EFFECT OF EARTHQUAKE RISK ON THE URBAN PLANNING PROCESS: THE CASE OF IPSALA, KEŞAN AND ENEZ DISTRICTS (EDİRNE)

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 654 - 679, 30.06.2022

Neslihan Karataş Mehmet Ali Kaya

https://doi.org/10.21923/jesd.992810

Cited By: 2

Öz

Seismicity and geological data take an important place in the planning of any city. Although the planning process and the formation of cities take place on earth, it is important to determine the geological structure of the underground and the frequent changes of this structure in shallow depths in three dimensions. Evaluation of this change with geophysical (geological) information is the main factor that determines the distribution of land use above ground. Edirne province and districts earthquake zones map I. IV. It is located within the degree earthquake zone. Enez, Keşan and Ipsala, one of the districts of Edirne, are very close to the northern branch of the North Anatolian Fault Zone (NAFZ), which reaches the Aegean sea from the Saros gulf. For this reason, they are located in the 1st Degree earthquake zone and are the most affected by any earthquake that may occur in NAFZ (from Marmara sea to Saroz gulf). Therefore, considering the seismicity of Edirne province, the city plans of Keşan, Enez and Ipsala districts, which are very close to the NAFZ, have been evaluated in terms of seismicity and evaluated as sensitive to disaster. Within the framework of mitigation planning, proposals for a solution to the revision of plans were tried to be developed.

Anahtar Kelimeler

Seismicity, Ipsala, Enez, Keşan, Mitigation Planning

DEPREM RİSKİNİN KENTSEL PLANLAMA SÜRECİNE ETKİSİ: İPSALA, KEŞAN VE ENEZ İLÇELERİ (EDİRNE) ÖRNEĞİ

Öz

Bir kentin planlanmasında depremsellik durumu ve jeolojik veriler önemli bir yer tutmaktadır. Her ne kadar planlama süreci ve kentlerin oluşumu yeryüzünde gerçekleşse de yeraltının jeolojik yapısı ve bu yapının sığ derinliklerde üç boyutta da çok sık değişiminin belirlenmesi önemlidir. Bu değişimin jeofizik (/jeolojik) bilgilerle değerlendirilmesi, yer üstündeki arazi kullanım dağılım biçimini belirleyen temel unsurdur. Edirne ili ve ilçeleri Deprem Bölgeleri Haritasında I.- IV. Derece Deprem Bölgesi içerisinde yer almaktadır. Edirne’nin ilçelerinden Enez, Keşan ve İpsala Kuzey Anadolu Fay Zonunun (KAFZ) Marmara denizinde devam ederek Saroz körfezinden Ege denizine ulaşan kuzey koluna çok yakındır. Bu nedenle 1. Derece deprem bölgesinde yer almaktadırlar ve KAFZ’da (Marmara denizinden Saroz körfezine kadar) meydana gelebilecek herhangi bir depremden en fazla etkilenecek yerleşim birimleridir. Bu nedenle Edirne ili depremsellik durumu göz önünde bulundurulduğunda KAFZ’na çok yakın olan Keşan, Enez ve İpsala ilçelerinin kent planları depremsellik açısından yeniden ele alınarak afete duyarlı olarak değerlendirilmiştir. Sakınım planlaması çerçevesinde planların revizyonuna yönelik çözüm önerileri geliştirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Depremsellik, İpsala, Enez, Keşan, Sakınım Planlaması

