Matematik Öğretmenlerinin Mesleki Motivasyonları Üzerine Fenomonolojik Bir Araştırma

Yıl 2024, , 121 - 137, 31.08.2024

Aslıhan Topuz Taşlialan , Serkan Ünsal

https://doi.org/10.57135/jier.1468253

Öz

Bu araştırmada matematik öğretmenlerinin mesleki motivasyonlarını artıran ve azaltan faktörlerin ve mesleki motivasyonu artırmak için yapılması gereken durumlara ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada matematik öğretmenlerinin mesleki motivasyonlarını etkileyen faktörleri ortaya koymak amaçlandığından nitel araştırma desenlerinden Fenomenoloji deseni (olgu bilim) tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Kahramanmaraş ilinde görev yapan on üç okul matematik öğretmeni oluşturmuştur. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmış ve veriler içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucuna göre matematik öğretmenlerinin mesleki motivasyonlarını, toplumun bakış açısı, okul yönetimi, meslektaşlar, veliler, öğrenci davranışları, manevi değerler ve mesleki şartlar temaları altında incelenmiştir. Buna göre öğrenci başarısı matematik öğretmenlerinin mesleki motivasyonu arttıran en önemli faktör iken, maaşın düşüklüğü mesleki motivasyonu azaltan en önemli faktör olarak belirlenmiştir. Ayrıca araştırmada matematik öğretmenlerinin mesleki motivasyonlarını arttırmak için en önemli etkenin maaşların yükseltilmesi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

matematik öğretmeni, motivasyon, mesleki motivasyon.

