MOSQUES AND MASJIDS IN ANKARA “ANKARA STYLE”

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 154 - 177, 17.04.2016

Ayşe Yüksel

https://doi.org/10.21551/jhf.v2i1.5000180332

Cited By: 2

Öz

The city of Ankara for the first time in the second half of the 11. century the Turkish land, a later period passing into the hands of the Byzantines again, century of 12 remained under the rule of the Anatolian Seljuks, after centruy of 14 remained under the rule of the Ottoman Empire and ıt attained status as the capital of the Republic of Turkey, the highest administrative history. In this process, from the 12th century, the city experienced many important events that occurred in the architectural style of a local tradition can say “Ankara style”.Ankara After the collapse of Seljuks the city under the rule of ahi-order and different principalities in the transition from the Ottoman domination. during this period, has started to create the core of the local architectural Ankara style. 13, 14 and even 15. until the beginning of the century, which was built in the mosques and masjids seen stylistic integrity continued in a subsequent period. Structural elements of mosques and masjids as a form, could not have the monumental apparently and architectural values of the classical Ottoman mosques. Usually elongated rectangular planned, with narthex, inside a flat wooden ceiling, covered with exterior tile roofs, a simple facade, based rubble, adobe or brick walls, the wooden door and window systems, plaster niches, wooden minbar, gathering place for woman, and wooden ceiling has become a tradition in almost every century. As a result, “Ankara style” that can be called has emerged an architectural style.

Key words: Ankara, local architectural style, mosque, masjid, Ankara style

Anahtar Kelimeler

-

ANKARA CAMİ VE MESCİTLERİNDE “ANKARA ÜSLUBU”

Öz

11. yüzyılın ikinci yarısında ilk kez Türk toprağı olan, daha sonra bir dönem tekrar Bizans’ın eline geçen, 12. yüzyıldan itibaren Anadolu Selçukluların, 14. yüzyıldan sonra da Osmanlıların hâkimiyetinde kalan Ankara şehri Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte başkent olarak tarihindeki en yüksek idari statüye kavuşmuştur. Bu süreçte pek çok önemli olaya da sahne olan şehirde 12. yüzyıldan itibaren mimaride Ankara üslubu diyebileceğimiz bir Mahalli bir gelenek oluşmuştur.

Ankara Selçukluların yıkılışından (1308) sonra Osmanlı hâkimiyetine geçiş sürecinde farklı beylikler ve ahilerin yönetimi altında kalan şehir, bu dönemde Mahalli mimari üslubunun nüvelerini oluşturmaya başlamıştır. 13, 14 ve hatta 15. yüzyıl başlarına kadar inşa edilen cami ve mescitlerde görülen üslup bütünlüğü daha sonraki dönemlerde de devam etmiştir. Form olarak cami ve mescitlerin yapı öğeleri, klasik Osmanlı camilerindeki anıtsal görünüşe ve mimari değerlere sahip olamamıştır. Genellikle uzunlamasına dikdörtgen planlı, son cemaat yeri olan, içte düz ahşap tavan, dıştan kiremit çatı ile örtülü, sade cephe düzenlemeli, moloz taş temelli, kerpiç ya da tuğla duvarlı, ahşap doğramalı kapı ve pencere sistemleri olan, alçı mihraplı, ahşap minberli, ahşap kadınlar mahfili ve tavan konstirüksiyonununa sahip mabetler hemen her yüzyılda gelenek haline gelmiştir. Neticede “Ankara üslubu” diyebileceğimiz bir mimari üslup ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Mahalli Üslup, Cami, Mescit, Ankara Üslubu

Kaynakça

• Kaynakça
• BARKAN, Ömer Lütfi, Süleymaniye Cami ve İmareti İnşaatı, TTK Yayınları, Ankara, 1970.
• BAYBURTLUOĞLU, Zafer, Anadolu’da Selçuklu Dönemi Sanatçıları I,Ağaç İşi Ustaları, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, Erzurum, 1988.
• BAYRAKAL, Sedat, Erken Dönem Osmanlı Minberleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2007.
• CANSEVER, Turgut, İslam’da Şehir ve Mmimari, Timaş Yayınları, İstanbul, 2010.
• CANTAY, Gönül, Osmanlı Menzil Külliyelerinin Kuruluşu, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2002.
• ÇAM, Nusret, “Anadolu Osmanlı Mimarisinde Osmanlı Öncesi Üslup Havzaları”, İslami Araştırmalar, 12,(3-4), (1999) s. 247-251.
• ÇAM, Nusret, ERSAY, Ayşe, “Ankara Muhyiddin Mesud (Alâeddin) Cami’nin İlk Şekli ve Türk Mimarisindeki Yeri”, Vakıflar Dergisi (2012) , 38,s. 9–43.
• DEMİRİZ, Yıldız, Erken Devir Osmanlı Mimarisinde Süsleme, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1979.
• ESKİCİ, Bekir, Ankara Mihrapları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001.
• EYİCE, Semavi, Ankara’nın Eski Bir Resmi ,TTK Atatürk Konferansları, IV TTK Yayınları, Ankara, 1970.
• GEORGEON, Français, “Keçi Kılından Kalpağa: Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Yüzyılında Ankara’nın Gelişimi”, Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, editörler: Paul Dumont, François Georgeon, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1999.
• HACIGÖKMEN, Mehmet, Ali, Ankara’da Ahi Hakimiyeti (1130?-1361), Türkler Ansiklopedisi, Cilt:6, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara (2002) , s. 830–834.
• KARAMAĞARALI, Haluk, Anadolu’da Beylikler Devri Minberleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Ankara, 1955.
• KARAMAĞARALI, Haluk, Çorum Ulu Camii’ndeki Minber, Sanat Tarihi Yıllığı I, (1965), s. 120–142.
• KILIÇBAY, Mehmet, Ali, Sof Şehri Ankara, Ankara Ankara, Yapı Kredi Yayınları, Ankara, (1994), s. 67–73,
• KUBAN, Doğan, Türk İslam Sanatı Üzerine Denemeler, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1995.
• KUBAN, Doğan, Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2002.
• ORTAYLI, İlber, “19. Yüzyılda Ankara”, Ankara Ankara, Ankara, Yapı Kredi Yayınları (1994), s.109–121.
• YETKİN, Şerare, Anadolu’da Türk Çini Sanatının Gelişmesi, İÜEF Yayınları, İstanbul, 1986.
• YETKİN, Suut Kemal, Beylikler Devri Mimarisinin Klasik Osmanlı Sanatını Hazırlayışı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(3),(1955) s. 39-43.
• YÜKSEL, İ.Aydın, Osmanlı mimarisinde II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim Devri (886-926/1481-1520), İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul, 1983.