Ortaöğretim DKAB Öğretim Programındaki Değerler İle İlgili Kazanımların Gerçekleşme Düzeyi (Manisa İli Örneği)

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 17, 52 - 74, 29.04.2024

Mehmet Nas

https://doi.org/10.57135/jier.1428368

Öz

Değerler eğitimine duyulan ilgi ve ihtiyacın her geçen gün artması nedeniyle eğitimciler, çocukları ve gençleri topluma daha faydalı bireyler olarak yetiştirmek için çalışmalarını hızlandırmışlardır. Millî ve manevi değerlerle bütünleşmiş bireylerden oluşan güçlü toplum oluşturma gayesi ile özellikle 2005 sonrası öğretim programlarında “değer eğitimi” üzerinde önemle durulmuş; Sosyal Bilgiler, Hayat Bilgisi, Vatandaşlık Bilgisi, Türkçe, DKAB gibi derslerde öğrenciye bazı değerler kazandırılmaya çalışılmıştır. Doğrudan değerleri konu edinen din derslerinin, ahlak ve değer eğitimine katkısının diğer derslere göre daha fazla olduğu ileri sürülebilir. Bu yüzden Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (ODKAB) öğretim programında, değerlere ilişkin hedefler konulmuş, içerikler oluşturulmuş, öğrenme-öğretme süreci tasarlanmış ve değerlendirmeye yönelik açıklamalar yapılmıştır. Ancak literatür incelendiğinde programda ifade edilen değerler ile ilgili kazanımların gerçekleşip/gerçekleşmediğini tespit edilmesine yönelik çalışmaların azlığı dikkat çekmektedir. Böyle bir durumun varlığı öğretim programının istenilen başarıyı yakalamasına engel olmaktadır. Bu çalışmada; ortaöğretim DKAB öğretim programındaki değerlerle ilgili kazanımların gerçekleşme düzeyi ve bu düzeyi etkileyen faktörlerin tespiti ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma amacına ulaşmak için gerekli verileri toplamak üzere Manisa ilinde 2021-2022 öğretim yılında 7 farklı okul türünde 12 lisede 9-12. sınıflarda öğrenim gören, basit-tesadüfü olarak seçilen 506 öğrenciye anket uygulanmıştır. Anket formunda bağımsız değişkenleri tespit amacıyla öğrencilerin çeşitli özelliklerini belirlemeye yönelik sorular ve araştırma denencelerine yönelik ölçekler yer almıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin ortaöğretim DKAB öğretim programındaki değerler ile ilgili kazanımları iyi düzeyde edindikleri ve bu düzeylerin öğrencilerin okul türü, yaş seviyesi ve gelir durumlarına göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, din kültürü, değerler eğitimi, din, değerler

Teşekkür

2023 yılında İzmir Katip Çelebi Üniversitesinden yayımlanan doktora tezimden makaleyi çıkardım. Bu nedenle benzerlik oranı yüksek çıkmıştır. İlme ve bilime verdiğiniz desteklerden dolayı teşekkür ederim.