Kaynakça

• ADRC, (2011). Shanghai Forum on Disaster Prevention, Post-Disaster Reconstruction and International Cooperation: Learning from both Japanese and Chinese Experiences. Erişim Adresi: https://www.adrc.asia/adrcreport_e/archives/2011/10/27140000.html, Erişim Tarihi Ocak, 2021.
• Aksoy, M. E., Meghraoui, M., Vallée, M. and Çakır, Z., (2010). Rupture Characteristics of The A.D. 1912 Mürefte (Ganos) Earthquake Segment of The North Anatolian Fault (Western Turkey). Geology, 38 (11), 991–994. https://doi.org/10.1130/G31447.1
• Altınok, Y., Alpar, B. and Yaltırak, C., (2003). Sarköy-Mürefte 1912 Earthquake’s Tsunami, Extension of The Associated Faulting in The Marmara Sea, Turkey. Journal of Seismology 7, 329–346. DOI: 10.1023/A:1024581022222.
• Atabey, E., (2000). Deprem, MTA Müdürlüğü Yayınları, Yayın no: Eğitim serisi 34, Ankara.
• Bahadır, H. ve Uçku, R., (2018). Uluslararası Acil Durum Veri Tabanına Göre Türkiye Cumhuriyeti Tarihindeki Afetler. Doğal Afetler Çevre Dergisi, 4(1), 28-33, DOI: 10.21324/dacd.348117.
• Balamir, M., Ansal, A., Sucuoğlu, H., Gülkan, Karancı, N., Ayata, A., Kasapoğlu, A., Koçyiğit, A. Voulgaris, N., Petropoulos, N., Dandoulaki, M., Carydis, P., Bergianaki-Dermitzaki, J.D., Deladetsimas, P., Zafeiropoulos G., Raftopoulos, D., (2008). Kentlerde Kapsamlı Deprem Sakınımı İçin Karşılaştırmalı Yöntem Geliştirme İstanbul ve Atina Örnekleri. GSRT ve TÜBİTAK tarafından desteklenen proje sonuç raporu. Proje No: İÇTAG - I582/GSRT (102I005), Ankara, Erişim Adresi: https://open.metu.edu.tr/bitstream/handle/11511/49689/T1RZNE56Yz0.pdf.
• Balamir, M., (2008). Küresel Gelişmeler, Neoliberal Politikalar, Risk Toplumu ve Planlama Alanı. Erişim Adresi: http://mimdap.org/2008/02/kuresel-gelithmeler-neoliberal-politikalar-risk-toplumu-ve-planlama-alany/3/, Erişim Tarihi: Şubat 2021
• Balyemez, S., (2003). Kentsel Planlama ve Tasarım Değişkenlerinin Deprem Olgusu Açısından İrdelenmesi ve Kentsel Deprem Davranışı. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, (2007). Afet Riski Olan Alanlarda İmar Planlama ve Kentsel Tasarım Standartları.
• Caltılı, E. ve Ger, M., (2017). Edirne İlindeki Zeminlerin Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) Kullanılarak Sıvılaşma Potansiyelinin Belirlenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 33, sf. 27-39. https://doi.org/10.17932/IAU.IAUD.13091352.2017.9/33.27-39.
• Celep, Z. ve Kumbasar, N., 2000. Deprem Mühendisliğine Giriş ve Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı, Beta Yayınevi, İstanbul.Çağatay, N., Sümengen, M., Görür, N., Akkök, R., Tüysüz, O., Barka, A., Yiğitbaş, E., Sakınç, M., Yaltırak, C. ve Sarı, E., (1996). Saros Körfezinin Oluşumunun İncelenmesi. Ulusal Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği Programı, Koord. N. Görür, Workshop – 1, 8-9 Şubat 1996.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (a), (2010). Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası 1/100.000 Ölçekli Revizyon Çevre Düzeni Planı, Erişim Adresi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/mpgm/editordosya/file/CDP_100000/te/G16.jpg, Erişim Tarihi: Mayıs 2021.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (b), (2010), Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası 1/100.000 Ölçekli Revizyon Çevre Düzeni Planı, Erişim Adresi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/mpgm/editordosya/file/CDP_100000/te/G17(1).jpg, Erişim Tarihi: Mayıs 2021.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (c), (2010), Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası. Erişim Adresi: https://mpgm.csb.gov.tr/trakya-alt-bolgesi-ergene-havzasi-i-82194, Erişim Tarihi: Mayıs 2021.
• Çınar Yıldız, S., Özden, S., Tutkun, S.Z., Ateş, Ö., Altuncu Poyraz, S., Kapan Yeşilyurt, S., (2013). Ganos Fayı Boyunca Geç Senozoyik Yaşlı Gerilme Durumları, KB Türkiye. Türkiye, Jeoloji Bülteni, 56, 1-21. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/285004.
