Özel Yetenekli Çocuklarda Gözlenen Sosyal Anksiyetenin Bilişsel Açıdan Değerlendirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 3, 59 - 72, 15.12.2017

Eda Ermağan Çağlar Yağmur Bingül

Öz

Sosyal anksiyete bozukluğu olan insanlar sosyal ortamlarda veya performans gerektiren durumlarda olumsuz değerlendirilip aşağılanacağı konusunda aşırı bir korku duyarlar. İlk etapta sosyal ortamlardan kaçınma, sessiz kalma davranışlarıyla geliştiği gözlenen sosyal anksiyete gelişim alanında yapılan çalışmalara göre ilkokul yıllarından başlayıp ergenlik dönemine kadar devam edebilmektedir. İlerleyen yaşlarda ise depresyon, panik bozukluk, obsesif-kompulsif bozukluk gibi farklı klinik tablolarla birlikte görülebilmektedir. Bu sebepten ötürü, genellikle olumlu sosyal özelliklerine değinilen özel yetenekli çocukların sosyal açıdan yaşamakta olduğu problemlere dikkat çekilmeye çalışılan önleyici nitelikli bu araştırmamızda, özel yetenekli çocukların sosyal anksiyete seviyelerinin bilişsel açıdan değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya 10-11 yaş grubunda özel yetenekli olduğu tanılanmış BİLSEM’e devam etmek olan öğrenciler katılmıştır. Verilerin toplanması aşamasında Çocuklar İçin Sosyal Anksiyete Ölçeği-Yenilenmiş Biçim (ÇSAÖ-Y) kullanılmıştır. Betimsel araştırma modelinin benimsendiği çalışmada özel yetenekli çocukların çoğunlukla kendilerinden beklenilenin aksine yeni tanıştıkları kişi ya da gruplar karşısında ilişki kurmada, ilişkiyi başlatmada tedirginlik yaşadığı, söz konusu tedirginliğe bağlı olarak performans kaygılarının da olduğu; diğer çocukların kendileri hakkında olumsuz düşüncelere sahip olacağı konusunda endişelendikleri sonucuna varılmıştır. Ancak araştırmamız kapsamında geniş bir yaş aralığı ele alınmadığı için ele edilen sonuçlar yaş değişkeni açısından farklılık göstermemiştir.

Anahtar Kelimeler

özel yetenekli çocuklar, sosyal anksiyete

Kaynakça

• Amerikan Psikiyatri Birliği (2014) Mental bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı (DSM 5) E. Köroğlu (Çev.Ed.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Boland, C.M., Gross, M.U.M. (2007). Gifted children, adolescents and young adults. S.Mendaglio, J.S. Peterson (Ed), Counseling highly gifted children and adolescents, models of counseling.(s.153-199.) USA Prufrock Press. Clark, B. (1997). Growing up gifted. developing the potential of children at home and at school. (5th ed.) New Jersey: Merrill, an imprint of Prentice Hall.
• Demir, T., Eralp Demir, D., Türksoy, N., Özmen, E., Uysal, Ö. (2000). Çocuklar için sosyal anksiyete ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliği. Düşünen Adam, 13(1). 42-48.
• Dilbaz, N. (2000). Sosyal anksiyete bozukluğu: Tanı, epidemiyoloji, etiyoloji, klinik ve ayırıcı tanı. Klinik Psikiyatri, Ek 2. 3-21.
• Ersoy, E., Deniz, M.E. (2016). Üstün yetenekli çocukların öfkeyle başa çıkma ve karar Verme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elementary Education Online, 15(3). 1017-1030.
• Gardner, H. (1993). Frames of mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic Books.
• Helt, C.A. (2008). The role of IQ and gener in the social-emotional functioning of adolescents (Unpublished Dissertation). University of Northern Colorado.
• Kaplan, L.S., Geoffroy, K.E. (1993). Copout or burnot? Counseling strategies to reduce Stress in gifted students. School Counselor, 40(4). 247-252.
• Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1). 127-144.
• Morelock, M. (1992). Giftedness: The view from within. Understanding Our Gifted, 4(3). 11-15.
• Plucker, J.A., Levy, J.J. (2001). The Downside of being talented. American Psychologist, 56(1). 75-76.
• Reis, S.M., Renzulli, J.S. (2004). Current research on the social and emotional development of gifted and talented students: Good news and future possibilities. Psychology in the Schools, 41(1). 119-130.
• Saranlı, A.G., Metin, N. (2012). Üstün yetenekli çocuklarda gözlenen sosyal-duygusal sorunlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 45(1). 139-163.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçki