Laicism According to Yön and Devrim Movement (1961-1971)

Yıl 2022, , 1 - 32, 28.03.2022

Çağhan Uyar

https://doi.org/10.21551/jhf.1069724

Öz

The Yön and Devrim movement existed within the history of Turkish democracy between 1961 and 1971. The Yön and Devrim movement, which exhibits a strong intellectual dynamism, consists of two periodicals of the same names. The first media organ of the Yön and Devrim movement is the Yön newspaper. Yön newspaper was published monthly in 222 issues between 1961 and 1967. The second publication of the The Yön and Devrim movement is the newspaper, Devrim. Devrim newspaper was published in 79 issues between 1969 and 1971. Doğan Avcıoğlu, Mümtaz Soysal, İlhan Selçuk, Niyazi Berkes, Altan Öymen, Cemal Reşit Eyüboğlu, Çetin Altan, Şevket Süreyya Aydemir, Korkut Boratav, Hasan Cemal, İdris Küçükömer and Sadun Aren were the leading intellectuals of the Yön and Devrim movement.
The Yön and Devrim movement made a big impact in the period of 1961-1971 in terms of its views. It has become one of the most influential intellectual movements of the Turkish political world of thought. The Yön and Devrim movement came to the forefront with its views in the trilogy of Marxism, Socialism and Kemalism. The claim to create a local and original development method by adapting socialism to Turkey is the most distinctive feature of the Yön and Devrim movement. Achieving a national socialism is the main agenda item of the Yön and Devrim movement, which made a strong effect on the bureaucratic elite, army members and university students. A leftist interpretation of Marxism and Kemalism was incorporated into Socialism in order to channel Turkey into a national socialism. In this context, the effort to adapt the six basic principles of Kemalism, consisting of Republicanism, Nationalism, Populism, Statism, Secularism and Revolutionism, to the conditions of the 1961-1971 period of Turkish democracy and to the left-leaning theses of Yön and Devrim has emerged. The Yön and Devrim The movement's approach of Secularism, one of the six main principles of Kemalism, is the subject of this study. The aim of this research, which is about the Yön and Devrim movement, is to examine the analysis of the aforementioned press about Kemalism's principle of Secularism.

Anahtar Kelimeler

yön, devrim, kemalism, laicism, socialism

Yön ve Devrim Hareketine Göre Laiklik (1961-1971)

Öz

Yön ve Devrim hareketi Türk demokrasi tarihinin 1961 ile 1971 yılları arasında varlık göstermiştir. Güçlü bir aydın devingenliği sergileyen Yön ve Devrim hareketi, aynı isimlerden müteşekkil iki adet süreli yayından oluşmaktadır. Yön ve Devrim hareketinin ilk yayın organı Yön gazetesidir. Yön gazetesi, 1961 ile 1967 seneleri arasında 222 sayı halinde aylık periyotta neşredilmiştir. Yön ve Devrim hareketinin ikinci yayın organı ise Devrim gazetesidir. Devrim gazetesi, 1969 ile 1971 yılları arasında 79 sayı olarak yayınlanmıştır. Doğan Avcıoğlu, Mümtaz Soysal, İlhan Selçuk, Niyazi Berkes, Altan Öymen, Cemal Reşit Eyüboğlu, Çetin Altan, Şevket Süreyya Aydemir, Korkut Boratav, Hasan Cemal, İdris Küçükömer ve Sadun Aren, Yön ve Devrim hareketinin önde gelen aydınlarındandır.
Yön ve Devrim hareketi görüşleri itibari ile 1961-1971 döneminde büyük ses getirmiştir. Türk siyasal düşünce dünyasının en etkili düşünsel akımlarından biri haline gelmiştir. Yön ve Devrim hareketi Marksizm, Sosyalizm ve Kemalizm üçlemesindeki görüşleriyle ön plana çıkmıştır. Sosyalizm’i Türkiye’ye uyarlayarak yerli ve özgün bir kalkınma ülküsü üretme iddiası Yön ve Devrim hareketinin en belirgin özelliğidir. Bürokratik elit, ordu mensupları ve üniversite öğrencileri üzerinde büyük akisler uyandıran Yön ve Devrim hareketinin ana gündem maddesi Millî Sosyalizm’e ulaşmaktır. Türkiye’yi Millî Sosyalizm’e kanalize etme hususunda Marksizm ve Kemalizm’in sol bir yorumu, Sosyalizm’e eklemlenmiştir. Bu meyanda Kemalizm’in cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, devletçilik, laiklik ve inkılapçılıktan oluşan altı temel ilkesi özelinde Türk demokrasisinin 1961-1971 devresinin koşulları ile Yön ve Devrim’in sol eğilimli tezlerine intibak ettirme gayreti hâsıl olmuştur. Yön ve Devrim hareketinin Kemalizm’in altı ana ilkesinden Laiklik’i ele alması bu çalışmanın öznesini meydana getirmiştir. Yön ve Devrim hareketini süjeye alan bu araştırmayla bahsi geçen matbuatın Kemalizm’in Laiklik prensibi ile ilgili tahlillerini irdeleme amacı güdülmüştür.

