 23(4), 425-434.