On the Emergence and Practice of Statism in Turkey Views of Ali Fuad Başgil and Tarık Zafer Tunaya

Yıl 2021, , 844 - 866, 22.06.2021

Hasan Öztürk

https://doi.org/10.21551/jhf.936170

Öz

In this study, the ideas and thoughts of two intellectuals lives have been parallel to certain at periods and differentiated with their mental worlds, on the etatism policy, which has an important place in Turkey's economic life, are discussed. The subject basically covers the life and ideas of Ali Fuad Başgil and Tarık Zafer Tunaya, who are among the representatives of the conservative and modernizing world of ideas, who witnessed the important periods of Turkey with their lives and ideas, as well as the thoughts and criticisms on statism, which has an important place in the economic field. Although attempts were made in many fields with the declaration of the Republic in Turkey, by the 1930s, it became inevitable for the state to be entrepreneurial and interventionist in the economic field.The implementation of statism in Turkey has been the subject of discussion among people who have different worlds of thought about economic systems. The debates that took place continued for a long time and took place in various worlds of thought. The ideas of Başgil and Tunaya on statism are important in terms of understanding the ideas of people with different thinking in Turkey about the developments in the economic field. Within the scope of the study, the printed works of two intellectuals, their writings in periodicals and the works dealing with the economic and intellectual structure of the period were used. With this study, the ideas of two intellectuals with conservative and modernization ideas about the economic development of Turkey and statism in particular were tried to be revealed in terms of their similarities and differences.

Anahtar Kelimeler

Ali Fuad Başgil, Tarık Zafer Tunaya, Statism, Economic Policy, Modernization.

Türkiye’de Devletçiliğin Ortaya Çıkışı ve Uygulanması Üzerine Ali Fuad Başgil ve Tarık Zafer Tunaya’nın Görüşleri

Öz

Bu çalışmada, hayatları belirli dönemlerde paralellik göstermiş, zihin dünyaları ile farklılaşan iki aydının, Türkiye’nin iktisadi hayatında önemli bir yer tutmuş olan devletçilik politikası üzerine fikir ve düşünceleri ele alınmaktadır. Konu, temelde Türkiye’nin önemli dönemlerine hayatları ve fikirleriyle tanıklık etmiş, muhafazakâr ve modernleşmeci fikir dünyasının temsilcileri arasında yer alan Ali Fuad Başgil ve Tarık Zafer Tunaya’nın hayatı ve fikirleri ile birlikte, iktisadi alanda önemli yer tutan devletçilik üzerine olan düşünce ve eleştirilerini kapsamaktadır. Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte birçok alanda girişimlerde bulunulmuş olunsa da 1930’lara gelindiğinde, iktisadi alanda devletin girişimci ve müdahaleci olması kaçınılmaz bir vaziyet almıştır. Devletçiliğin Türkiye’de uygulanması, iktisadi sistemlerle ilgili farklı fikir dünyalarına sahip kişiler arasında tartışma konusu olmuştur. Yaşanan tartışmalar uzun süre devam etmiş ve çeşitli düşünce dünyalarında yer edinmiştir. Başgil ve Tunaya’nın devletçiliğe dair fikirleri ise Türkiye’de farklı düşün dünyasına sahip insanların iktisadi alandaki gelişmelere yönelik fikirlerinin anlaşılması anlamında önem arz etmektedir. Çalışma kapsamında iki aydının basılı eserleri, süreli yayınlardaki yazıları ile dönemin iktisadi ve düşün yapısını ele alan eserlerden faydalanılmıştır. Yapılan çalışma ile muhafazakâr ve modernleşmeci fikir dünyasına sahip iki aydının, Türkiye’nin iktisadi gelişmesi ve özelde devletçilik konusundaki fikirleri benzerlik ve farklılıkları itibariyle ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ali Fuad Başgil, Tarık Zafer Tunaya, Devletçilik, İktisat Politikası, Modernleşme.

Kaynakça

• Başgil, Ali Fuad, 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri, 4. Basım, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 2017.
• Başgil, Ali Fuad, Başgil’den Mektuplar, Yağmur Yayınları, İstanbul, 2007.
• Başgil, Ali Fuad, Demokrasi Yolunda, 3. Basım, Yağmur Yayınları, İstanbul, 2009.
• Başgil, Ali Fuad, Esas Teşkilat Hukuku Dersleri – Devlet ve Hükümet, C. I, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1948.
• Başgil, Ali Fuad, Hukuk Ana Meseleleri ve Müesseseleri Konferanslar, Yağmur İstanbul, Yayınları, 2008.
• Başgil, Ali Fuad, İlmin Işığında Günün Meseleleri, 2. Basım, Yağmur Yayınları, İstanbul, 2006.
• Başgil, Ali Fuad, “Laiklik Anayasa’ya Tarif Olarak Girmelidir” Yeni Sabah, 9 Temmuz 1960, s. 3.
• Başgil, Ali Fuad, Türk Esas Teşkilat Hukuku Dersleri, Ahmet Sayman Teksir İşleri, İstanbul, 1952 -1953.
• Başgil, Ali Fuad, Yakın Maziden Hatıra Kırıntıları, Yağmur Yayınları, İstanbul, 2007.
• Kazgan, Gülten, 21. Yüzyılda Türkiye Ekonomisi, 2. Basım, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2004.
• Kuruç, Bilsay, “Kemalist Ekonomi Görüşü: Kesitler” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce – Kemalizm, C.II, 6. Basım, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009, s. 298-312. Kuyaksil, Ali, Türkiye’de Siyaset Biliminin Gelişimi ve Tarık Zafer Tunaya, Orion Kitabevi, Ankara, 2014.
• Toprak, Zafer, İttihat-Terakki ve Devletçilik, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 1995.
• Tunaya, Tarık Zafer, “Atatürk, Devrim ve Halk” Cumhuriyet, 12 Kasım 1965, s. 2.
• Tunaya, Tarık Zafer, Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Basım, İstanbul, 2007.
• Tunaya, Tarık Zafer, Siyasal Müesseseler ve Anayasa Hukuku, 3. Basım, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1975.
• Tunaya, Tarık Zafer, “Suçlanan Anayasa” Cumhuriyet, 27 Haziran 1971, s. 2.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938), C. I, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 4. Basım, İstanbul, 2016.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938), C.II, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 3. Basım, İstanbul, 2016.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler - İkinci Meşrutiyet Dönemi, C. I, 2. Basım, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1988.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler - Mütareke Dönemi, C. II, 2. Basım, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1986.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, Tıpkı Basım, Arba Yayınları, İstanbul, 1995.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılaşma Hareketleri, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 3. Basım, İstanbul, 2016.