Anahtar Kelimeler

yön, devrim, kemalizm, laiklik, sosyalizm

Kaynakça

• Ant, Cumhuriyet, Devrim, Milliyet, Sabah, Yön.
• Ahmad, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye, “1945-1980”, Çeviren: Ahmet Fethi, Hil Yayın, İstanbul, 2015.
• Ahmad, Feroz, Jön Türkler, “Osmanlı İmparatorluğu’nu Kurtarma Mücadelesi 1914-1918”, Çevirmen: Tansel Demirel, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2020.
• Akdan, Tolgahan, Soğuk Savaş ve Türkiye’nin Batı’ya Yönelişi, Yordam Kitap, İstanbul, 2020.
• Aktoprak, Elçin ve Kaya, A. Celil (Der.), 21. Yüzyılda Milliyetçilik, “Teori ve Siyaset”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
• Altan, Çetin, Onlar Uyanırken, “Türk Sosyalistlerinin El Kitabı”, Yordam Kitap, İstanbul, 2017.
• Atalay, Onur, Türk’e Tapmak, “Seküler Din ve İki Savaş Arasında Kemalizm”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018.
• Atılgan, Gökhan, Behice Boran, “Öğretim Üyesi, Siyasetçi, Kuramcı”, Yordam Kitap, İstanbul, 2019.
• Atılgan, Gökhan (Haz.), Mühürler, “Türkiye Sosyalist Hareketinden Eserler”, Yordam Kitap, İstanbul, 2019.
• Atılgan, Gökhan, Yön-Devrim Hareketi, “Kemalizm ile Marksizm Arasında Geleneksel Aydınlar”, Yordam Kitap, İstanbul, 2008.
• Avcıoğlu, Doğan, Rejim ve Devrim, “Seçme Başyazılar”, Yay. Haz.: Doğan Yurdakul, Tekin Yayınevi, İstanbul, 2018.
• Avcıoğlu, Doğan, Türkiye’nin Düzeni, “Dün, Bugün, Yarın”, C. 1, Tekin Yayınevi, İstanbul, 1996.
• Avcıoğlu, Doğan, Türkiye’nin Düzeni, “Dün, Bugün, Yarın”, C. 2, Tekin Yayınevi, İstanbul, 1996.
• Aybar, Mehmet Ali, Türkiye İşçi Partisi Tarihi, Yay. Haz.: Kıvanç Koçak, İletişim Yayınları, İstanbul, 2014.
• Aydın, Suavi ve TAŞKIN, Yüksel, 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018.
• Aydınoğlu, Ergun, Türk Solu, “Eleştirel Bir Tarih Denemesi 1960-1971”, Belge Yayınları, İstanbul, 1992.
• Aydınoğlu, Ergun, Türkiye Solu, “1960-1980”, Versus Kitap, İstanbul, 2007.
• Başbakan Süleyman Demirel’in Basın Toplantıları, “1-10”, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1968.
• Belge, Murat, Sosyalizm, Türkiye ve Gelecek, Birikim Yayınları, İstanbul, 1989.
• Berkes, Niyazi, 200 Yıldır Neden Bocalıyoruz, C. 1, Cumhuriyet-Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A. Ş., (basım yeri belirtilmemiş), 1997.
• Berkes, Niyazi, 200 Yıldır Neden Bocalıyoruz, C. 2, Cumhuriyet-Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A. Ş., (basım yeri belirtilmemiş), 1997.
• Berkes, Niyazi, Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2002.
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yay. Haz.: Ahmet Kuyaş, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2016.
• Bora, Tanıl, Cereyanlar, “Türkiye’de Siyasi İdeolojiler”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Boran, Behice, Türkiye ve Sosyalizm Sorunları, Yordam Kitap, İstanbul, 2016.
• Buçukcu, Öner (Haz.), Hikaye Şu: Türk Düşüncesinin Kaderi, “Kurtuluş Kayalı’ya Armağan”, Tezkire Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• Bulut, Yücel, Türk Sosyolojisinin Kısa Tarihi, Alfa Basım Yayın, İstanbul, 2021.
• Cemal, Hasan, Kimse Kızmasın Kendimi Yazdım, Doğan Kitapçılık, İstanbul, 1999.
• Cinemre, Levent ve ÇAKIR, Ruşen, Sol Kemalizme Bakıyor, Metis Yayınları, İstanbul, 1991.
• Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, “1950’den Günümüze”, İmge Kitabevi, Ankara, 2013.
