ERZİNCAN (TÜRKİYE) İLİNDEKİ TIBBİ BİTKİLERİN GELENEKSEL KULLANIMLARI

Yıl 2024, Cilt: 48 Sayı: 1, 34 - 45, 20.01.2024

Sefa Gözcü , Mustafa Korkmaz , Sercan Çorlu , Suat Tuysuz

https://doi.org/10.33483/jfpau.1329957

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu araştırma, Erzincan ilinin 10 ilçesi ve 58 köyünde yaşayan halkın bitkinin kullanım alanlarını, bu bitkinin kullanılan kısımlarını ve hazırlanma yöntemlerini kayıt altına almak amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Yöre halkının tedavi amacıyla kullandığı şifalı bitki türleri toplanarak, belirlenmiştir. Geleneksel olarak kullanılan tüm bilgiler toplanmış, herbaryum materyalleri hazırlanmış, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi herbaryumunda (EBYU) depolanmıştır.
Sonuç ve Tartışma: Bu araştırmada 39 familyaya ait toplam 100 tıbbi bitki taksonu tanımlanmıştır. Bunlardan 88 türün doğal, 12 türün ise kültür bitkisi olduğu tespit edilmiştir. En yaygın bitki familyaları Asteraceae (14), Lamiaceae (8), Rosaceae (14) olarak gözlenmiştir. İnfüzyon en yaygın kullanılan hazırlama yöntemidir. Erzincan'da halk arasında geleneksel tıbbın kullanımı hâlâ yaygındır. Bununla birlikte, bölgede artan sağlık tesisleri sayesinde, bitkisel ilaç, iyileştirmeden ziyade sağlık bakımı ve hastalıkları önlemede kullanıldığı tespit edilmiştir. Bölgede yeni göç ve genç nüfus arttığı gözlenmiştir. Hem genç nesillerde hem de göç nedeniyle şifalı bitkilerin kullanımına ilişkin geleneksel bilgide kademeli bir kayıp tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Erzincan, etnobotani, etnofarmakoloji, tıbbi bitkiler, Türkiye

Destekleyen Kurum

Tarım ve Orman Bakanlığı

Proje Numarası

Erzincan ilinde biyolojik çeşitliliğe dayalı geleneksel bilginin kayıt altına alınması

TRADITIONAL USES OF MEDICINAL PLANTS IN ERZİNCAN PROVINCE, TÜRKİYE

Öz

Objective: This research was carried out to record the usage of plants, parts of this plant used, and methods of preparation by people living in 10 districts and 58 villages of Erzincan province.
Material and Method: The medicinal plant species used by the local people for treatment, was collected and determined. All traditionally used information was collected; herbarium materials were prepared, They are deposited in Erzincan Binali Yıldırım University herbarium (EBYU), Erzincan Binali Yıldırım University.
Result and Discussion: A total of 100 medical plants taxa pertaining to 39 families were defined in this research. Out of these, 88 species grew naturally, while 12 species were cultivated. The most widespread plant families were Asteraceae (14), Lamiaceae (8), and Rosaceae (14). Infusion was the most widely used preparation method. The utilization of traditional medicine was still extensive among the people in Erzincan. However, through increscent health service facilities in region, herbal medicine seemed to be more related to health care and illness prevention than curation. There is also the loss of traditional knowledge as it receives new immigrants. There is a gradual loss of traditional knowledge on the use of medicinal plants, both in younger generations and due to migration.

Anahtar Kelimeler

Erzincan, ethnobotany, ethnopharmacology, medicinal plants, Türkiye

Proje Numarası

Erzincan ilinde biyolojik çeşitliliğe dayalı geleneksel bilginin kayıt altına alınması

