Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Ömer Seyfettin’in Eleğimsağma Hikâyesinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 6, 116 - 126, 30.12.2019

Mahmut Bektaş , Yaşar Barut

Öz

Edebiyatımızın
en tanınınmış yazarlarından biri olan Ömer Seyfettin kısa ömründe yüzden fazla
hikâye sığdırmayı başarmıştır. Hikâyelerini
âdet, gelenek-görenek, bilgi, düşünce, mizah ve halk inanışlarıyla ören bir yazardır.
Bu bağlamda bu çalışmada, Eleğimsağma hikâyesi toplumsal cinsiyet bağlamında
incelenmiştir. Eleğimsağma hikâyesinin seçilme nedeni kahramanının küçük bir
kız çocuk olması, bu küçük çocuğun üzerindeki toplumsal cinsiyet baskıları ve
bu baskılar sonucunda küçük kızın erkek olmayı düşünmesinden kaynaklanır. Ömer
Seyfettin’in masalında cinsiyet rollerine ilişkin basmakalıp inançların her iki
cinsiyet açısından sorgulanması ve cinsiyet rolüne sadece kadın çalışması
olarak ele almaması yönüyle objektif, ayrıca dönemindeki sosyal mekanizmaları
ele alırken, örneğin bir din adamı üzerinden ne muhafazakâr bir duruş
sergileyerek, din adamını haklı görmeye çalışması ne de din adamlarını birer
öcü gibi göstererek, bütün problemleri belirli kurum ve şahıslara yıkmaktan
uzak durarak nesnelliğini koruması açısından gerçekçi ve fikirlerini anlaşılır
bir sembolizmayla anlatan bir yazar olduğu söylenebilir. Bugün hala toplumsal
cinsiyet kavramı daha çok kadın çalışması olarak ele alınırken, O’nun bu
bağlamdaki nesnelliği, zamanının ne kadar ilerisinde olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Eleğimsağma, Toplumsal Cinsiyet, Ömer Seyfettin, Öykü, Edebiyat

Kaynakça

• Albez, C. (2009). Türk Milli Eğitim Sistemi’nin Genel Amaçları Bağlamında Ömer Seyfettin’in Eserlerindeki Çocuk İmgesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi),Erzurum.
• Yöntem, A.C (1993). Ömer Seyfeddin Hayatı, Karakteri, Edebiyatı, İdeali Ve Eserlerinden Numuneler, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Aydın, N. (2016). Ömer Seyfettin'in hikâyelerinin cümle sıklığı açısından incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, tez.yok.gov.tr’den alınmıştır.
• Banarlı, N.S. (1971), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• Başçallı, Ş. (2010). Ömer Seyfettin’in Eserlerinde Dil ve Milliyetçilik (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi ) , Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Çayçı, M.Ş. (2014). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadın:Cinsiyet Ayrımcılığının Kadın Ağzı Türkülerinde İşlenişi (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi),İstanbul.
• Doğrucan, M. F. (2018). Ömer Seyfettin’de Bilim ve Felsefe Algısı, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 7/1 s. 203-216,
• Duran, V. (2016). Mantıksal Muhakeme Becerileri, Düşünce Deneyleri Ve Yaratıcılık, VI. Mantık Çalıştayı Kitabı, İstanbul.
• Erdem, E. (2015). Ömer Seyfettin hikâyelerinde siyasal ideoloji ve toplumsal temalar: II. Meşrutiyet'in Türkçü eleştirisi, Doktora Tezi, https://tez.yok.gov.tr’den alınmıştır.Eren, Z. (2015) Baba karnım acıktı Anne Bisikletim Bozuldu. İngiliz ve Türk Kadın.Yazarların Çocuk Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet, Favori Yayınları, Ankara.
• Frasher. R., & Walker. A. (1972). Sex roles in early reading textbooks. Tht Reading Teacher, 741-748.
• Göncü, B. (2012).Ömer Seyfettin’in kısa hikâye sanatı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi),İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Gürbüz, H. (2000). Sosyal Meseleler Açısından Ömer Seyfettin Hikâyeleri, Hece Dergisi Türk Öykücülüğü 46/47 Özel Sayısı , , Ankara
• Key, M. R. (1971). The role of male and female in children's books: Dispelling all doubt. In R. Unger & F. Denmark (Eds). Women: Dependent or independent variable? New York: Psychological Dimensions.
• Lekesiz,Ö. (1997).Türk Edebiyatında Öykü 1. Cilt, İstanbul, Kaknüs Yayınları.
• Mert, N. (2004). Ömer Seyfettin, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2004.
• Seyfettin,Ö. (2014), Bütün Hikâyeleri 1, Üç Harf Yayınları, İstanbul.
• Seyfettin,Ö. (2014), Bütün Hikâyeleri 7, Üç Harf Yayınları, İstanbul.
• Türkben, T. (2012). Ömer Seyfettin hikâyelerinde söz varlığı, Yüksek Lisans Tezi, https://tez.yok.gov.tr’den alınmıştır, 2012.
• Yılmaz, İ. (2014). Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Eğitim Olgusu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) , Çananakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Yöntem, A.C (1993). Ömer Seyfeddin Hayatı, Karakteri, Edebiyatı, İdeali Ve Eserlerinden Numuneler, İstanbul.
• www.tdk.gov.tr