Kuramsal Temelleri Açısından Öğretim Stratejilerinin Temel Özellikleri: Bir Derleme Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 5, 57 - 78, 01.07.2019

Etem Yeşilyurt

Öz

Derleme
niteliğinde olan bu çalışma kuramsal temelleri açısından öğretim
stratejilerinin temel özelliklerini açıklamak amacıyla yapılmıştır. Çalışma
kapsamında öncelikle öğretim programının formal eğitim içerisindeki yerine
değinilmiştir. ‘Öğretim’ ve ‘öğretim stratejisi’ kavramları açıklandıktan sonra
öğretim stratejilerinin sınıflandırılması verilmiştir. Literatürde kabul
gördüğü ve eğitim sürecinde daha fazla kullanıldığı için Jacobsen ve
arkadaşları tarafından yapılan sunuş, buluş ve araştırma-inceleme yoluyla
öğretim stratejileri şeklindeki sınıflama detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Bu
bağlamda sunuş yoluyla öğretim stratejisinin, buluş yoluyla öğretim
stratejisinin ve araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisinin genel
özellikleri, üstün ve sınırlı yönleri ile bu stratejilerin kullanımında en
fazla yapılan hatalar açıklanmıştır. Öte yandan sunuş yoluyla öğretim
stratejisi içerisinde ezbere ve anlamlı öğrenme, yüzeysel ve derin öğrenme ile
tümdengelim kuramına; buluş yoluyla öğretim stratejisi içerisinde keşfetme,
sezgisel düşünme ve tümevarım kuramına; araştırma-inceleme yoluyla öğretim
stratejisi içerisinde ise problem çözmeye yer verilmiştir. Çalışmanın sonunda
öğretim stratejilerinin temel ve farklı özelliklerine, bu stratejilere yönelik
yanlış anlaşılmalara ve stratejilerin etkin kullanılmasına ilişkin genel bir
değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretim stratejileri, sunuş stratejisi, buluş stratejisi