Kaynakça

• Ada, Ş., Akan, D., Ayık, A., Yıldırım, İ., & Yalçın, S. (2013). Öğretmenlerin motivasyon etkenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 151-166.
• Addison, R. & Brundrett, M. (2008). Motivation and demotivation of teachers in primary schools: The challenge of change. Education 3–13, 36(1), 79-94.
• Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 343-361.
• Anderson, N., Öneş, D. S., Sinangil, H. K., & Viswesvaran, C. (2009). Endüstri, iş ve örgüt psikolojisi el kitabı 2. cilt örgüt psikolojisi. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Aktan, C. C. (1999). 2000’li Yıllarda Yeni Yönetim Teknikleri: (3) İnsan Mühendisliği. İstanbul: TÜGİAD Yayıncılık.
• Alam, M. T., & Farid, S. (2011). Factors affecting teachers motivation. International Journal of Business and Social Science, 2(1), 298-304.
• Almansour, Y. M. (2012). The relationship between leadership styles and motivation of managers conceptual framework. Journal of Arts, Science and Commerce, 3(1), 161-166.
• Amabile, T. M., & Kramer, S. J. (2007). Inner work life. Harvard Business Review, 85(5), 72-83.
• Anitasari, E., & Retnawati, H. (2018). The motivation of mathematics teachers in continung professional development. Journal of physics: Conference, Series 1097. doi: 10.1088/1742-6596/1097/1/012142
• Arslan, H., Çanlı, M., & Sabo, H. M. (2012). A research of the effect of attitude, achievement and gender on mathematic education. Acta Didactica Napocensia, 5(1), 45-52.
• Arslan, E. (2022). Nitel Araştırmalarda Geçerlilik ve Güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51, 395-407.
• Atkinson, E. S. (2000). An investigation into the relationship between teacher motivation and pupil motivation. Educational Psychology, 20(1), 45-57.
• Atayeter, Ç. (1997). Örgütsel Öğrenmenin Motivasyon ile İlişkisi. Ankara: Yeni Fersa Matbaacılık.
• Atmaca, F. (2004). Sınıf öğretmenlerinin motivasyon durumlarının incelenmesi (Ağrı ili örneği) (Yüksek Lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Atmaca, O. (2019). Fransızca öğretmen adaylarının mesleki motivasyonunu etkileyen faktörler (Yüksek Lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Azizah, F. (2016). The effect of transformational leadership of headmaster and teacher’s motivation to work on the performance of teacher in Al-Islam SMA 1 Surakarta (Master's Thesis). Sebelas Maret University, Surakarta.
• Bacanlı, H. (2007). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Baykul, Y. (2012). İlkokulda Matematik Öğretimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Başar, M., Ünal, M. & Yalçın, M. (2002). İlköğretim kademesiyle başlayan matematik korkusunun nedenleri. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara.
• Byars, L. L. (1992). Concepts of strategic management. New York: Harper Collins Publishers.
• Bishay, A. (1996). Teacher motivation and job satisfaction: A study employing the experience sampling method. Journal of Undergraduate Sciences, 3(3), 147-155.
• Börü, N. (2018). The Factors Affecting Teacher-Motivation. International Journal of Instruction, 11(4), 761-776. Bursalıoğlu, Z. (2011). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Büyükses, L. (2010). Öğretmenlerin İş Ortamındaki Motivasyonunu Etkileyen Etmenler (Yüksek Lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Can, H. (1992). Organizasyon ve Yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Can, E. (2019). Öğretmenlerin meslekî gelişimleri: Engeller ve öneriler. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi. 7(4), 1618-1650.
• Caddle, M.C., Bautista, A., Brizuela, B.M. & Sharpe, S.T. (2016). Evaluating mathematics teachers’ professional development motivations and needs. REDIMAT, 5(2), 112-134.
• Carbonneau, N., Vallerand, R. J., Fernet, C. & Guay, F. (2008). The role of passion for teaching in intrapersonal and interpersonal outcomes. Journal of Educational Psychology 100(4), 977-987.
• Chatzistamatiou, M., Dermitzaki, İ., & Bagiatis, V. (2014). Self- regulatory teaching in mathematics:relations to teachers’ motivation, affect and professional commitment. Journal of Educational Psychology 29, 295-310.
• Ciani, K. D., Summers, J. J., & Easter, M. A. (2008). A “top-down” analysis of high school teacher motivation. Contemporary Educational Psychology, 33(4), 533-560.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Dağtekin, M., Eker, S. B., İçözlü, F., Tunç, E., Özboğa, M., Cengiz, S., Kaya, B., Bayhan, S., Öziş, F., & Kanat, H. G. (2023). Farklı Eğitim Kademelerinde Görev Yapan Öğretmenlerin Mesleki Motivasyonlarına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi.. Ases Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 39–57.
• De Jesus, S. N., & Lens, W. (2005). An integrated model for the study of teacher motivation. Applied Psychology, 54, 119-134.
• Demir, H. B. (2007). Sınıf Öğretmenlerinin Motivasyonunu Etkileyen Değişkenler. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Gazi Osmanpaşa Eğitim Bilimleri Fakültesi, Tokat.