• Demir, K., Temelli, U.E., (t.y.), Küresel Afet Yönetimi Örgütlenmesi ve Uygulamaları Acil Durum ve Afet Yönetimi Uzaktan Eğitim Önlisans Programı İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Erişim Adresi: http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/acildurumveafetyonetimi_ue/kayovu.pdf, Erişim tarihi: Mayıs 2021.
• DSİ Rapor, 2016. Meriç Ergene ve Kuzey Marmara (Trakya Kesimi) Havzaları Master Planı Hidrojeoloji Raporu (Meriç Alt
• Havzası), T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü.
• Enez İlçesi’nin Konumu, (Kasım 2019). Google Earth.
• Enez’den Genel Görünüm, (a), (t.y.). Erişim Adresi: https://www.edirneolay.com/images/haberler/enez-in-yuksek-okul-talebi.jpg, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• Enez’den Genel Görünüm, (b), (t.y.). Erişim Adresi: https://scontent.fadb6-2.fna.fbcdn.net/v/t31.18172-8/13064471_10154131827266649_2800254598055701379_o.jpg?_nc_cat=103&ccb=1 3&_nc_sid=9267fe&_nc_ohc=n85w4ote2osAX8xXOUD&_nc_ht=scontent.fadb6-2.fna&oh=e2b5d7c5d2ffa014aa68efc70f6b57b4&oe=60CB742F, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• Enez’den Genel Görünüm, (c), (t.y.). Erişim Adresi: https://lh3.googleusercontent.com/proxy/93s3niN8zH8AjthS9kvqZu8ZT5MBaqSsMeu3cYHFmO1GiFY5EHY0AZqE22nYhulGMlf4ow3Q7TljtnlKrt0catKaH514PaWZaHlBNQxlmWap-ezVBpDn4whz, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• Enez’den Genel Görünüm, (d), (t.y.). Erişim Adresi: https://www.trakyanet.com/images/bagallery/gallery-26/thumbnail/category-1/enez-106.jpg, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• Görür, N. and Elbek, Ş. (2013). Tectonic Events Responsible for Shaping The Sea of Marmara and İts Surrounding Region. Geodinamica Acta, 26,1-2, 1-11. https://doi.org/10.1080/09853111.2013.859346.
• Gürboğa, Ş., Yavuzoğlu, A. Z., Güney, R., Karcı, F. B., Yavuzoğlu, A., Türkmen, Ö., Kartal, P. Ç., Aydemir, B. S., Evren, M., Cenk, M., Şimşek, B., Özbek, E., Yurtsever, T. Ş., Yiğit Fethi, F., Aylan, E. and Kırat, U. Z. (2020). Tectonic Meaning of The Deformation in Shallow Marine Region between Gaziköy-Mürefte (Sea of Marmara) by Using Seismic Reflection Data, NW, Bull. Min. Res. Exp., 163, 13-26. https://doi.org/10.19111/bulletinofmre.784476.
• ISDR (a), (t.y). What is The International Strategy for Disaster Reduction (ISDR)?, Erişim Adresi: https://www.adrc.asia/publications/LWR/LWR_abridged/preface2.pdf. Erişim tarihi: 04.02.2021
• ISDR (b), (t.y). International Strategy for Disaster Reduction A SAFER WORLD in the 21st CENTURY: Disaster and Risk Reduction, Erişim Adresi: https://www.eird.org/eng/revista/No15_99/pagina2.htm, Erişim tarihi: Ocak 2021.
• ISDR (2004), Living with Risk A Global Review of Disaster Reduction Initiatives 2004 Version - Volume I, United Nations, New York and Geneva, Erişim Adresi: https://www.unisdr.org/files/657_lwr1.pdf , Erişim tarihi: Şubat 2021.
• ISDR International Strategy for Disaster Reduction, (2005). Hyogo Framework for Action 2005-2015: Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters., Extract from The Final Report of the World Conference on Disaster Reduction. (A/CONF.206/6); United Nations, Erişim Adresi: https://www.unisdr.org/files/1037_hyogoframeworkforactionenglish.pdf, Erişim tarihi: Şubat 2021.
• İpsala İlçesi’nin Konumu, (Kasım 2019). Google Earth.