Kaynakça

• Açıkgöz, K. Ü. (2007). Aktif öğrenme. İzmir: Biliş Yayınları.Akbaba, S. (1995). Öğrenme psikolojisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Yayınları.Akpınar, B. (2012). Eğitim programları ve öğretim: Ankara: Data Yayınları.Aksan, N. & Sözer, M. A. (2007). Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 31-50.Altun, M. (1998). Matematik öğretimi. Bursa: Alfa Yayınları. Anlı, Ö. F. (2011). Aristoteles ve yöntem: Tümevarım ve tümdengelim. Bilim ve Ütopya, 17(208), 63-69.Atan, N. (2005). İkinci yabancı dil olarak Fransızca öğreniminde yineleme, ulamlama ve anlamlandırma stratejilerinin kalıcılığa etkisi. Uludağ Eğitim Fakültesi Dergisi, XVIII (2), 269-298.Ausubel, D. P. (1963). The psychology of meaningful verbal learning. New York: Grune & Stratton. Ayas, A. (1998). Fen bilgisi öğretimi (Ed: Ş. Yaşar), Fen bilgisi öğretiminde laboratuvar kullanımı (ss. 99-113). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.Ayas, A., Çepni, S. & Akdeniz, A. R.(1994). Fen bilimleri eğitiminde laboratuvarın yeri ve önemi I: Tarihi bir bakış. Çağdaş Eğitim Dergisi, (204), 21-25.Aydın, A. (1999). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. İstanbul: Alfa Yayınları.Aydın, M. Z. (2001). Aktif öğretim yöntemlerinden buldurma (Sokrates) yöntemi. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 55-80.Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık. Başaran, İ. E. (2007). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Ekinoks Yayın Dağıtım. Baykul, Y. (2006). İlköğretimde matematik öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Belge Can, H. & Boz, Y. (2012). Yaş ve cinsiyetin ilköğretim öğrencilerinin fen dersini öğrenme yaklaşımlarına etkisi, http://kongre.nigde.edu.tr/xufbmek/dosyalar/tam_metin/ pdf/2393-30_05_2012-15_43_59.pdf, Erişim Tarihi: 12.03.2019.Biggs, J. B. (1991). Approaches to learning in secondary and tertiary students in Hong Kong: Some comparative studies. Educational Research Journal, (6), 27-39.Bilen, M. (2006). Plandan uygulamaya öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık.Bruner, J. S. (1961). The act of discovery. Harvard Education Review, 31(1), 21-32.Bruner, J. S. (1966). Toward a theory of instruction. Cambridge: Harvard University Press.Budak, E. (2001). Üniversite analitik kimya laboratuvarlarında öğrencilerin kavramsal değişimi, başarısı, tutumu ve algılamaları üzerine yapılandırıcı öğretim yönteminin etkileri. Yüksek lisans tezi: Gazi Üniversitesi.Cerit Berber, N. (2013). Tümdengelim yaklaşımına dayalı fizik laboratuvarının öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile ilişkisi. Millî Eğitim, (197), 228-243.Demirel, Ö. (2007). Öğretim ilke ve yöntemleri: Öğretme sanatı: Ankara: Pegem A Yayıncılık.Demirel, Ö. (2012). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.Ekinci, N. (2008). Üniversite öğrencilerinin öğrenme yaklaşımlarının belirlenmesi ve ögretme-ögrenme süreci değişkenleri ile ilişkileri. Doktora tezi: Hacettepe Üniversitesi.Erciyeş, G. (2008). Öğretim ilke ve yöntemleri (Ed: Ş. Tan), Öğretim yöntem ve teknikleri (ss. 221-317). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.Erden, M. (2005). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Epilson Yayınları.Eroğlu, G. (2012). Akıl yürütme formlarının mantık ve bilimlerde yeri ve değeri. Hikmet Yurdu, 5(5), 183-196.Fer, S. (2015). Öğretim tasarımı. Ankara: Anı Yayıncılık.Fidan, N. (2012). Okulda öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem Akademi.Gültekin, M. (2000). Özel öğretim yöntemleri (Ed: M. Sağlam), Okulöncesi eğitimde kullanılan öğrenme yaklaşımları (ss. 64-67). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Güneş, F. (2014a). Öğretim ilke ve yöntemleri (Ed: F. Güneş), Tanım ve kavramlar (ss. 1-22). Ankara: Pegem Akademi.Güneş, F. (2014b). Öğretim ilke ve yöntemleri (Ed: F. Güneş), Öğretim stratejileri (ss. 61-77). Ankara: Pegem Akademi. Güzel, C. (2011). Novum organum versus organon. Kaygı, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (16), 25-35.Hesapçıoğlu, M. (1994). Öğretim ilke ve yöntemleri. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.Jacobsen, D. A., Eggen, P. & Kauchak, D. (2002). Methods for teaching: Promoting student learning. Newyork: Merrill-Prentice Hail.Jacobsen, D., Eggen, P. D. & Kauchak, D. P. (1993). Methods for teaching: A skills approach. Newyork: Merrill Publishing Company.Kanlı, U. (2007). 7E modeli merkezli laboratuvar yaklaşımı ile doğrulama laboratuvar yaklaşımlarının öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinin gelişimine ve kavramsal başarılarına etkisi. Doktora tezi: Gazi Üniversitesi.Kaptan, F. (1999). Fen bilgisi öğretimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Kaya, M. F. (2015). Öğretim ilke ve yöntemleri (Ed: S. Güven & M. A. Özerbaş), Öğrenme-öğretme stratejileri ve modelleri (ss. 179-236). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.Kaya, E. (2003). Sosyal bilgiler öğretiminde sezgisel düşünmeden yararlanma. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(3), 79-89.Kılınç, A. (2007). Bir öğretim stratejisi olarak kavram haritalarının kullanımı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, IV(II), 21-48.Kuzgun, Y. (1995). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık. Ankara: ÖSYM Yayınları. Önder, İ. & Beşoluk, Ş. (2010). Düzenlenmiş iki faktörlü çalışma süreci ölçeği’nin (R-SPQ-2F) Türkçeye uyarlanması. Eğitim ve Bilim, 35(157), 55-67.Özçelik, D. A. (1998). Eğitim programları ve öğretim: Genel öğretim yöntemi. Ankara: ÖSYM Yayınları. Özden, Y. (2005). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem A Yayınları.Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Gönül Yayıncılık. Sönmez, V. (2008). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.Sünbül, A. M. (2011). Öğretim ilke ve yöntemleri. Konya: Eğitim Kitabevi.Şahin, A. (2011). Öğretim ilke ve yöntemleri (Ed: G. Ocak), Temel öğretme-öğrenme yaklaşımları-stratejileri (ss. 197-235). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.Şen, N. (2010). İlköğretim altıncı sınıf matematik dersinde bilgisayar destekli sezgisel düşünme kontrollü olasılık öğretiminin öğrencilerin akademik başarı ve sezgisel düşünme düzeylerine etkisi. Yüksek lisans tezi: Çukurova Üniversitesi.Şimşek, A. (2008). Tarih derslerinde bütünsel öğrenme: Gestaltçı yaklaşımdan Holistik yaklaşıma bir bakış denemesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-16.Taşpınar, M. & Atıcı, B. (2002). Öğretim model, strateji, yöntem ve becerileri/teknikleri: Kavramsal boyut. Eğitim Araştırmaları, 2(8), 207-215.Taşpınar, M. (2012). Kuramdan uygulamaya öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Elhan Kitap Yayın Dağıtım.TDK. (2019a). Öğretim. www.tdk.gov.tr. Erişim Tarihi: 10.06.2019.TDK. (2019b). Strateji. www.tdk.gov.tr. Erişim Tarihi: 12.06.2019.TDK. (2019c). Sezgi. www.tdk.gov.tr. Erişim Tarihi: 15.06.2019.TDK. (2019d). Problem. www.tdk.gov.tr. Erişim Tarihi: 17.06.2019.Ülgen, G. (2004). Kavram geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme: Teori ve teknikler. Ankara: Alkım Kitapçılık.Williams, K. & Cavallo, A. M. L. (1995) Relationships between reasoning ability, meaningful learning and students’ understanding of physics concepts. Journal of College Science Teaching, 24(5), 311-314.Yalçın, B., Tetik, S. & Açıkgöz, A. (2010). Yüksekokul öğrencilerinin problem çözme becerisi algıları ile kontrol odağı düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 19-27.Yaşar, Ş. & Gültekin, M. (2012). Sosyal bilgiler öğretimi: Demokratik vatandaşlık eğitimi (Ed: C. Öztürk), Anlamlı öğrenme için etkili öğretim stratejileri (ss. 77-109). Ankara: Pegem Akademi.Yel, S., Taşdemir, A. & Yıldırım, K. (2014). Özel öğretim yöntemleri: Sosyal bilgiler öğretimi (Ed: B. Tay & A. Öcal), Sosyal bilgilerde öğretim strateji, yöntem ve teknikleri (ss. 42-92). Ankara: Pegem Akademi.Yıldırım, C. (2004). Matematiksel düşünme. İstanbul: Remzi Kitabevi.Yılmaz, M. B. & Orhan, F. (2011). Ders çalışma yaklaşımı ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 36 (159), 69-83.