Temel Eğitim Ders Kitaplarının Dini Kavramlar ve Semboller Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 12, 248 - 259, 30.08.2022

Bayram Özer Adnan Kalkan Cem Aksoy Alaaddin Denız Abdulmutalip Koktaş

Öz

Eğitimin temel görevlerinden birisi insanların kendini anlamasına ve tanımasına yardım etmesidir. Hatta kendini tanımasının yanında diğer varlıkları ve dünyadaki varlık sebeplerini de anlamasına yardım etmelidir. Bu sayede insanlar dünyayı anlayabilir ve varlık sebebinin gereğini eksiksiz olarak yerine getirebilir. Başka bir ifade ile bir işçinin herhangi bir işyerinde yapmakla yükümlü olduğu iş ve sorumlulukları tanımlayan görev tanımı gibi, insanın da dünyada bulunmasının gereğini ve sorumluluklarını tanımlayan bir görev tanımı bulunmaktadır. Bu görev tanımını anlayan ve doğru okuyan insanlar, kendilerinden beklenen görevi de eksiksiz olarak yerine getirebilecektir. Bunu yaptığı oranda da mutlu olacak ve Kohlberg’in ifadesi ile kendini gerçekleştirecektir. İşte eğitim bu noktada önem arz etmektedir. Eğitim sistemlerinin nihai amacı bir anlamda, insanların varlık sebeplerini ve dünyada bulunmalarının gereklerini öğretmektir. Hayata anlam yüklemektir. Diğer bir deyişle insanların görev tanımlarını yapmak ve bu görev tanımını insanlara öğretmektir. Bunu başarabildiği oranda verimli sayılır.

Bu anlamda eğitim sistemlerinin amaçları doğrultusunda yapacakları işlerin planlı ve düzenli bir şekilde yazılı olduğu belgeye öğretim programı denilmektedir. Öğretim programlarının uygulamacılara yansıyan boyutu ise ders kitaplarıdır. Eğer ders kitapları iyi hazırlanır ve uygulanırsa başarı şansı da yükselir. Bu yüzden ders kitaplarının insanların kendilerinden başlayarak tüm varlıkları ve dünyayı anlamasına yardım edecek bilgilerle donatılmış olması gerekir. İnsanların kendilerini ve tüm varlıkları doğru tanıması ve anlaması için de yaratılış kavramını iyi anlaması gerekir. Bunun için ders kitaplarında yaratılış kavramı sadece dini bilgilerin verildiği derslerle sınırlı kalmadan bütün derslerde sistematik bir şekilde yer almalı ve profesyonel bir şekilde işlenmelidir. Çünkü varlığın mahiyetini ve yaratılışını anlamak manevi bir değerdir. Millî Eğitim Bakanlığının da ifade ettiği gibi “manevi değerler bütün eğitimin nihai gayesi” olduğu için ayrı bir müfredat ve öğrenme alanı olarak düşünülmemeli her dersin içerisinde ele alınmalıdır. Bu bilgiler doğrultusunda araştırmanın amacı milli ve manevi değerler açısından temel eğitim ders kitaplarında dini kavramlar ve sembolleri nicel olarak incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Temel Eğitim, Hayat Bilgisi Kitabı, Fen Bilgisi Kitabı, Sosyal Bilgiler Kitabı, Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi

Analysis of Basic Education Textbooks in Terms of Religious Concepts and Symbols

Öz

One of the main aims of education is to help people understand and define themselves. In addition to knowing herself/himself, s/he must also help to understand other beings and the causes of existence in the world. On this account, people can understand the world and fulfill the requirements of the aims of the creation. There are some rules and requirements defining the abilities and responsibilities of a person in the world, just as a job description that defines the work and responsibilities that a worker has to undertake in any workplace. People who understand and read these rules correctly will be able to do the task expected from them to do. When s/he does this, he will be happy and actualize himself as Kohlberg said. Education is important role at this point. The ultimate aim of educational systems is to teach people the reasons of existence and the requirements of existence in the world. In other words, it is to make people's task descriptions and to teach people that task description. It is considered to be efficient in the way that they can accomplish this.
In this sense, it is said that education systems are written in a planned and regular manner in accordance with aims. The reflected dimension of the curriculums is the textbooks. If the textbooks are well prepared and applied, the chances of success increase. That is why textbooks must be equipped with information that will help people understand all the beings and the world, starting from themselves. People need to understand the concept of creation well in order to know and understand them and all beings correctly. For this reason, the concept of creation in textbooks should be systematically covered and professionally processed in all lessons, not limited to the lessons in which only religious information is given. It is a spiritual value to understand the nature and creation of existence. As the Ministry of National Education has stated, since spiritual values are the ultimate goal of all education, they shouldn’t be dealt with in a separate curriculum and should be covered in every lessons. The aim of this study is to examine the basic education textbooks in terms of the fact of creation.

Anahtar Kelimeler

Basic Education, Life Science Book, Science Book, Term of Creation

Kaynakça

• Akın, K. (2018). Millî Kültür Teması Çerçevesinde Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Kültürel Unsurlar, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 77, Eylül 2018, s. 363-379
• Apple, M.W. ve Christian-Smith, L.K., 1991. The Politics of The Textbook, In: M.W. Apple and L.K. Christian-Smith (Eds.), The politics of the textbook. New York: Routledge, Pp.1-21.
• Bierstedt, R. (1955). The writers of textbooks. L. J. Cronbach (Ed.) Text materials in modern education içinde. (s.96-129). University of Illinois Press, Urbana, Illinois.
• Bilgin, N. (2006), Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., Kılıç Çakmak, E. (2017), Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi, Ankara.
• Doğan, E. Ö. ve Altın, Z. Ş. (2018), Ortaokul Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarının Öğrenme-Öğretme Süreçlerine Katkı Düzeyi: Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımı Açısından İnceleme, Değerler Eğitimi Dergisi, 16 (36, 57).
• Esen, Y. ve Bağlı, M.T., 2003. İlköğretim Ders Kitaplarındaki Kadın ve Erkek Resimlerine İlişkin Bir İnceleme. A.Ü.E.B.F. Dergisi, 35(1-2), pp.143-154.
• Esen, Y., 1998. Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik: İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Yapılmış Bir İçerik Çözümlemesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: A.Ü.S.B.E.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Kavramlar İlkeler Teknikler, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Khouj, A.M. (Çeviren: Çinemre, S.) (2011). İslam’da Eğitim. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (30), 277-308
• MEB (2008), İlköğretim Okulu Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi, Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Osmanoğlu, C. (2012), Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarında Hoşgörü ve Birlikte Yaşama Kültürü, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012(2)
• Sarıbaş, S. ve Babadağ, G. (2015). Temel Eğitimin Temel Sorunları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3 (1), 18-34
• Sönmez, V. (2008). Türk Eğitim Sisteminin Felsefi Temelleri. A. Boyacı, (Ed.) Eğitim Sosyolojisi ve Felsefesi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, Eskişehir.
• Yılmaz, M. (2014), İnanç öğrenme alanları açısından lise din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplarının incelenmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3)
• YÖK (2018), Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları, Yüksek Öğretim Kurulu,https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/YeniOgretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf İnternet adresinden Mayıs 2019 tarihinde alınmıştır.