• İpsala’dan Genel Görünüm (a), (t.y.). Erişim Adresi: https://ipsala.bel.tr/FileUpload/AnasayfaGorselImg/963/web031.jpg, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• İpsala’dan Genel Görünüm, (b), (t.y.). Erişim Adresi: https://www.gezi-yorum.net/wp-content/uploads/2020/02/ipsala-genel.0.jpg, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• İpsala’dan Genel Görünüm, (c), (t.y.). Erişim Adresi: http://www.ipsalatrakyagazetesi.com/resimler/haber/7-2-ba0zgVO.jpg, 2020, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• İpsala’dan Genel Görünüm, (d), (t.y.). Erişim Adresi: http://wikimapia.org/5739838/tr/%C4%B0psala#/photo/1620768, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri. Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri içerisinde. Ed: Kadıoğlu, M, Özdamar, E., JICA Türkiye Ofisi, 2, 1-34.
• Kalafat, D., T. Ö. Tahaoğlu, A. M. Işıkara (2001). 9 Ağustos 1912 Saros-Marmara Depremi, Türkiye 14. Jeofizik Kurultayı ve Sergisi, Genişletilmiş Sunu Özetleri Kitabı (Extended Abstracts Book) s. 103-106, MTA Kültür Merkezi, 8-11 Ekim 2001, Ankara (in Turkish).
• Kalafat, D. (2011). Marmara Bölgesi’nin Depremselliği ve Deprem Ağının Önemi. 1. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 11-14 Ekim 2011 – ODTÜ, Ankara.
• Karaş, M., Tank, S. B., ve Özaydın, S. (2017). Electrical Conductivity of A Locked Fault: İnvestigation of The Ganos Segment of The North Anatolian Fault Using Three‑Dimensional Magnetotellurics. Planets and Space, 69,107. https://doi.org/10.1186/s40623-017-0695-2.
• Keşan İlçesi’nin Konumu, (Kasım 2019). Google Earth.
• Keşan’dan Genel Görünüm, (a), (t.y.). Erişim Adresi: https://mapio.net/images-p/16539049.jpg, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• Keşan’dan Genel Görünüm, (b), (t.y.). Erişim Adresi: http://www.hakanesme.com/wp-content/uploads/2017/01/kesangok2-e1485111842192.jpg, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• Keşan’dan Genel Görünüm, (c), (t.y.). Erişim Adresi: https://i2.cnnturk.com/i/cnnturk/75/800x0/5e97185117aca917382f70ad.jpg, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• Keşan’dan Genel Görünüm, (d), (2018). Erişim Adresi: https://foto.haberler.com/haber/2018/11/01/havasi-en-kirli-ilce-kesan-da-hava-kalitesi-11393554_o.jpg, Erişim Tarihi: Mayıs, 2021.
• Konca, A. O., Cetin, S, Karabulut, H., Reilinger, R., Dogan, U., Ergintav, S., Cakir, Z. and Tari, E. (2018). The 2014, MW6.9 North Aegean Earthquake: Seismic and Geodetic Evidence for Coseismic Slip on Persistent Asperities. Geophys. J. Int., 213, 1113–1120. https://doi.org/10.1093/gji/ggy049.
• Kurt, H., Demirbağ, E. and Kuşçu, İ. (2000). Active Submarine Tectonism and Formation of The Gulf of Saros, Northeast Aegean Sea, İnferred From Multi-Channel Seismic Reflection Data. Marine Geology, 165, 13–26. https://doi.org/10.1016/S0025-3227(00)00005-0.
• Lagorio, H. J., 1990. Earthquakes An Architect’s Guide to Nonstructural Seismic Hazards, Wiley Interscience Publications, New York
• OECD, (2004). Large-scale Disasters, Lessons Learned, Erişim Adresi: https://www.oecd.org/futures/globalprospects/40867519.pdf, OECD Publications Service, France, Erişim tarihi, 04.02.2021.
• Özmen, B., Özden, A.T. (2013). Türkiye’nin Afet Yönetim Sistemine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49, 1-28. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/5712.
• Öztürk, S. (2017). Kuzey Anadolu Fay Zonu ve Civarındaki Güncel Deprem Aktivitesinin Bölgesel ve Zamana Bağlı Analizleri, Yerbilimleri, 38 (2), 193-228. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/539295
• PreventionWeb The Knowledge Platform for Disaster Risk Reduction, (1994). Yokohama Strategy and Plan of Action for a Safer World: Guidelines for Natural Disaster Prevention, Preparedness and Mitigation, Erişim Adresi: https://www.preventionweb.net/publications/view/8241, Erişim tarihi: 02 04.2021.
• Rockwell, T., Barka, A., Dawson, T., Akyuz, S. and Thorup, K. (2001). Paleoseismology of the Gazikoy-Saros Segment of The North Anatolia Fault, Northwestern Turkey: Comparison of The Historical and Paleoseismic Records, İmplications of Regional Seismic Hazard, and Models of Earthquake Recurrence. Journal of Seismology 5, 433–448. https://doi.org/10.1023/A:1011435927983.
