The Relationship Between Self-Esteem and the Ability to Say No in Adolescents

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 135 - 144, 26.08.2023

Sevil Albayrak , Elif Asık , Beyza Aydoğdu , Ayşenur Yaman , Enes Üstün

Öz

Ergenlerde Benlik Saygısı ile Hayır Diyebilme Arasındaki İlişki

Öz

Amaç: Bu araştırma, ergenlerde benlik saygısı ile hayır diyebilme arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapıldı.
Yöntem: Tanımlayıcı-ilişki arayıcı tipte bir araştırmadır. Araştırmanın evreninin Kırıkkale ili Merkez ilçesinde 6. ve 7. sınıfta okuyan öğrenciler oluşturmuştur. Okullar mahallelere göre 9 kümeye bölünmüş ve her kümeden bir okul seçilerek 9 okula ulaşılmıştır. Toplam 1004 öğrenci ile araştırma tamamlanmıştır. Veriler ergenlerden Kişisel Bilgi Formu, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ve Çocuklar İçin “Hayır” Diyebilme Becerisi Ölçeği aracılığı ile toplanmıştır. Etik kurul onayı alınmıştır. Veriler SPSS programında analiz edilmiştir.
Bulgular: Ergenlerin %50.8’i erkektir, yaş ortalamaları 12.4±0.72’dır (min:10 max: 16). Hayır diyebilme ile benlik saygısı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0,05). Benlik saygısı arttıkça hayır diyebilme ölçeği alt boyutları olan direnme ve reddetme artmaktadır. Ölçeklerin puan ortalamaları arasında düşük düzeyde negatif yönde bir ilişki bulunuştur.
Sonuç ve Öneriler: Öğrencilerin benlik saygılarının yüksek olması hayır diyebilmeyi artırmaktadır. Öğrencilerin benlik saygılarını artırmak ve hayır diyebilme becerielrini geliştirmek için girişimlerde bulunulması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Benlik saygısı, Ergen, Hayır diyebilme

Kaynakça

• Ahunovna, M. D. (2021). Important aspects of the psychological characteristics of adolescence. JournalNX- A Multidisciplinary Peer Reviewed Journal, 7(2). 59-61.
• Akgül, E., Darak, S., Şişman, F. N., Ergun, A. (2021). Hemşire Liderli Bedenimin Kahramanıyım programının çocukların cinsel istismar bilgi düzeylerine etkisi: Yarı deneysel çalışma, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 12(2),156-164. DOI: 10.14744/phd.2021.54775
• Aslan, D., Özcebe, H. (2008). Eğitim Kurumlarında Sigarasızlık Politikaları. Sağlık Bakanlığı Yayınları/ Ankara, ISBN: 978-975-590-247-0.
• Bıdık, G., Şişman, F. N. (2021). Çocuk ve adölesanlarda psikososyal iyilik halini geliştirmeye yönelik okul temelli ruh sağlığı programları: Sistematik inceleme, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 12(4):350-361. DOI: 10.14744/phd.2021.14471
• Çelik, B. (2021). Yüksek ve düşük düzeyde hayır diyebilme becerisine sahip olan öğrencilerin sosyal anksiyete ve bilgisayar oyun bağımlılığı açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda Benlik Saygısı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
• Gauthier-Duchesne, A., Hébert, M., & Blais, M. (2022). Child Sexual Abuse, Self-esteem, and Delinquent Behaviors During Adolescence: The Moderating Role of Gender. Journal of Interpersonal Violence, 37(15–16), NP12725–NP12744. https://doi.org/10.1177/08862605211001466
• Geukens, F., Maes, M., Spithoven, A., Pouwels, J. L., Danneel, S., Cillessen, A. H. N., van den Berg, Y. H. M., & Goossens, L. (2022). Changes in adolescent loneliness and concomitant changes in fear of negative evaluation and self-esteem. International Journal of Behavioral Development, 46(1), 10–17. https://doi.org/10.1177/0165025420958194
• Kemer, D., İşler Dalgıç, A., (2021). Çocuk Cinsel İstismarını Önlemede Okul Temelli Cinsel İstismarı Önleme Programlarının Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3), 411 – 421. DOI: 10.22312/sdusbed.885476
• Kesgin Tokur, M. (2012). Çocukların Sigaranın Zararlarından Korunması: Halk Sağlığı Hemşiresi ve Öncelikli Sorumluluklar. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 90-96
• Koç, M. (2004). Gelişim psikolojisi açısından ergenlik dönemi ve genel özellikleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (2), 231-256.
• Koszałka-Silska, A., Korcz, A., & Wiza, A. (2021). The Impact of Physical Education Based on the Adventure Education Programme on Self-Esteem and Social Competences of Adolescent Boys. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18, 3021. https:// doi.org/10.3390/ijerph18063021
• Lyyra, N., Thorsteinsson, E.B., Eriksson, C., Madsen, K.R., Tolvanen, A., Löfstedt, P., & Välimaa, R. (2021). The Association between loneliness, mental well-being, and self-esteem among adolescents in four Nordic Countries. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18, 7405. https:// doi.org/10.3390/ijerph18147405
• Merrill, R. M., & Hanson, C. L. (2022). A formative evaluation of an adolescent online E-cigarette prevention program. Health Education, https://doi.org/10.1108/HE-06-2021-0092
• Öğüt, A. (2019). Madde kullanımı olan bireylerin başa çıkma tarzları ve benlik saygısı düzeylerinin belirlenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Doğu Akdeniz Üniversitesi.
• Shabani, F., Ghafari, M., & Boroumandfar, Z. (2020). Educating to say ‘no’ to reject high-risk suggestions through roleplaying model among middle school students. The Open Public Health Journal, 13,7-13. DOİ:10.2174/1874944502013010007.
• Sitota, G. (2018). Assertiveness and Academic Achievement Motivation of Adolescent Students in Selected Secondary Schools of Harari Peoples Regional State, Ethiopia. International Journal of Education and Literacy Studies, 6(4), 40- 46.
• Tözün, M. (2010). Benlik saygısı. Actual Medicine, 52-57.
• TUBİM, (2016). Öncelikle kendin için maddeden uzak dur. https://tbm.org.tr/media/kitaplar/TBM_lise_madde_icerik_web.pdf. (Et:1 Aralık 2021).
• TUİK, (2022). Haber bülteni, sayı: 45634 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2021-45634 Erişim tarihi 30.09.2022.
• Tunç, Z., Kolburan, G. Ş. (2019). Ergenlik döneminde benlik saygısı ve sigara bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi, Aydın Toplum ve İnsan Dergisi 5(1), 55-70.
• Yang, X., Liu, RD., Ding, Y., Hong, W., & Jiang, S. (2021).The relations between academic procrastination and self-esteem in adolescents: A longitudinal study. Current Psychology, https://doi.org/10.1007/s12144-021-02075-x.
• Yavuzer, H. (2000). Okul Çağı Çocuğu. İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, F., Sözer, M. (2018). Çocuklar İçin “Hayır” Diyebilme Becerisi Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 9(1), 33-48.
• Yiğit H. (2010). Ergenlerin benlik saygılarının yaşam doyumu ve bazı özlük nitelikleri açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. T.C. Selçuk Üniversitesi.
• Yücesan, A., Alkaya Ayaz, S. (2018). Okullarda göz ardı edilen bir konu: Cinsel sağlık eğitimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fak Dergisi, 25(2), 200-209 DOI: 10.17343/sdutfd.342828.