Köy Enstitülerinde Yetkin Bir Müzik Öğretmeni: Bedri Akalın (1907-1988)

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 4, 377 - 393, 25.12.2024

Gülşah Eser

https://doi.org/10.21551/jhf.1595496

Öz

II. Dünya Savaşı’nın yaşandığı dönemde hayata geçirilen Köy Enstitüleri, savaş ekonomisi koşullarında yaşamanın tüm zorluklarına inatla yalnızca köy öğretmeni yetiştirme sahasına değil toplum kalkınmasına da hizmet edecek bir şekilde dizayn edilmiştir. Bu çok yönlü projenin uygulayıcıları ise enstitülerin kurucuları, idarecileri, öğretmenleri ve usta öğreticileri olmuştur.

Literatürde Köy Enstitülerinin kuruluşu, öğretmen yetiştirme modeli, eğitim sistemi ve ulusal kalkınmaya katkıları gibi konularda bir hayli çalışma bulunmakla birlikte bu projenin uygulayıcılarının biyografilerini ve/veya enstitülere katkılarını ele alan spesifik çalışmalar ise son derece kısıtlıdır. Köy Enstitüleri sisteminin işlemesine katkı sağlamış olanların önemli bir kısmı ya satır aralarında kalmış ya da hatıratlarda ismi geçmediği sürece unutulmaya yüz tutmuştur.

Bu çalışmada Cumhuriyet’in kuruluş döneminde müzik çalışmalarıyla ön plana çıkmış ve Halkevlerinden Köy Enstitülerine kadar pek çok kültür ve eğitim kurumuna hizmet etmiş Bedri Akalın’ın hayatı ve çalışmaları incelenmiştir. Araştırmada literatür taraması, arşiv taraması ve doküman analizi yöntemleri kullanılmıştır. Ayrıca Bedri Akalın’ın oğlu Mete Akalın ile kişisel görüşme yapılarak da birinci elden kaynaklara ulaşılmıştır. Bu çalışma sonucunda daha önce biyografisi kaleme alınmamış bir eğitimcinin özel ve mesleki yaşamı akademi dünyasına kazandırılmıştır

Anahtar Kelimeler

Bedri Akalın, Müzik, Köy Enstitüleri, Göl Köy Enstitüsü, Pazarören Köy Enstitüsü

A Competent Music Teacher in Village Institutes: Bedri Akalın (1907-1988)

Öz

The Village Institutes, which were established during the period of World War II, were designed in a way that would serve not only the field of village teacher training but also the development of society, despite all the difficulties of living in the conditions of the war economy. The implementers of this multifaceted project have been the founders, administrators, teachers and master trainers of the institutes.

Although there are many studies in the literature on the establishment of Village Institutes, teacher training model, education system and their contributions to national development, specific studies dealing with the biographies of the implementers of this project and/or their contributions to the institutes are extremely limited. A significant part of those who contributed to the functioning of the Village Institutes system either remained between the lines or fell into oblivion as long as their names were not mentioned in the memoirs.

In this study, the life and works of Bedri Akalın, who came to the fore with his music studies during the establishment period of the Republic and served many cultural and educational institutions from People’s Houses to Village Institutes, were examined. Literature review, archive review and document analysis methods were used in the research. In addition, firsthand sources were obtained by making a personal interview with Mete Akalın, the son of Bedri Akalın. As a result of this study, the private and professional life of an educator, whose biography has not been written before, has been brought to the world of academia.