• Çiçek, Atıl Cem, Türk Siyasal Yaşamında Yön Dergisi (1961-1967), “Milliyetçilik Bayrağını Sosyalistler Taşır!”, Tezkire Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• Demirel, Tanel, Adalet Partisi, “İdeoloji ve Politika”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Demirel, Tanel, Türkiye’nin Uzun On Yılı, “Demokrat Parti İktidarı ve 27 Mayıs Darbesi”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2021.
• Devrimci Gençlik Hareketi, Eksen Yayıncılık, İstanbul, 1996.
• Eroğlu, Hamza, Türk Devrim Tarihi, C. 1, Kardeş Matbaası, (basım yeri belirtilmemiş), 1967.
• Eroğul, Cem, Anatüzeye Giriş, “Anayasa Hukukuna Giriş”, İmaj Yayıncılık, Ankara, 2000.
• Ersan, Vehbi, 1970’lerde Türkiye Solu, İletişim Yayınları, İstanbul, 2014.
• Ertan, Temuçin Faik (Ed.), Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2014.
• Ertan, Temuçin Faik, Kadrocular ve Kadro Hareketi, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1994.
• Fedayi, Cemal, Osmanlı’dan Günümüze Sol Siyaset, “1908-2016”, Kadım Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Garaudy, Roger, Sosyalizm ve İslâmiyet, Çevirenler: Doğan Avcıoğlu ve E. Tüfekçi, Yön Yayınları, İstanbul, 1965.
• Gürel, Şura, Aydın Radikalizmi, “Türk Solunun Söylem Arayışı ve Sosyalist Kültür Derneği”, Tezkire Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• İnalcık, Halil ve Seyitdanlıoğlu, Mehmet (Ed.), Tanzimat, “Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu”, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2017.
• Kaçmazoğlu, H. Bayram, 27 Mayıs’tan 12 Mart’a Türkiye’de Siyasal Fikir Hareketleri, Birey Yayıncılık, 2000.
• Kafaoğlu, Arslan Başer, Türkiye Ekonomisi, “Yakın Tarih-1”, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2004.
• Kahraman, Hasan Bülent, Kültür Tarihi Affetmez, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2004.
• Kahraman, Hasan Bülent, Türk Siyasetinin Yapısal Analizi, “Kavramlar, Kuramlar, Kurumlar”, C. 1, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2010.
• Karadeniz, Harun, Olaylı Yıllar ve Gençlik, May Yayınları, İstanbul, 1975.
• Karal, Enver Ziya, 27 Mayıs İnkılabının Sebepleri ve Oluşu, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1960.
• Kayalı, Kurtuluş, Düşüncenin Coğrafyası 1, “Toplumdan Soyutlanmış Düşünce ve Direnç Potansiyeli”, Deniz Kitabevi, Ankara, 2005.
• Kayalı, Kurtuluş, Türk Düşünce Dünyasının Bunalımı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Kayalı, Kurtuluş, Türk Kültür Dünyasından Portreler, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018.
• Kayalı, Kurtuluş, Türk Düşünce Dünyasında Yol İzleri, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018.
• Kaynar, Mete Kaan (Haz.), Türkiye’nin 1950’li Yılları, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
• Kaynar, Mete Kaan (Haz.), Türkiye’nin 1960’lı Yılları, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Kekeç, Ahmet, Cumhuriyet Apartmanı, Motto Yayınları, İstanbul, 2017.
• Kongar, Emre, İmparatorluktan Günümüze Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, C. 1-2, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1995.
• Köklügiller, Ahmet, Milliyetçilik, “Nedir, Ne Değildir?”, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2008.
• Küçük, Yalçın, Türkiye Üzerine Tezler, C. 2, Tekin Yayınları, İstanbul, 1985.