Kaynakça

• 1. Giday, K., Lenaerts, L., Gebrehiwot, K., Yirga, G., Verbist, B., Muys, B. (2016). Ethnobotanical study of medicinal plants from degraded dry afromontane forest in northern Ethiopia: Species, uses and conservation challenges. Journal of Herbal Medicine, 6(2), 96-104. [CrossRef]
• 2. Firat, M. (2021). Stachys semsurensis (Lamiaceae), a new species from Adıyaman province (Turkey) belonging to section Infrarosularis. Phytotaxa, 511(3), 275-282. [CrossRef]
• 3. Hobohm, C., Janišová, M., Vahle, H. C. (2021). Development and future of grassland ecosystems: Do we need a paradigm shift? Perspectives for Biodiversity and Ecosystems, 329-359. [CrossRef]
• 4. Türe, C., Böcük, H. (2010). Distribution patterns of threatened endemic plants in Turkey: A quantitative approach for conservation. Journal for Nature Conservation, 18(4), 296-303. [CrossRef]
• 5. Özhatay, N. (2006). Important plant areas along BTC pipeline in Turkey, BTC, İstanbul, p. 304.
• 6. Ten Veen, J.T., Boulton, S.J., Alçiçek, M.C. (2009). From palaeotectonics to neotectonics in the Neotethys realm: the importance of kinematic decoupling and inherited structural grain in SW Anatolia (Turkey). Tectonophysics, 473(1-2), 261-281. [CrossRef]
• 7. Oktay, S. (2019). Study on gastronomic cultures of post-Neolithic civilizations in Anatolia. Journal of Culinary Science and Technology, 17(5), 465-480. [CrossRef]
• 8. Polat, R., Çakılcıoğlu, U., Ertuğ, F., Satıl, F. (2012). An evaluation of ethnobotanical studies in Eastern Anatolia. Biological Diversity and Conservation, 5, 23-40.
• 9. Korkmaz, M., Karakuş, S., Selvi, S. (2016). An ethnobotanical study on medicinal plants in Erzincan, Turkey. Indian Journal of Traditional Knowledge, 15,192-202.
• 10. Korkmaz, M., Alpaslan, Z., Turgut, N., İlhan, V. (2014). Ethnobotanical aspects of some geophytes from Ergan mountain, Turkey. Bangladesh Journal of Botany, 43(3), 315-321. [CrossRef]
• 11. Korkmaz, M., Karakuş, S. (2015). Traditional uses of medicinal plants of Üzümlü district, Erzincan, Turkey. Pakistan Journal of Botany, 47(1), 125-134.
• 12. Özgökçe, F., Özçelik, H. (2004). Ethnobotanical aspects of some taxa in East Anatolia, Turkey. Economic Botany, 58(4), 697-704. [CrossRef]
• 13. Polat, P., Yalçın, F. (2020). Erzincan ili arazi kullaniminin (2000-2018 yillari arasi) CORINE sistemi ile değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(44), 125-150.
• 14. Akpınar, E. (2011). 2000 genel nüfus sayımına eleştirel bir bakış: Erzincan örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(14), 31-45.
• 15. Yılmaz, M. (2022). TRA1 düzey-2 bölgesinde (Erzurum, Erzincan, Bayburt) 2007-2020 yılları arasında nüfusun gelişimi ve demografik yapının değişimi. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (34). 9, 30-61.
• 16. Davis, P.H. (1973). Flora of Turkey and the East Aegean Islands (I-XI), Edinburgh University Press, Edinburgh, p.632.
• 17. Güner, A. (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), Nezahat Gökyiğit Botanic Garden Publications, İstanbul.
• 18. Komarov, V.L.E. (1936). Flora of the USSR. Academy of Sciences of the USSR, Moscow, p.586.
• 19. Ball, P.W., Getliffe, F.M. (1972). Calamintha Mill. In: T.G. Tutin, V.H. Heywood, N.A. Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M. Walters and D.A. Webb, (Eds.), Flora Europaea, (pp.166-167). Cambridge: Cambridge University Press.
• 20. WFO Plant List Web site. (2013) Retrieved January 1, 2013, from http://www.theplantlist.org. Accessed date: 15.05.2023.
• 21. Karakaya, S., Polat, A., Aksakal, Ö., Sümbüllü, Y.Z., İncekara, Ü. (2019). Plants used in traditional medicine and other uses in South of Erzurum (Turkey): An ethnobotanical study. Ethnobotany Research and Applications, 18, 1-18. [CrossRef]
• 22. Bano, A., Ahmad, M., Hadda, T.B., Saboor, A., Sultana, S., Zafar, M., Ashraf, M.A. (2014). Quantitative ethnomedicinal study of plants used in the skardu valley at high altitude of Karakoram-Himalayan range, Pakistan. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine, 10(1), 1-18. [CrossRef]
