Olcaytu Khan’s Gılan Campaıgn (1306-1307)

Yıl 2019, , 335 - 343, 23.08.2019

Ercan Gördeğir

https://doi.org/10.21551/jhf.597518

Öz

A new
power emerged that exterminate world balances in the first quarter of the 13th
century. This power was the Mongols, which were transformed into a great empire
in a very short period of time under the leadership of Genghis Khan for twenty
years. Genghis Khan was declared as khan in 1206 after taking under the control
of the surrounding tribes with his armies strengthened under strict discipline.
Thus, the wind that will turn into a hurricane for the Near East began to blow
from Karakurum. When Genghis Khan died in 1227, he left his children with a
gigantic empire from China to Khwarezm and the Crimea.

In 1251, the Mongol forces again mobilized on
the Near East. Hülagü Khan, the leader of these forces, took over the Alamut
Fortress in 1256 and founded the Ilkhani State based in Tabriz. Then, the
center of the Abbasid State took over Baghdad on 10 February 1258. Thus,
Mongolian rule was established in all Iran, Azerbaijan and Iraq-i Acem
territories except Gilan region.

Although it was a very strategic region for the
Ilhanli State, no Ilhanid ruler did invade the region of Gilan from 1256 until
the reign of Olcaytu Khan (1304-1312). In this study, the causes and results of
military operations against Gilan region, which is a first in the history of
Ilhanlı, were discussed.

Anahtar Kelimeler

Gilan, Öljeitu, İlkhanid

Olcaytu Hanın Gilan Seferi (1306-1307)

Öz

XIII. yüzyılın
ilk çeyreğinde dünya dengelerini alt üst eden yeni bir güç ortaya çıktı. Bu güç
Cengiz Han önderliğinde yirmi yıl gibi çok kısa bir zaman diliminde büyük bir
imparatorluğa dönüşen Moğollardı. Cengiz Han sıkı bir disiplin altında
güçlendirdiği orduları ile çevre kabileleri hâkimiyet altına aldıktan sonra
1206 da kağan ilan edildi. Böylece Yakındoğu için kasırgaya dönüşecek rüzgâr
Karakurum’dan esmeye başladı. 1227 tarihinde Cengiz Han öldüğünde çocuklarına
sınırları Çin’den Harezm ve Kırım’a kadar uzanan devasa bir imparatorluk
bıraktı.

1251 tarihinde
Moğol kuvvetleri Yakın Doğu üzerine tekrar harekete geçti. Bu kuvvetlerin
liderliğini yapan Hülagü Han, 1256 tarihinde Alamut Kalesi’ni teslim alarak
Tebriz merkezli İlhanlı Devleti’ni kurdu. Ardından 10 Şubat 1258 tarihinde Abbasi
Devleti’nin merkezi Bağdat’ı aldı. Böylece Gilan Bölgesi hariç bütün İran, Azerbaycan
ve Irak-ı Acem topraklarında Moğol hâkimiyeti kuruldu.

İlhanlı Devleti
için oldukça stratejik bir bölge olmasına rağmen 1256 tarihinden Olcaytu Han
(1304-1312) devrine kadar hiçbir İlhanlı hükümdarı Gilan bölgesini istilaya
girişmedi. Bu çalışmada İlhanlı tarihinde bir ilk olan Gilan bölgesine yapılan
askeri harekâtın sebep ve sonuçları ele alındı. 

