Wittgeinstein’da Söylenemeyen Üzerine

Yıl 2021, , 667 - 678, 22.06.2021

İbrahim Burçin Asna

https://doi.org/10.21551/jhf.925364

Öz

Wittgenstein, “Tractatus Logico-Philosophicus” adlı eserinde felsefî sorunları; mantıksal bir çerçevede dil oyunlarına dayandırarak çözmektedir. Wittgenstein, duygu ve düşüncelerin ifade edildiği dil olgularının gramatikal ve anlam boyutunun olduğunu; dilin bir iletişim aracı olarak düşünceleri farklı kalıplarda aktardığını; dilin düşünceleri örttüğünü ve dilin sınırında olan felsefenin de kritik bir felsefe olduğunu söylemektedir. Dilde belli bir uyumun zorunlu olduğunu ve bunun dilin sunduğu imkânlarla gerçekleşebileceğini söylemekte ve bu yapıların kelime ve cümlelerin uyumu neticesinde düşünceyi, olguyu tanımladığını; olgulara karşılık gelmeyen “şey”lerin ise metafiziğin alanına girdiğini söylemektedir. “Söylenemeyen” olarak tanımladığımız bu ifadelerle ilgili olarak konuşulmaması gerektiğini konuşulacaksa da bir tasarımla mümkün olduğunu söylemektedir. Bu sebeple Wittgenstein, bu konular üzerine konuşulamayacağını ve susulması gerektiğini ifade etmektedir.
Wittgenstein’nın “dil oyunları” olarak tanımladığı gündelik yaşamdaki kelimelerin ve cümlelerin kullanımlarıyla sınırlandığı felsefi problemlerin dilin mantığının yanlış kullanımından kaynaklı olduğunu ve bunun çözümünün de yine felsefede aranması gerektiğini vurgulamaktadır. “Tractatus” adlı eserde; felsefî etkinliğin dil çözümlemesi olduğunu ve metafiziğin alanına giren konuların dil oyunlarıyla tanımlanabileceğini ifade etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dil, din, mantık, olgu, tasarım

On the Unspeakable in Wittgeinstein

Öz

Wittgenstein, “Tractatus Logico-Philosophicus” adlı eserinde felsefî sorunları; mantıksal bir çerçevede dil oyunlarına dayandırarak çözmektedir. Wittgenstein, duygu ve düşüncelerin ifade edildiği dil olgularının gramatikal ve anlam boyutunun olduğunu; dilin bir iletişim aracı olarak düşünceleri farklı kalıplarda aktardığını; dilin düşünceleri örttüğünü ve dilin sınırında olan felsefenin de kritik bir felsefe olduğunu söylemektedir. Dilde belli bir uyumun zorunlu olduğunu ve bunun dilin sunduğu imkânlarla gerçekleşebileceğini söylemekte ve bu yapıların kelime ve cümlelerin uyumu neticesinde düşünceyi, olguyu tanımladığını; olgulara karşılık gelmeyen “şey”lerin ise metafiziğin alanına girdiğini söylemektedir. “Söylenemeyen” olarak tanımladığımız bu ifadelerle ilgili olarak konuşulmaması gerektiğini konuşulacaksa da bir tasarımla mümkün olduğunu söylemektedir. Bu sebeple Wittgenstein, bu konular üzerine konuşulamayacağını ve susulması gerektiğini ifade etmektedir.
Wittgenstein’nın “dil oyunları” olarak tanımladığı gündelik yaşamdaki kelimelerin ve cümlelerin kullanımlarıyla sınırlandığı felsefi problemlerin dilin mantığının yanlış kullanımından kaynaklı olduğunu ve bunun çözümünün de yine felsefede aranması gerektiğini vurgulamaktadır. “Tractatus” adlı eserde; felsefî etkinliğin dil çözümlemesi olduğunu ve metafiziğin alanına giren konuların dil oyunlarıyla tanımlanabileceğini ifade etmektedir.

Anahtar Kelimeler

dil, din, olgu, mantık, tasarım

Kaynakça

• Aliy, Abdurrahman. (2005) Wittgenstein Felsefesinde Din Dili ve Dinî İman, Ç. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, Ocak-Haziran.
• Chomsky, N. (2011). Dil ve Zihin, Çev. Ahmet Kocaman, Bilge Su Yayınları, Ankara.
• Çakmak, C. ( 2013). Wittgenstein’da Dil ve Felsefe İlişkisi, İstanbul.
• Demir, N. (2010). Türk Dili Yazılı ve Sözlü Anlatım, Nobel Yay., İstanbul.
• Drury, M. O’Connar (1987). Gespräche mit Wittgenstein. In: Rush RHEES (Ed.), Ludwig Wittgenstein. Porträts und Gespräche. Frankfurt.
• Engstle, A. (1986). Hier muss man von etwas ergriffen und umgedreht werden. Wittgenstein über religiösen Glauben. In: Nachmetaphzsisches Denken, hrg. von Forum für Philosophie.
• Grabner-Haider, A. (1978). Vernunft und Religion. Ansätze einer analytischen Religionsphilosophie, Köln.
• Halder, A. ( 1987). Auf der Suche nach dem verborgenen Gott, Klaus KIENZLER, Joseph MÖLLER (Ed.), Düsseldorf .
• Jespersen, O. (1970). Dilbilgisinin Felsefesi The Philosophy of Grammar, S. 40, University of Chicago Press, Chicago.
• Portmann, F.(1986). Religion und Vernunft.Eine Rekonstruktionvon Religionsphilosophie. In: Religion und Vernunft: Philosophische Analysen Studia Philosophica.
• Rızvanoğlu, E. (2016). Wittgenstein’in Özel Dil Eleştirisi Bağlamında Kartezyen Geleneğe İtirazı, Düşünme Dergisi, S: 8., Mart.
• Soykan, Ö. N. (1995). Felsefe ve Dil: Wittgenstein Üstüne Bir Araştırma, Kabalcı Yay., İstanbul.
• Soykan, Ö. N. (2002). Wittgenstein Felsefesi: Temel Kavram ve Sorunlar. Cogito, 33, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Utku, A. (2004). Ludwig Wittgenstein Erken Döneminde Dilin Sınırları ve Felsefe, Atatürk Üniversitesi, SBE., Erzurum.
• Wittgenstein L. (1918). Tractatus Logico-Philosophicus, Çev: O. Auroba, YKY Yay. İstanbul.
• Wittgenstein L. (2004). Philosophical Grammer, Oxford: Blackwell Publishing.
• Wittgenstein L. (2004). Philosophical Investigations: The Germen text, with Revised English Translation, Çev: G. E. M. Anscombe, Oxford: Blackwell Publishing.
• Wittgenstein L. (2007). Felsefi Soruşturmalar, Çev. Haluk Barışcan, Metis Yay., İstanbul.
• Wittgenstein L. (2009). Kesinlik Üstüne+Kültür ve Değer, Çev. Doğan Şahiner, Metis Yayınları, İstanbul.
• Yalçın, C. (2013). Wittgenstein’da Dil Oyunları Kuramı ve Dil Oyunlarının Toplumdaki Yeri, Selçuk Üniversitesi, SBE., Yüksek Lisans Tezi, Konya.