• Lewis, Bernard, Hata Neredeydi?, “Doğu’nun 300 Yıldır Cevabını Aradığı Soru”, Çeviri: M. Murtaza Özeren, Kronik Kitap, İstanbul, 2021.
• Mardin, Şerif, Jön Türklerin Siyasî Fikirleri, “1895-1908”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Mardin, Şerif, Türkiye, İslam ve Sekülarizm, Çevirenler: Elçin Gen ve Murat Bozluolcay, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Mardin, Şerif, Türk Modernleşmesi, Derleyenler: Mümtaz’er Türköne ve Tuncay Önder, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Mardin, Şerif, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Çevirenler: Mümtaz’er Türköne, Fahri Unan ve İrfan Erdoğan, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Nesin, Aziz, Okuduğum Kitaplar, Adam Yayınları, İstanbul, 2000.
• Oktay, Ahmet, Toplumsal Değişme ve Basın, “1960-1986 Türk Basını Üzerine Bir Çalışma”, Bilim Felsefe Sanat Yayınları, (basım yeri belirtilmemiş), 1987.
• Ozankaya, Özer, Üniversite Öğrencilerinin Siyasal Yönelimleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1966.
• Öymen, Altan, Değişim Yılları, Doğan Kitap, İstanbul, 2018.
• Öymen, Altan, …Ve İhtilal, Doğan Kitap, İstanbul, 2014.
• Özdemir, Hikmet, Doğan Avcıoğlu, “Bir Jön Türk’ün Ardından…”, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2000.
• Özdemir, Hikmet, Kalkınmada Bir Strateji Arayışı Yön Hareketi, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1986.
• Özdemir, Hikmet, Tarih ve Politika, İz Yayıncılık, İstanbul, 1995.
• Özdemir, Hikmet, Turgut Özal, Doğan Kitap, İstanbul, 2014
• Özgürel, Avni, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İktidar Oyunu, Ketebe Yayınları, İstanbul, 2018.
• Özyürek, Esra, Modernlik Nostaljisi, “Kemalizm, Laiklik ve Gündelik Hayatta Siyaset”, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstan.bul, 2011.
• Perinçek, Doğu, Osmanlı’dan Bugüne Toplum ve Devlet, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1986.
• Sayılgan, Aclan, Soldaki Çatlaklar, “1927-1966”, Mars Matbaası, (basım yeri belirtilememiş), 1967.
• Sezen, Yümni, Hümanizm ve Atatürk Devrimleri, Ayışığı Kitapları, İstanbul, 1997.
• Schick, Irvin C. ve TONAK, E. Ahmet (Der.), Geçiş Sürecinde Türkiye, Belge Yayınları, İstanbul, 2006.
• Somel, Ali, Devletçilik ve Planlama Tartışmalarına Damga Vuran Forum Dergisi, Yazılama Yayınevi, İstanbul, 2010.
• Sunay, Cengiz, Türk Siyasetinde Sivil Asker İlişkileri, “27 Mayıs, 12 Mart, 12 Eylül ve Sonrası”, Orion Kitabevi, İstanbul, 2010.
• Şahin, Ali, Solun Büyük Yol Ayrımı, “Kemalizm, Atatürk, Türk Devrimi”, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2019.
• Şener, Mustafa, Türkiye Solunda Üç Tarz-ı Siyaset, “Yön, MDD ve TİP”, Yordam Kitap, İstanbul, 2015.
• Tanilli, Server, Uygarlık Tarihi, “Çağdaş Dünyaya Giriş”, Say Yayınları, İstanbul, 1981.
• Tekeli, İlhan ve İLKİN, Selim, Bir Cumhuriyet Öyküsü, “Kadrocuları ve Kadro’yu Anlamak”, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003.
• Toker, Metin, Demokrasimizin İsmet Paşa’lı Yılları 1944-1973, “DP’nin Altın Yılları 1950-1954”, C. 2, Bilgi Yayınevi, Ankara, (basım tarihi verilmemiş).
• Toker, Metin, Demokrasimizin İsmet Paşa’lı Yılları 1944-1973, “DP Yokuş Aşağı 1954-1957”, C. 3, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1991.