• Demiral, S. (2003). Okul Müdürleri Tarafından Öğretmenlere Dönük Bir Kontrol Ve Motivasyon Aracı Olarak Örgüt Dilinin Kullanılmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri (Yüksek Lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Deniz, Ü., & Erdener, M. A. (2016). Öğretmenlerin iş motivasyonlarını etkileyen etmenler. Lewes: Lambert Academic Publishing.
• Deniz, M. Avşaroğlu, S. & Fidan, Ö. (2006). İngilizce Öğretmenlerinin Öğrencileri Motive Etme Düzeylerinin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(11), 61-73.
• Deniz, Ü. (2021). Öğretmenlerin motivasyon etkenlerini yeniden keşfetmek: Sahadan sesler. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 2115-2139.
• Demir, O. (2023). Öğretmenlerin mesleki özerklikleri ile mesleki motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 48(213), 231-254.
• Doruk, B. K. & Umay, A. (2011). Matematiği günlük yaşama transfer etmede matematiksel modellemenin etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 124-135.
• Duraku, Z. H., Blakaj, V., Likaj, E. S., Boci, L. & Shtylla, H. (2022). Professional training improves early education teachers’ knowledge, skills, motivation, and self-efficacy. Frontiers in Education, 7, 1- 11.
• Dursun, Ş. & Dede, Y. (2004). Öğrencilerin matematikte başarısını etkileyen faktörler: matematik öğretmenlerinin görüşleri bakımından. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 217-230
• Erdem, A. R. (1997). İçerik kuramları ve eğitim yönetimine katkısı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 68-76.
• Ertürk, R., & Aydın, B. (2017). Öğretmenlerin iş motivasyonunu artıran ve olumsuz etkileyen durumların incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(48), 582-603.
• Ertürk, R., & Aydın, B. (2017). Öğretmenlerin iş motivasyonunu artıran ve olumsuz etkileyen durumların incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(48), 582-603.
• Ertürk, M. (1995). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• George, L., & Sabapathy, T. (2011). Work motivation of teachers: Relationship with organizational commitment. Canadian Social Science, 7(1), 90-99.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. ve Taşğın (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gümüştaş, Z. & Gülbahar, B. (2022). Öğretmenlerin mesleki motivasyonunu etkileyen etkenler. Pearson Journal Of Socıal Scıences & Humanıtıes, 7(20), 180-200.
• Güven, D. (2010). Profesyonel bir meslek olarak türkiye’de öğretmenlik. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 27(2), 13-21.
• Harden, R. M. AndCrosby, J. R. (2000). The good teacher is moret han a lecturer – the twelve roles of the teacher, An extended summary of AMEE Medical Education Guide No 20. Published in Medical Teacher, 22 (4), 334-347.
• Harrison, C. ve Killion, J. (2007). Ten Roles For Teacher Leaders, Educational Leadership. September, 65(1), 74-77.
• Hastıngs, N. (1997). Classroom motivation in Effective Primary Teaching. London: David Fulton Publishers.
• Hildebrandt, S. A., & Eom, M. (2011). Teacher professionalization: Motivational factors and the influence of age. Teaching and Teacher Education, 27(2), 416-423.
• Hill, H, C., Rowan, B. & Ball, D, L. (2005). Effects of Teachers Mathematical Knowledge For Teaching On Student Achievement. American Educational Research Journal, (42), 371-406.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2012). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. İner, S. (2010). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Sınıf Öğretmenlerinin Motivasyonlarını Etkileyen Faktörler (Yüksek Lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Javorčíková, J., Vanderková, K., Ližbetinová, L., Lorincová, S. & Hitka, M. (2021). Teaching performance of slovak primary school teachers: Top motivation factors. Education Sciences, 11(7), 1-16.
• Jesus, N., & Lens, W. (2005) An integrated model for the study of teacher motivation. Applied Psychology, 54(1), 119-134.
• Johnson, B.,&Christensen, L.(2004). Educationalresearch: quantitative, qualitative and mixed approaches. Boston: Pearson Education Inc.
• Karayol, M. & Yavuz Eroğlu, S. (2020). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin mesleki etik ve mesleki motivasyon durumlarının incelenmesi: Muş İli örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 645-653.
• Kebap, M. & Çenberci, S. (2020). Ortaokul öğrencilerinin matematik dersi ve matematik öğretmeni kavramlarına ilişkin metaforik algılarının farklı değişkenlere göre karşılaştırılması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1565-1589.
• Kıncal, R. ve Beypınar, D. (2015). “Ders Araştırması” Uygulamasının Matematik Öğretmenlerinin Mesleki Gelişimlerine ve Öğrenme Sürecinin Geliştirilmesine Etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 186-210.
• Kızıltepe, Z. (2008). Motivation and demotivation of university teachers. Teachers and Teaching, 14(5-6), 515-530.
• Koçel, T. (1995). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Kunter, M., Frenzel, A., Nagy, G., Baumert, J. & Pekrun, R. (2011). Teacher enthusiasm: dimensionality and context specificity. Contemporary Educational Psychology, 36(4), 289-301.
