Osmanlı Devleti’nin Avrupa Diplomasisinde Posta Sorunu Üzerine Bazı Değerlendirmeler

Yıl 2022, , 1179 - 1198, 22.12.2022

Taner Aslan

https://doi.org/10.21551/jhf.1203385

Öz

Osmanlı Devleti’nin 19. Yüzyılda karşılaştığı sorunlar arasında yabancı posta sorunu önemli bir yer teşkil etmiştir. Bu postalar Avrupalı devletler ile Osmanlı Devleti arasında yapılan muhtelif antlaşmaların bir neticesi olarak ortaya çıkmış, birçok yerde yabancı posta acentelikleri büro açmışlardır. Başlangıçta sadece sefaret postalarını taşımak üzerine kurulan yabancı postalar, ticaretin, haberleşmenin gelişmeye başladığı üretim ve dağıtım ağına duyulan gereksinimin giderek önemli olduğu 19. Yüzyılda posta hizmetleri halkın ve tüccarların haberleşmesin de de kullanılmıştır. Zamanla kurumsal bir yapı haline gelen bu postaların yasak yayın, kaçak silah, insan kaçakçılığı vb. zararlı ve hukuka aykırı maddelerin naklinde araçsallaştırılması, Osmanlı Devleti açısından önemli bir güvenlik sorunu meydana getirmiştir. Devlet bu sorunu ortadan kaldırmak için öncelikli olarak Osmanlı postalarının modernizasyonunu sağlamaya çalışmıştır. Bir devlet meselesi olarak görülen yabancı postaların kaldırılması devletin öncelikli gündem maddeleri arasında yer almıştır. Bunu diplomatik kanallar vasıtasıyla ortadan kaldırmayı denemiş, ancak yabancı devletlerin olumsuz yaklaşımları nedeniyle bir sonuç alınamamıştır. Çalışmada Osmanlı Devleti’nin yabancı postalar sorununu çözmek için yaptığı diplomatik faaliyetler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, yabancı postalar, evrakı muzırra, Ottoman Empire, foreign posts, documents muzırra

Some Assessments on the Mail Problem in the Ottoman State’s European Dıplomacy

Öz

Among the problems encountered by the Ottoman Empire in the 19th century, the problem of foreign mail constituted an important place. These posts opened as a result of various agreements between European states and the Ottoman Empire, and foreign postal agencies offices in many places. Foreign posts, which were initially established only to carry embassy posts, were also used in the communication of the people and merchants in the 19th century, when the need for production and distribution network became increasingly important with the development of trade and communication. These mails, which have become an institutional structure over time, are used for prohibited publications, smuggled weapons, human smuggling, etc. The instrumentalization of harmful and illegal substances in the transport created an important security problem for the Ottoman Empire. In order to eliminate this problem, the state primarily tried to modernize the Ottoman posts. The removal of foreign mail, which is seen as a state issue, was among the priority agenda items of the state. He tried to eliminate this through diplomatic channels, but could not get any results due to the negative attitudes of foreign states. In the study, the diplomatic activities of the Ottoman Empire to solve the problem of foreign posts are discussed.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, foreign posts, documents muzırra

Kaynakça

• Aykara, Güleser. “Ülkemizde Yabancı Devlet Postaları ve Posta Uzmanları II” PTT Dergisi, no. 27 (Ocak 1985).
• Bilsel, Mehmet Cemil. Lozan (İstanbul: Ahmet İhsan Matbaası, 1933).
• Buyan, Sakin. “Posta Tarihi ve Postalarımız” T C Münakalat Vekaleti PTT Dergisi, no. 2/13 (Haziran 1939).
• Demir, Tanju. “Salih Zeki ve Ecnebi Postahanelerinin Kaldırılması Konusundaki Görüşleri” Osmanlı Bilimi Araştırmaları, no. 7/1 (2005).
• Demir, Tanju. Türkiye’de Posta Telgraf ve Telefon Teşkilatının Tarihsel Gelişimi (1840-1920) (Ankara: PTT Genel Müdürlüğü, 2005).
• Elmacı, Mehmet Emin. “I. Dünya Savaşı ve Kapitülasyonların Kaldırılmasının Sonuçları” Türkler, Cilt: 14, (İstanbul: Yeni Türkiye Yayınları, 2002).
• Ertuğrul, Cafer. “Osmanlı Postalarının Yabancı Postalara Karşı Savaşı” Türkiye’de Pul ve Pulculuk, Yıl 1, no. 7, (Ekim 1982).
• Eskin, Şekip. “Türk Posta Tarihi” T C Münakalat Vekâleti PTT Dergisi, no. 4/39 (Ağustos 1941).
• Günseli, Kamuran. “Levant Şark Postaları” Türk Pulculuğu, no. 3/13 (Mayıs 1977).
• İbnü’z-ziya Ahmed Reşid. “Memleketimizde Ecnebi Postahaneleri” İstişare, no. 16 (1 Kanun-ı Sani 1324).
• Kuyaş, Salih. “Türk Posta Tarihi Üzerine: Pul Öncesi Posta Damgaları ve İlk Osmanlı Postaları” Tarih ve Toplum, 1/1, (1984).
• Kütükoğlu, Mübahat S. “Osmanlı İktisadi Yapısı” Osmanlı Devleti Tarihi Cilt: 2, editör: E. İhsanoğlu, (İstanbul: IRCICA, İstanbul 1999).
• Meclis-i Vükela Mazbataları, MV., 75-103, 3.5.1311.
• Rizi, Edvin. “Levant Postaları ve Türkiye’nin Bunlara Karşı Savaşı” Yeni Koleksiyon, no. 1, (Ekim-Kasım 1978).
• Rizi, Edvin. “Levant Postaları ve Türkiye’nin Bunlara Karşı Savaşı II”, Yeni Koleksiyon, no. 8, (Ocak 1980).
• Say, Yağmur. “Haberleşmenin Gelişimi ve Türk Postası” PTT Dergisi, no. 87 (Şubat 1990).
• Semerci, Muharrem. “Posta Tarihinde Şark Postaları”, PTT Dergisi, no. 103, (Haziran 1991).
• Yazıcı, Nesimi. “Tanzimat Dönemi Osmanlı Haberleşme Kurumu” Yeni Türkiye, no. 32 (2000).
• Yurtsever, Ersin. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Postaneler” Türkiye’de Pul ve Pulculuk, no. 2/4-5 (15 Şubat 1984).
• Yurtsever, Ersin. “Osmanlı İmparatorluğunda Yabancı Postalar” Türkiye’de Pul ve Pulculuk, no. 9, (Ocak 1983).
• Yurtsever, Ersin. “Osmanlı İmparatorluğunda Yabancı Postalar” Türkiye’de Pul ve Pulculuk, no. 3/1-2, (15 Nisan 1984).