Türkçe Dersi Sosyal Etkileşime Dayalı Sınıf Ortamlarının Öğrencilerin Dinleme Becerisinin Geliştirilmesindeki Rolü

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 12, 155 - 171, 30.08.2022

Ali Göçer , Soner Garip

Öz

Dinleme becerisi iletişim sürecinin önemli bir parçası olup bireylerin yaşam boyu kullanacakları bir beceridir. Öğretmenlerin dinleme becerisini kazandırma ve geliştirme sürecinde öğrencilere rehber ve model olması; ders içi ve dışı çeşitli etkinliklerle becerileri etkin kullanabilmeleri için onları yüreklendirmesi, farkındalıklarını artırması önemlidir. Bu çalışmada Türkçe dersi sosyal etkileşime dayalı sınıf ortamlarında gerçekleştirilen dinleme etkinliklerinin öğrencilerin dinleme becerisini geliştirmesindeki rolü üzerinde durulmaktadır. Araştırma, Ankara ilinde bulunan bir ortaokulun birinci sınıfında öğrenim gören öğrencilerle okuma saatinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ilk uygulama iki hafta sürmüş ve dinleme etkinliğinde etkileşimsiz dinleme stratejisinden faydalanılmıştır. Araştırmanın ikinci uygulama süreci altı hafta sürmüş ve dinleme etkinliği sosyal etkileşime dayalı sınıf ortamlarında gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi çerçevesinde, doküman inceleme ve gözlem tekniği kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi tekniği kullanılarak incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda öğrencilere uygulanan başarı testlerinden, gözlemlerden ve öğrencilerin süreçle ilgili duygu ve düşüncelerinden elde edilen verilerden Türkçe dersi sosyal etkileşime dayalı sınıf ortamlarının öğrencilerin dinleme becerisini geliştirebilmeleri için etkinliklere aktif katılımlarına uygun bir zemin sunduğu ve öğretmenin rehberlik rolünü etkin bir şekilde yapmasını sağladığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe dersi , Etkileşimli sınıf ortamları , Dinleme becerisi

Kaynakça

• Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil, ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aytan, T. (2011). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerine etkileri. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(4), 11309-9302.
• Çakmak, M. (2000). Sınıf ortamı ve grup etkileşimi. L. Küçükahmet içinde, Sınıf yönetiminde yeni yaklaşımlar (s. 27-46). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çaylı, C. ve Göçer, A. (2016). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitaplarındaki müstakil dinleme metinlerine yönelik öğretmen uygulamalarının değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), 517-535.
• Çintaş Yıldız, D. (2015). Etkileşimli öğretim stratejisinin Türkçe eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin konuşma becerilerine etkisi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 14-43.
• Darling-Hammond, L. ve McLaughlin, M.W. (1995). Policies that support professional development in an era of reform. Phi Delta Kappan, 76(8), 597-604.
• Doğan, Y. (2007). İlköğretim ikinci kademede dil becerisi olarak dinlemeyi geliştirme çalışmaları (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Doğan, Y. (2010). Dinleme becerisini geliştirmede etkinliklerden yararlanma. TÜBAR, XXVII, 263-274.
• Epçaçan, C. (2013). Temel bir dil becerisi olarak dinleme ve dinleme eğitimi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 331-352.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., ve Hyun, H. (2011). How to design and evaluate research in education. New York: McGrawHill.
• Göçer, A. (2007). Bir öğrenme alanı olarak anlama eğitimi ve Türkçe öğretimindeki yeri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 17-39.
• Göçer, A. (2016). Türkçe eğitimde öğrenen özerkliği ve etkileşimli sınıf ortamı tasarımının önemi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 188-201.
• Göçer, A. ve Garip, S. (2020). Türkçe Dersi Sosyal Etkileşime Dayalı Sınıf Ortamlarının Öğrencilerin Anlatma Becerilerinin Geliştirilmesindeki Yeri. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 16-32.
• Güneş, F. (2011). Dil öğretim yaklaşımları ve Türkçe öğretimindeki uygulamalar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15). 123-148.
• Güneş, F. (2017). Türkçe öğretimi: yaklaşımlar ve modeller (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Hanum, N. S. (2017). The importance of classroom interaction in the teaching of reading in junior high school. In Prosiding Seminar Nasional Mahasiswa Kerjasama Direktorat Jenderal Guru dan Tenaga Kependidikan Kemendikbud (pp. 1-9). Universitas Negeri Malang.
• Koç, G. (2006). Yapılandırmacı sınıflarda öğretmen-öğrenen rolleri ve etkileşim sistemi. Eğitim ve Bilim, 142, 56-64.
• Kurudayıoğlu, M. ve Kana, F . (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2) , 245-258.
• KusumaSuci, D. (2015). Classroom ınteractıons ınspeakıng class of Englısh department of Muhammadıyah Unıversıty of Surakarta (Unpublished doctoral dissertation). Surakarta: Muhammadiyah University of Surakarta
• Mackay, I. (1997). Dinleme Becerisi. (çev.: Aksu Bora ve Onur Cankoçak). Ankara: İlkkaynak Kültür ve Sanat Ürünleri Ltd. Sti.
• Maden, S. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının sözlü iletişim becerileri üzerine bir araştırma. Ekev Akademi Dergisi, 14(44). 145-154.
• Maden, S. ve Durukan, E. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme stillerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(4), 101-112.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Melanlıoğlu, D. (2012). Dinleme Becerisinin Geliştirilmesinde Ailenin Rolü. Sosyal Politika Çalışmaları, 12(7). 65-77.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma – desen ve uygulama için bir rehber. (Çeviren Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Nalıncı, A. N. (2000). Avrupa Birliğine tam üyelik yolunda başarının anahtarı: yeniden yapılanma. Ankara: Ümit Yayınları.
• Renukadevi, D. (2014). The Role of Listening in Language Acquisition; the Challenges & Strategies in Teaching Listening. International Journal of Education and Information Studies, 4(1). 59-63.
• Rossman, G. B. ve Wilson, B. L. (1991, April 3-7). Numbers and words revisited: Being ‘‘shamelessly eclectic’’ [Oral presentation]. Annual meeting of the American Educational Research Association, Chicago, USA.
• Saunders, M., Lewis, P. ve Thornhill, A. (2019). Research Methods for Business Students. Pearson.
• Sharma, N. (2011). Strategies for Developing Listening Skills. Elt Vocies, 2230-9136, 12-17.
• Taşpınar M. ve Atıcı, B. (2002). Öğretim model, strateji, yöntem ve becerileri/teknikleri: kavramsal boyut. Eğitim Araştırmaları, 8, 207–215.
• Ümit, A. (2016). Masal masal içinde. İstanbul: Everest Yayınları.
• Vygotsky, L. S. (1962). Thought and language. Cambridge, MA: MIT Press.
• Yalçın, S. K. ve Şengül, M. (2007). Dilin iletişim süreci içerisindeki rolü ve işlevleri. Turkish Studies, 2, 749-768.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, D. (2014). Etkileşimli öğretim stratejisinin Türkçe eğitimi ana bilim dalı öğrencilerinin konuşma becerilerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Zarifoğlu, C. (2015). Yürekdede ile padişah. Ankara: Beyan Yayınları.