Anahtar Kelimeler

Bedri Akalın, Music, Village Institutes, Göl Village Institute, Pazarören Village Institute

Kaynakça

• Akalın, Bedri. “Kastamoni Göl Köy Köy Enstitüsünde Müzik ve Resim Çalışmaları.” İlköğretim Dergisi, X (186-188) (15 Eylül 1945): 2457.
• Akalın, Bedri. Köy Enstitülerinde Müzik Eğitim Kılavuzu. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1945.
• Akgün, Atıf. Bulgaristan Türkleri Çocuk Edebiyatı (Dönemler-Temsilciler-Türler). Ankara: Bengü Yayınları, 2016. Akşam, 13 Nisan 1936, 5.
• Ayar, Hatice. “Osmanlı Türkçesi Öğretimi Tarihi Açısından Önemli Bir Eğitimci: Mehmed Masum ve Usûl-i Savtiyye İsimli Risalesi.” Osmanlı Mektepleri (Bir Modernleşme Çabası Olarak Osmanlı Eğitiminde Yeni Arayışlar içinde, ed. Fuat Aydın, Mehmet Bahçekapılı, Mahmut Zengin, Hasan Meydan, Abdurrahman Hendek. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi (dem) yayınları, 2021: 191-216.
• Canım, Rıdvan. “Tuna’nın Sönmeyen Kandilleri-V: Silistre.” Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 66 (Haziran 2021): 399-427.
• Duygulu, Melih. “Köy Enstitüleri’nde Müzik Eğitimi.” Düşünen Tohum Konuşan Toprak Cumhuriyet’in Köy Enstitüleri 1940-1954 içinde, İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 2012, 1: 160-172.
• Eser, Gülşah. “Köy Enstitülerinde Bir Öncü: Özgün Arşivi Işığında Göl Köy Enstitüsü.” Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2011.
• Kalaycıoğlu, Şükrü Göktuğ. “Türkiye’deki İlköğretim Okullarında Müzik Eğitiminde Kullanılan Okul Şarkılarının, Eğitim Müziği Besteleme Teknikleri Bakımından İncelenmesi.” Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi, 2009.
• Kalkan, Şaban Mahmudoğlu. Bulgaristan Türk Çocuk Öyküsü (Temsilciler-Metinler-Bibliyografya). Ankara: İKSAD Yayınevi, 2022.
• Kar, Tuğçem. “Bir Eğitim Modeli Olarak Köy Enstitülerinde Müzik Eğitiminin İncelenmesi ve Şarkı Dağarcığının Kullanılabilirliği.” Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, 2008.
• Kocabaş, Ayfer. “Köy Enstitüleri ve Sanat Eğitimi.” Köy Enstitüleri içinde, haz. Kemal Kocabaş, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2022: 366-403.
• Koç, Nurgün. “Türk Kültür Tarihi İçerisinde Köy Enstitüleri.” Doktora tezi, Ege Üniversitesi, 2007.
• Özer, İsmail. “Türk Modernleşmesinde Halkevleri ve Diyarbakır Halkevi Örneği.” Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, 2010.
• Öztürk, Okan Murat. “Mandolinle Muasırlaş(tır)mak: Türkçülüğün Mûsikî Sahasındaki Programı Işığında Köy Enstitülerinde Müzik Eğitimi.” Etnomüzikoloji Dergisi, 1 (2020): 18-55.
• Sağer, Turan. “Okul Şarkılarının Konuları Açısından Değerlendirilmesi”, 1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sempozyumu Bildirileri. SDÜ, 7-10 Nisan 2004.
• Sakar, Mümtaz Hakan. “Mandolin Uyanışı: İzmir Devlet Tiyatroları ve Bale Çalışanları Yardımlaşma Vakfı (Tobav) ve İzmir Yeni Kuşak Köy Enstitüler Derneği (Ykked) Mandolin Toplulukları Örneği.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (65), (2019): 690-703.
• Saydur, Mehmet. Bir Köy Enstitüsü Penceresinden İş. İstanbul: Literatür Yayınları, 2024.
• T.C. Maarif Vekilliği Tebliğler Dergisi, 3 (100) (16 Birincikânun 1940), 79.
• Vedat Ahmed. “Şumnu’daki Nüvvâb Medresesi’nin Yetiştirdiği Şairler.” Sofya Yüksek İslam Enstitüsü Yıllığı (Godişnik: na visşiya Islamski İnstitut), 3 (2011): 132-166.