Anahtar Kelimeler

Gilan, Olcaytu, İlhanlı

Kaynakça

• Aştiyani A. İ. (1384) Târîh-i Moğol (Ez Hamle-i Cengiz Han Ta Teşkil-i Devlet-i Timuri)
• Cevvadi, A. Cihan, Z. (1391) “Ez Tebriz ta Pekin Berresiyi Münasebet-i İlhanıyân ba Han-ı Bozorg-ı Moğol”. Fasılname-i Tarih Revabit-ı Harici. Yıl. 13. Sayı. 50. Ss.69-90.
• Erdem İ. (1962). Olcaytu Han’ın Ölümüne Kadar İlhanlılar›da Yaşanan Siyasal-Kültürel Gelişmeler ve Yakın-Dogu’ya Etkileri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C.20
• Erdem İ. (1997). “Olcaytu Han Devrinde Horasan’da İlhanlı-Çağataylı Mücadeleler”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergsisi. S.3.
• Erdem İ. (2003). “Türkiye Selçuklu-İlhanlı İktisadî, Ticarî İlişkileri ve Sonuçları” Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 33.
• Erdem İ. (2004). “İlhanlılar’da Ahmed Teküder Dönemi ve Selçuklular” Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 35.
• Erdem, İ. (1995). “Türkiye Selçukluları-İlhanlı İlişkileri (1258-1308)”. Ankara AnkaraÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstütsü. (Basılmamış Doktora Tezi).
• Grousset, R. (2003). Bozkır İmparatorluğu: Attila-Cengiz Han-Timur. (Çev. M. Reşat Uzmen). Ötüken Yayınları.
• Grousset, R. (2003). Bozkır İmparatorluğu: Attila-Cengiz Han-Timur. (Çev. M. Reşat Uzmen). Ötüken Yayınları.
• Hafız Ebrû. (1317). Zeyl-i Camiü’t-Tevarih-i Reşidî. (Nşr: Doktor Hanbaba Beyani). Tahran: Danişiyar-ı Tarih Danişgah-ı Tahran Şirket-i Tezamuniyi İlmi, 7
• Hamdullah Müstevfî, Kazvinî. (2018). Târih-i Güzide. (Çev. Mürsel Öztürk). Ankara. Türk Tarih Kurumu.
• Howorth Hery H. (1890). History of the Mongols: From The 9the To The 19the Century, Part II, Longmans Gren And Co, London.
• Işık, A. (2012). Hafız Ebru’nun Zeyl-i Cami’üt -Tevârîh-i Reşîdî’sinde Sultan Olcaytu ve Ebû Sa’îd Dönemlerine Dair Kayıtlar. Yükse Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İbn Kesir.(1995). el- Bidâye ve’n-nihâye Büyük İslam Tarihi. (Türkçe’ye tercüme Mehmet Keskin). İstanbul c. XIV.
• İkbal, A. (1384 h.ş). Târîh-i Moğol (Ez Hamle-i Cengiz Han ta Teşkil-i Devlet-i Timuri). Moesese-i İntişarat-ı Emîr-i Kebir. Tahran.
• Mokhlesi, M A. (1985). Coğrafiyaye tarikheh Soltaniye. (İkinci Baskı). İran: Tahran Yayınevi, 2.
• Özbek S. (2013). “Memlûklerde Meşrûiyet Arayışları ve Saltanat İnşasına Yönelik Çabalar “Sultanı Öldüren Sultan Olur”. Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi. Sayı. XXXII/53.
• Özbek, S. (2002). “Yakın Doğu Türk-İslam Tarihinin Akışını Değiştiren Bir Meydan Savaşı: Ayn Calud”. Ankara. Türkler Ansiklopedisi, C. V. ss.127-133.
• Özbek, S. (2018). Moğolları Durduran Türk Sultan Baybars. Berikan Yayınevi.
• Özcan A.T. (Aralık 2013). “Chronıca Maiura’da Moğollara Dair Kayıtlar”. Tarih Okulu Dergisi, yıl 6, Sa. XVI. ss. 23-77.
• Özgüdenli O. G. (2012) “Tümen” İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansklopedisi, C.42. ss. 461-462.
• Özgüdenli, O. G. (2004). “Merv”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Anskopedisi. C.XXIX.
• Özgüdenli, O. G. (2008). “Reşîdüddin Fazlullah-ı Hemedânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Anskopedisi. C. XXXV. Ss.19-21.
• Özgüdenli, O. G. (2017). “Türkiye’de Moğol Tarihi ve Kültürü Araştırmalarının Doğuşu ve Gelişimi (1923-2017)”. Mutad. IV./II, ss.460-512.
• Şabankareî, Muhammed b. Alȋ b. Muhamed, (1363 h.ş.) Mecma’ü’l-Ensȃb. (haz. Mir Haşim Muhaddis), Tahran. Muessese-i İntişarat-ı Emîr-i Kebir.
• Tural M. (2017). “Hülâgû Han’ın Bağdat’ı İstilası (1258) ve Tahribe Teşvik Meselesi” Tarih Okulu Dergisi, Yıl 10, Sayı XXX, 21-50.
• Yazıcı, T. (1996). “Gilân” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansklopedisi, C 14, ss, 68-69, 1996.
• Yuvalı, A. (Ocak. 2017). İlhanlı Tarihi. İstanbul. Bilge Kültür Sanat Yayınları.