The New York Times Haberleri ile Lozan Konferansı’nda Azınlıklar Sorunu

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 189 - 206, 28.03.2022

Şebnem Oğuz Uzuner

https://doi.org/10.21551/jhf.1080019

Öz

Lozan Antlaşması’nın temeli, Mudanya Ateşkes Antlaşması ile atılmış, barış görüşmeleri için Lozan’da konferans toplanmasına karar verilmiştir. 20 Kasım 1922’de toplanan konferansa Amerika Birleşik Devletleri gözlemci statüsü ile katılmış olmasına rağmen Amerikan basını görüşmeleri yakından takip etmiştir. Konferansta alınacak bazı kararların ABD politikaları üzerinde belirleyici etkisi olması bu ilginin temel nedenidir. 20 Kasım 1922’de başlayıp, 24 Temmuz 1923’te Lozan Antlaşması’nın imzalanması ile sonlanan konferansta birçok farklı sorun görüşülmüştür. Azınlıklar ve azınlık okulları sorunu da önemli başlıklarından biridir. Amerikan basınının gündeminde Ermenilere yurt sağlanması konusu ilk sıralarda yer almıştır. ABD’de faaliyet gösteren Ermeni lobileri de dikkatlerin bu konuya çekilmesi için ciddi propaganda yürütmüştür. Ermeniler kadar olmasa da Rumların akıbeti hakkında haberler de basında yer almıştır. Bu çalışmada Amerikan basınının en önemli gazetelerinden biri olan The New York Times’da konferans süresince çıkan haber ve makalelere yer verilecek, konunun Amerikan kamuoyuna hangi bakış açısı ile aktarıldığı ve ABD’nin azınlıklar ve azınlık okulları ile ilgili yaklaşımı, literatür de incelenerek çizilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

The New York Times, Azınlıklar, Azınlık Okulları, Lozan, Türk Delegasyonu

The Problem of Minorities at Lausanne Conference with The New York Times News

Öz

The foundation of the Lausanne Treaty was laid with the Mudanya Armistice Agreement, and it was decided to convene a conference in Lausanne for peace negotiations. Although the United States of America participated in the conference, which was held on November 20, 1922, with the status of observer, the American press followed the talks closely. The main reason for this interest is that some of the decisions to be taken at the conference have a decisive impact on US policies. Many different problems were discussed in the conference, which started on November 20, 1922 and ended with the signing of the Treaty of Lausanne on July 24, 1923. The problem of minorities and minority schools is also one of its important topics. The issue of providing a home for Armenians was at the top of the agenda of the American press. Armenian lobbies operating in the USA also carried out serious propaganda to draw attention to this issue. Although not as much as the Armenians, news about the fate of the Greeks is also covered in the press. In this study news and articles published during the conference in The New York Times, one of the most important newspapers of the American press, will be included. It will be tried to draw a perspective from which the issue is conveyed to the American public and approach of the USA to minorities and minority schools by considering the literature.