• Saner, S. (1985). Saros Körfezi Dolayının Çökelme İstifleri ve Tektonik Yerleşimi, Kuzeydoğu Ege Denizi, Türkiye, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 28, 1 – 10. Erişim Adresi: https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/96472c9542ad4d4_ek.pdf.
• Tary, J. B., G´eli, L., Lomax, A., Batsi, E., Riboulot, V. and Henry, P. (2019). Improved Detection and Coulomb Stress Computations for Gas-related, Shallow Seismicity, in The Western Sea of Marmara. Earth and Planetary Science Letters, 513, 113 – 123. https://doi.org/10.1016/j.epsl.2019.02.021.
• Taş, Ö. K. (2002). Kırklareli-Vize Çizgiselliğinin ve Sergen Fayının Karakteri, İTÜ, Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, YL Tezi, İstanbul.
• Taş, Ş., Erdal, M. (2015). Afet Yönetiminde Sürdürülebilirlik., 2. International Sustainable Building Symposium, Gazi Üniversitesi, ISBS, Ankara.
• Tezer, A. ve Türkoğlu, H. (2008). Zarar Azaltma ve Şehir Planlama. Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri içinde. Ed:Kadıoğlu, M, Özdamar, E., JICA Türkiye Ofisi, Yayın No:2, 59-71
• Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri, Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu, (2020). Erişim Adresi: https://www.atlas.gov.tr/, https://tucbs.atlas.gov.tr/starter.aspx#dashboard, Erişim Tarihi, Kasım 2020.
• Uchida, N., Kalafat, D., Pinar, A. and Yamamotoc, Y., (2019). Repeating Earthquakes and Interplate Coupling Along The Western Part of The North Anatolian Fault. Tectonophysics, 769, 228185. https://doi.org/10.1016/j.tecto.2019.228185.
• United Nations Digital Library, (1993). Report of The United Nations Conference on Environment and Development Rio de Janeiro, 3-14 June 1992, Volume I Resolutions Adopted by the Conference, United Nations. New York, A/CONF.151/26/Rev.l (Vol. I) United Nations publication Sales No. E.93.1.8, ISBN: 92-1-100498-5. Erişim Adresi: https://digitallibrary.un.org/record/168679?ln=en.
• UNDP, (2004). A Global Report Reducing Disaster Risk A Challenge for Development, United Nations Development Programme Bureau for Crisis Prevention and Recovery, USA, New York:Printed by John S. Swift Co., ISBN 92-1-126160-0 Erişim Adresi: https://studylib.net/doc/13645850/reducing-disaster-risk-a-challenge-for-development-united...
• UNISDR, (2015). Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi (2015-2030), Erişim Adresi: http://uclg-mewa.org/uploads/file/748e86d91ae4409e9188794ddb6c004d/Sendai_TR.pdf, Erişim tarihi: Ocak 2021.
• Uyanık, O. (2015). Deprem Ağır Hasar Alanlarının Önceden Belirlenmesi ve Şehir Planlaması için Makro ve Mikro Bölgelendirmelerin Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19 (2), 24-38. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/194047
• Wikipedia, (2021). Afet Riski Azaltma, Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Afet_risk_azaltma. Erişim tarihi: 10.01.2021
• Yabar, F. (2013). Afet Riskini Azaltan Planlama Süreci ve Zarar Azaltan Planlama İlkeleri-Fethiye Örneği; Dokuz Eylül Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Pln 4112 Şehir Planlama Projesi VI Bitirme Ödevi
• Yalçın, C., ve Sabah, L. (2017). Açık Kaynak Kodlu CBS ve Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) Yöntemi Kullanılarak Edirne Sanayi İşletmelerinin Deprem Tehlike Analizi, Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5, 524-537. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/329692.
• Yaltırak, C., Alpar, B. and Yüce, H. (1998). Tectonic Elements Controlling The Evolution of The Gulf of Saros (northeastern Aegean Sea, Turkey). Tectonophysics, 300, 227–248. DOI: 10.1016/S0040-1951(98)00242-X.
• Yaltırak, C. (2002). Tectonic Evolution of the Marmara Sea and Its Surroundings. Marine Geology, 190, 493-529. DOI: 10.1016/S0025-3227(02)00360-2.