• Toker, Metin, Solda ve Sağda Vuruşanlar, “Türkiyedeki İki Yönlü İhtilâl Ortamının Anatomisi”, Akis Yayınları, (basım yeri belirtilmemiş), 1971.
• Tufan, Tarkan, Hikmet Kıvılcımlı, “Hayatı ve Eserleri”, Nokta Yayınları, (basım yeri belirtilmemiş), 2008.
• Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, “Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (10 Kasım 1938-14 Mayıs 1950), C. 4/1, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1999.
• Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, “Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (14 Mayıs 1950-27 Mayıs 1960)”, C. 4/2, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1999.
• Türkmen, Emir Ali (Haz.), Behice Boran Kitabı, “Seçme Metinler ve Üzerine Yazılar”, Dipnot Yayınları, Ankara, 2018.
• Türkölmez, Onur, Milliyetçiliğe Karşı Milliyetçilik, “Yön-Devrim Hareketi ve Aydınlar Ocağı’nın İktidar Stratejilerinde Milliyetçiliğin Yeri”, Çizgi Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2020.
• Ulus, Özgür Mutlu, Türkiye’de Sol ve Ordu, “1960-1971”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
• Uyar, Çağhan, Altan Abi, “Yaşamıyla ve Türk Siyasi Hayatında Altan Öymen”, Galeati Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Uyar, Hakkı, Demokrat Parti İktidarında CHP, “1950-1960”, Doğan Kitap, İstanbul, 2017.
• Uyar, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• Uyar, Hakkı, Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek Vatan Cephesi, Boyut Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• Uzman, Nasrullah, Yakova’dan Darağacının Gölgesine Abdullah Aker, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2018.
• Ülken, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2017.
• Ülken, Hilmi Ziya, Türk Tefekkürü Tarihi, C. 1, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2004.
• Yeşil, Ahmet, Türkiye’de Çok Partili Siyasi Hayata Geçiş, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001.
• Yetim, Fahri, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Düşüncesinde Arayışlar, Tezkire Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• Yetkin, Çetin, Türkiye’de Soldaki Bölünmeler, “Tartışmalar, Nedenler, Çözüm Önerileri 1960-1970”, Toplum Yayınları, Ankara, 1970.
• Yurtsever, Haluk, Yükseliş ve Düşüş, “Türkiye Solu 1960-1980”, Yordam Kitap, İstanbul, 2016.
• Zileli, Gün, Yarılma, “1954-1972”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2015.
• Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çeviren: Yasemin Saner, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
• Altun, Fahrettin, “Kemalist Bir Modernleşme Yorumu Olarak Yön Dergisi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 2, S. 1, 2004, ss. 551-575.
• Atılgan, Gökhan, “Türkiye Sosyalist Hareketinde Anti-Emperyalizm ve Bağımsızlıkçılık (1920-1971)”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, “Sol”, C. 8, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018, ss. 661-704
• Atılgan, Gökhan, “Yön-Devrim Hareketi”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, “Sol”, C. 8, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018, ss. 597-646.
• Bora, Tanıl ve TAŞKIN, Yüksel, “Sağ Kemalizm”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, “Kemalizm”, C. 2, İletişim Yayınları, İstanbul, 2019, ss. 529-545.
• Dağcı, Gül Tuba ve DAL, Adnan, “Osmanlı’dan Günümüze Din-Devlet ve Laiklik Tartışmaları”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, C. 2, S. 1, 2014, ss. 37-47.