Anahtar Kelimeler

The New York Times, Lausanne, Minorities, Minority Schools, Turkish Delegation

Kaynakça

• Armaoğlu, Fahir, “Amerikan Belgelerinde Lozan Konferansı ve Amerika”, Belleten, C.55, S.213, 1991, s. 483-528.
• Cevizliler, Erhan, Bulut, Seyhan, “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Mudanya Mütarekesi ve Lozan Barış Konferansı Tartışmaları”, Atatürk Dergisi, C.10, S.1, 2021, s.21-48.
• Değerli, Sarıkoyuncu, Esra “Lozan Barış Konferansı’nda Musul”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.10, S.18, 2007, s.127-140.
• Elmacı, M. Emin, “Lozan Antlaşması’nda Kapitülasyonların Kaldırılması ve Yeni Türkiye’de Yabacı Okulların Durumuna Etkisi: İzmir Amerikan Koleji Örneği”, 90. Yılında Lozan ve Türkiye Cumhuriyeti Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2015.
• Eryılmaz, Bilal, Bektaş, Mücahit, “Lozan Perspektifinden Türkiye’de Azınlık Politikaları (1923-2016)”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, C. 5, S.2, 2017, s.25-50.
• Esirgen Örsten, Seda, “Lozan Barış Görüşmelerinde İmtiyazlar Sorunu”, Atatürk araştırma Merkezi Dergisi, C. 28, S. 83, 2012, s.87-114.
• Karacan, Ali Naci, Lozan Konferansı ve İsmet Paşa, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 1943.
• Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler, I. Takım, I. Cilt, Kitap 1, Çev. Meray, Seha L., Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1993.
• Lozan Barış Konferansı Tutanakları, Belgeler, Takım 1, C 2, Çev. Meray, Seha L. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1971.
• Mutlu, Servet, “Late Ottoman Population and Its Ethnic Distribution”, Nüfusbilim Dergisi, C.25, S.1, 2003, s.3-38.
• Nur, Rıza, Grew, Joseph C., Lozan Barış Konferansı’nın Perde Arkası (1922-1923), Örgün Yayınları, İstanbul 2003.
• Okur, Mehmet, “Lozan Konferansı’nda Ermeni Yurdu Meselesi ve ABD Heyeti’nin Tutumu”, 90. Yılında Lozan ve Türkiye Cumhuriyeti Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2015.
• Sonyel, Salahi R., Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2003.
• Soysal, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları I. Cilt (1920-1945), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
• Şimşir, Bilal N. “Lozan’a Göre Azınlıklar”, 80. Yılında 2003 Penceresinden Lozan Sempozyumu Bildirileri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2003.
• Şimşir, Bilal N., Lozan Telgrafları II., Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1994.
• Türk Tarih Kurumu Başkanlığı, Osmanlı Devleti’nde Ermeni Nüfusu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara Yıl Yok.
• Ürer, Levent, Azınlıklar ve Lozan Tartışmaları, Derin Yayınları, İstanbul 2003.
• Yaşayan Lozan, Azınlıklar Konusu, Yay. Haz. Erhan, Çağrı, Keskin, Funda, TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2003.
• Yaşayan Lozan, Lozan Antlaşması’ndaki Azınlıkların Öğretim Özgürlüğüyle İlgili Düzenlemeler ve Lozan Konferansı Aşamasında Yabancı Okullarla İlgili Görüşmeler, Yay. Haz. Erhan, Çağrı, Özbek Hadimoğlu, Nimet, TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2003.
• “Allien Guarantees Granted By Turkey”, The New York Times, 5 Haziran 1923, s.23.
• “Allies Abandoning Minorities’ Cause”, The New York Times, 10 Ocak 1923, s.4
• “Allies Consider Turks Insulting Demand Apology”, The New York Times, 7 Ocak 1923, s.1.
• “Allies Not Agreed With On Capitulations”, The New York Times, 20 Kasım 1922, s.3.
• “American Envoy Asks Guarentees For Minorities”, The New York Times, 13 Aralık 1922, s.1
• “Armenians At Lausanne”, The New York Times, 28 Aralık 1922, s.14.
• “Gomper Pleads For Armenians” The New York Times, 3 Mayıs 1923, s.6.
• “Impressive Local Demonstrations: Seven Powers Sign Near East Treaty”, The New York Times, 25 Temmuz 1923, s.1.
• “No Forts In Straits Allies Are Agreed”, The New York Times, 6 Aralık 1922, s.1.
• “Our Near East Note Asks Safeguards” The New York Times, 31 Ekim 1922, s.5.
• “Our Rights Ended Ismet Pasha Says”, The New York Times, 17 Kasım 1922, s.3.
• “Plea For Armenians Home”, The New York Times, 8 Aralık 1922, s.2.
• “Rechad Answers Hughes’s 5 Points”, The New York Times, 6 Kasım 1922, s.4.
• “Seeking A Homeland For The Armenians”, The New York Times, 18 Kasım 1922, s.2.
• “Turks Hope To Get $200.000.000 Here”, The New York Times, 26 Nisan 1923, s. 1
• “Uprooting Of Greeks In Turkey A Modern Exodus Of Outcasts”, The New York Times, 21 Ocak 1923, s.5.
• “What Kemal Wants”, The New York Times, 1 Kasım 1922, s.4.