• Lauermann, F. (2017). Teacher motivation, responsibility, pedagogical knowledge and professionalism: a new era for research. S. Guerriero (Ed.), Pedagogical knowledge and the changing nature of the teaching profession. Ukraine: OECD Publishing.
• Lincoln, Y. S., and Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. California: Sage Publications.
• Lunenburg, A. C., & Ornstein, F. (2013). Eğitim yönetimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Matoke, Y. K., Okibo, W. B., & Nyamongo, D. N. (2015). Determinants of teacher motivation in public secondary schools in Masaba South Sub-County, Kenya. International Journal of Economics, Commerce and Management, 3(6), 139-160.
• Merriam, S. (1998). Qualitative research and case study applications in education. San Francisco: Jossey-Bass.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. California: Sage Publications.
• Mitchell, T. R. (1997). Matching motivational strategies with organizational contexts. Research in Organizational Behavior, 19, 57–149.
• Özgan, H., & Aslan, N. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin sözlü iletişim biçiminin öğretmenlerin motivasyonuna etkisinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 190-206.
• Öztürk, Z. & Dündar, H. (2003). Örgütsel Motivasyon ve Kamu Çalışanlarını Motive Eden Faktörler. Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(2), 57-67.
• Özüpek, N. M., & Aktan, E. (2008). Konya Emniyet Müdürlüğü Örneği’nde işgören motivasyonu ve liderlik ilişkisi. Selçuk İletişim Dergisi, 5(2), 68-79.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Qu, H., Pıng, E. & Wong, Y. (1999). A Service Performance Model of Hong Kong Cruise Travelers Motivation Factors and Satisfaction. Tourism Management.
• Rasheed, M. I., Sarwar, S. & Aslam, H. D. (2010). Motivational issues for teachers in higher education: A critical case of IUB. Journal of Management Research, 2(2), 1-23.
• Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2015). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Roorda, D. L., Koomen, H. M. Y., Spilt, J. L., & Oort, F. J. (2011). The influence ofaffective teacher-student relationship on students’ school engagement andachievement: Meta-analytic approach. Review of Educational Research, 81(4), 493-529.
• Sağır, M., Ercan, O., Duman, A. & Bilen, K. (2014). Matematik Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tatmin Düzeyleri Arasındaki İlişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(27), 277-294.
• Sarıçoban, A. & G. Mengü (2008). Motivational characteristics of foreign language teachers. Cankaya University Journal of Arts and Sciences, 9, 65-74.
• Sezer, Ş., (2018). Öğretmenlerin sınıf yönetimi tutumlarının öğrencilerin gelişimi üzerindeki etkileri: Fenomenolojik bir çözümleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 534-549.
• Sharabyan, S. K. (2011). An investigation into Iranian language teachers’ motivation with respect to their job satisfaction and second language pedagogy. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1071-1075.
• Steers, R. M., Mowday, R. T., & Shapiro, D. L. (2004). The future of work motivation theory. Academy of Management Review, 29(3), 379-387.
• Sugino, T. (2010). Teacher demotivational factors in the Japanese language teaching context. Procedia-social and Behavioral Sciences, 3, 216-226.
• Sullivan, P. & Mcdonough, A. (2002). Teachers Differ in Their Effectiveness. Proceedings of The 26th Annual Conference on Psychology of Mathematics Education, 4, 249-255.
• Şenaras, B. & Çetin, Ş. (2018). Okul müdürleri ile öğretmenlerin algılarına göre ilk ve ortaokullarda veli baskısı: Nitel bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 47(220), 157-176.
• Ünsal, S. (2021). Öğretmenlik mesleğinin tanımı, önemi ve öğretmenlerin değişen rolleri üzerine nitel betimsel bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1481-1504.
• Ünsal, S. & Görücü, Y. D. (2023). Öğretmen motivasyonunu etkileyen öğrenci, veli ve yönetici davranışları. Kahramanmaraş Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 148–170.
• Watt, H. M., & Richardson, P. W. (2008). Motivations, perceptions, and aspirations concerning teaching as a career for different types of beginning teachers. Learning and Instruction 18(5), 408-428.
• Yan, H. (2009). Student and teacher de-motivation in SLA. Asian Social Science, 5(1), 109-112.
• Yıldırım, N. (2011). A qualitative analysis on motivation of school principals. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 71-85.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık. Yılmaz, E., & Günay, O. (2016). Öğretmenlerin İş Motivasyonlarının Okul İklimi ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Conference: 1st Internatıonal Academıc Research Congress, 3063-3084.
• Zeynel, E. (2014), Akademisyenlere Yönelik Mesleki Motivasyon, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Araştırma (Doktora tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Isparta.