• Gencer, Tülay, “Yön Dergisinde Fabiancılığın İzleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 49, Nisan 2020, ss. 225-242.
• Gültekingil, Murat, “Sunuş”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, “Sol”, C. 8, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018, ss. 13-18.
• Kayıran, Mehmet ve Metintaş, Mustafa Yahya, “Atatürkçü Düşünce Sistemi: Atatürkçülük Kemalizm”, Atatürk Yolu Dergisi, C. 13, S. 51, 2013, ss. 579-615.
• Küçük, Yalçın, “Cumhuriyet Döneminde Aydınlar ve Dergileri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 1, İletişim Yayınları, İstanbul, (basım tarihi belirtilmemiş), ss. 138-144.
• Öner, Necati, “Tanzimattan Sonra Türkiye’de İlim ve Mantık Anlayışı”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1, 1958, ss. 131-174.
• Somay, Bülent, “Türk Solunun Kemalizmle İmtihanı”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, “Sol”, C. 8, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018, ss. 647-660.
• Tura, Ali Rıza, “Türkiye’de Troçkizm”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, “Sol”, C. 8, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018, ss. 78-85.
• Uyar, Çağhan ve Ertuğrul, Esen, “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Sertellerin Tan Gazetesi ve Tan Olayının Ulusal Basın ile Anılar Ekseninde Analizi”, Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 5, S. TBMM’nin 100. Yılı Özel Sayısı, 2020, ss. 220-256.
• Uyar, Çağhan ve Ertuğrul, Esen, “Türkiye’de Kadınların Yükseköğrenim Hakkını Elde Etmesi: Darülfünun’da Kadın ve İnas Darülfünunu”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tarih Dergisi, C. 3, S. 1, Mayıs 2020, ss. 66-92.
• Uzun, Hakan, “Tek Parti Döneminde Yapılan Cumhuriyet Halk Partisi Kongreleri Temelinde Değişmez Genel Başkanlık, Kemalizm ve Milli Şef Kavramları”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. 9, S. 20, 2010, ss. 233-271.
• Yetim, Fahri, “Modern Bir Aydın Hareketi Olarak Yeni Osmanlılar ve İslam Dünyası”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 34, Nisan 2015, ss. 1-18.
• Aysal, Necdet, Türkiye’de İslami Düşüncenin Örgütlenmesi ve Hedefleri (31 Mart Olayından DP’nin İktidara Gelişine Kadar, 1909-1950), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara, 2003.
• Buçukcu, Öner, Türkiye Sosyalist Solu ve Milliyetçilik (1960-1971), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Afyonkarahisar, 2018.
• Bulut, Sedef, Muhtıra Sonrası Demokratikleşme Hareketine Örnek Olarak 1973 Genel Seçimleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara, 2006.
• Dikici, Mert, Yön Dergisi ve Türk Dış Politikası, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
• Ertuğrul, Esen, Yön/Devrim Hareketi İçinde Bir Siyaset Adamı ve Bürokrat: Cemal Reşit Eyüboğlu, T. C. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, 2019.
• Gut, Emine, Yön Dergisinde (1961-1967) Edebiyat Üzerine Bir İnceleme, T. C. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Giresun, 2020.
• Özkandaş, Yaşar, 27 Mayıs 1960’dan 12 Mart 1971’e Türkiye’de Kemalizm Tartışmaları, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara, 2016.
• Tığlı, Kemal Barış, Doğan Avcıoğlu ve Devrim Gazetesi, T. C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2005.