• 23. Asiimwe, S., Namukobe, J., Byamukama, R., Imalingat, B. (2021). Ethnobotanical survey of medicinal plant species used by communities around Mabira and Mpanga Central Forest Reserves, Uganda. Tropical Medicine and Health, 49(1), 52. [CrossRef]
• 24. Kadioğlu, S., Kadioğlu, B., Karagöz, K. (2021). Ethnobotanical properties of natural plant in Kop Pass (Bayburt/Turkey). Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma, 14(2), 264-276. [CrossRef]
• 25. Akbulut, S., Zengin, Z. (2023). Ethnobotanical survey of wild plants used in Gümüşhane province (Turkey). Boletín Latinoamericano y del Caribe de Plantas Medicinales y Aromáticas, 22(2), 237-254. [CrossRef]
• 26. Özüdoğru, B., Akaydın, G., Erik, S., Yesilada, E. (2011). Inferences from an ethnobotanical field expedition in the selected locations of Sivas and Yozgat provinces (Turkey). Journal of Ethnopharmacology, 137(1), 85-98. [CrossRef]
• 27. Sezik, E., Yeşilada, E., Tabata, M., Honda, G., Takaishi, Y., Fujita, T., Takeda, Y. (1997). Traditional medicine in Turkey VIII. Folk medicine in East Anatolia; Erzurum, Erzincan, Aǧri, Kars, Iǧdir Provinces. Economic Botany, 51, 195-211. [CrossRef]
• 28. Özgen, U., Kaya, Y. (2004). Ethnobotancal studies in the villages of the district of Ilica (Province Erzurum), Turkey. Economic Botany, 58(4), 691-696. [CrossRef]
• 29. Genç, G.E., Özhatay, N. (2006). An ethnobotanical study in Çatalca (European part of Istanbul) II. Turkish Journal of Pharmaceutical Sciences, 3(2), 73-89.
• 30. Demirci, S., Özhatay, N. (2012). An ethnobotanical study in Kahramanmaraş (Turkey); wild plants used for medicinal purpose in Andirin, Kahramanmaraş. Turkish Journal of Pharmaceutical Sciences, 9(1), 75-92.
• 31. Güzel, Y., Güzelşemme, M., Miski, M. (2015). Ethnobotany of medicinal plants used in Antakya: a multicultural district in Hatay Province of Turkey. Journal of Ethnopharmacology, 174, 118-152. [CrossRef]
• 32. Karakaya, S., Polat, A., Aksakal, Ö., Sümbüllü, Y.Z., İncekara, Ü. (2020). Ethnobotanical study of medicinal plants in Aziziye district (Erzurum, Turkey). Turkish Journal of Pharmaceutical Sciences, 17(2), 211-220.
• 33. Tetik, F., Civelek, S., Cakilcioglu, U. (2013). Traditional uses of some medicinal plants in Malatya (Turkey). Journal of Ethnopharmacology, 146(1), 331-346. [CrossRef]
• 34. Gürdal, B., Öztürk, F. (2022). Ethnobotanical research in sürmene district (Trabzon-Turkey, Black Sea region). Advances in Traditional Medicine, 22, 293-304. [CrossRef]
• 35. Morikawa, T., Ninomiya, K., Akaki, J., Kakihara, N., Kuramoto, H., Matsumoto, Y., Matsuda, H. (2015). Dipeptidyl peptidase-IV inhibitory activity of dimeric dihydrochalcone glycosides from flowers of Helichrysum arenarium. Journal of Natural Medicines, 69, 494-506. [CrossRef]
• 36. Gradinaru, A.C., Silion, M., Trifan, A., Miron, A., Aprotosoaie, A.C. (2014). Helichrysum arenarium subsp. arenarium: phenolic composition and antibacterial activity against lower respiratory tract pathogens. Natural Product Research, 28(22), 2076-2080. [CrossRef]
• 37. Babotă, M., Mocan, A., Vlase, L., Crișan, O., Ielciu, I., Gheldiu, A.M., Păltinean, R. (2018). Phytochemical analysis, antioxidant and antimicrobial activities of Helichrysum arenarium (L.) Moench. and Antennaria dioica (L.) Gaertn. flowers. Molecules, 23(2), 409. [CrossRef]
• 38. Karakaya, S., Özdemir, Ö., İncekara, Ü., Türkez, H., Sytar, O., Aksakal, Ö. (2023). Salvia verticillata L., Achillea biebersteinii Afan., Tragopogon aureus Boıss. ve Cephalaria crocera Fısch. & Avé-Lall.’nın hemostatik performanslarının in vitro değerlendirilmesi. Journal of Faculty of Pharmacy of Ankara University, 47(3), 883-893. [CrossRef]
• 39. Fernandez, E.C., Sandi, Y.E., Kokoska, L. (2003). Ethnobotanical inventory of medicinal plants used in the Bustillo province of the Potosi department, Bolivia. Fitoterapia, 74(4), 407-416. [CrossRef]
• 40. Savo, V., Giulia, C., Maria, G.P., David, R. (2011). Folk phytotherapy of the Amalfi coast (Campania, Southern Italy). Journal of Ethnopharmacology, 135(2), 376-392. [CrossRef]