Kaynakça

• Adamczyk, A. And Hayes, Brittany E. (2012). “Religion and sex̄ual behaviors: understanding the ınfluence of ıslamic cultures and religious affiliation for ex̄plaining sex̄ outside of marriage”. American Sociological Review, 77(5), 725-50.
• Akto, A. (2010). Ortaöğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programlarında öğrenci kazanımlarının gerçekleşme düzeyleri (Van İli Örneği). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akpınar, B. (2012). Eğitim programları ve öğretim. Ankara: Data Yayınları.
• Aydın, Mehmet Zeki. (1998). Orta dereceli okullarda yürütülen din eğitim öğretimin problemleri sempozyumu. Kayseri: İlahiyat Bilimleri Araştırmaları Vakfı.
• Aydın, A. (1997). Birleştirilmiş sınıf sosyal bilgiler dersinin amaçlarının gerçekleşme düzeyi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler, Ankara: Pegem A Yayınları.
• Baştürk, N. (2011). İlköğretim 8. sınıf vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi öğretim programı kazanımlarının öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Bilgin, B. ve Selçuk, M. (2000). Din öğretimi. Ankara: Gün Yayıncılık.
• Bozan, Ö. Faruk. (2011). Fen ve teknoloji dersi öğretim programı insan ve çevre ünitesi öğrenci kazanımlarının gerçekleşme düzeyinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Büyükkaragöz, S. Savaş. (1997). Program geliştirme “kaynak metinler”. Konya: Özeğitim Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Chen, Chiung M. vd;. (2013). Trends in underage drinking in the united states, 1991–2011; National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NI- AAA), 28.02.2021 tarihinde https://www.niaaa.nih.gov/ adresinden erişildi.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education. New York: Routledge.
• Çevik, Ş. (2005). “Ergenlerde ölüm düşüncesi intihar ve din”, Değerler Eğitimi Dergisi, 3(9), 89-117.
• Demirel, Ö. (2012). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Doğan, H. (1997). Eğitimde program ve öğretim tasarımı. Ankara: Önder Matbaacılık.
• Erden, M. (1995). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegama Yayıncılık.
• Ertürk, S. (1975). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları.
• Görgen, i. (2019). Program geliştirmede temel kavramlar. (Editör Hasan Şeker), Eğitimde program geliştirme kavramlar yaklaşımlar içinde (s. 1-18). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güven, S. (2004). “Program geliştirme”, öğretimde planlama, uygulama ve değerlendirme. Elazığ: Üniversite Kitabevi.
• Hıdır, A. (2010). Ortaöğretim kurumlarında sunulan rehberlik hizmetlerinin öğrenci kazanımlarının amacına ulaşma düzeyi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hökelekli, H. (1998). Din psikolojisi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Hökelekli, H. (2009). Çocuk, genç, aile psikolojisi ve din. İstanbul: Dem yayınları.
• Karacaloğlu, Ömer Cem. (2012). Eğitimde program geliştirme kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen (Edt.) Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayınları.
• Kohen, S. (2012). “Gençlerin bekârete bakışı”. Tempo Dergisi, 1 (43), 287-309.
• Köylü, M. (2004). Küresel bağlamda değerler eğitimine duyulan ihtiyaç. (Editör: Recep Kaymakcan vd.), Değerler ve eğitimi içinde (s. 287-309). İstanbul: Dem Yayınları.
• MEB. (1982). MEB Tebliğler Dergisi, 45 (2019). 155-161.
• Milli Eğitim Bakanlığı, 2005-2006 İlk ve Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı.
• Neuman, W. Laerence. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar 1. Ankara: Yayın Odası Yayınları.
• Önür, N. (2007). Modernleşme sürecinde okul, aile ve medya kavşağında toplumsal değerler. (Editör: Recep Kaymakcan vd.), Değerler ve eğitimi içinde (s.158-176). İstanbul: Dem Yayınları.
• Parlak, Esma Arslan. (2011). Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Müfredatında Ahlak ve Değerler Eğitimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Santrock, J.W. Gençlerde Ahlaki Gelişim, Değerler ve Din, (çev: Selva Arslan), 27.02.2021 tarihinde https://kemalsayar.com/insana-dair/genclerde-ahlaki-gelisim-degerler-ve-din, adresinden erişildi.
• Taşdemir, M. (1975). Eğitimde planlama ve değerlendirme (program, öğretim, yönetim ve değerlendirme). İstanbul: Ocak Yayınları.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Tezbaşaran, A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme klavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Ulutaş, M. (2006). İlköğretim 8. sınıf bilgisayar dersi amaçlarının gerçekleşme düzeyi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Vural, B. (2006). Eğitim-öğretimde planlama-ölçme ve stratejiler. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Hıdır, A. (2010). Ortaöğretim kurumlarında sunulan rehberlik hizmetlerinin öğrenci kazanımlarının amacına ulaşma düzeyi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hökelekli, H. (1998). Din psikolojisi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Hökelekli, H. (2009). Çocuk, genç, aile psikolojisi ve din. İstanbul: Dem yayınları.
• Karacaloğlu, Ömer Cem. (2012). Eğitimde program geliştirme kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen (Edt.) Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayınları.
• Kohen, S. (2012). “Gençlerin bekârete bakışı”. Tempo Dergisi, 1 (43), 287-309.
• Köylü, M. (2004). Küresel bağlamda değerler eğitimine duyulan ihtiyaç. (Editör: Recep Kaymakcan vd.), Değerler ve eğitimi içinde (s. 287-309). İstanbul: Dem Yayınları.
• MEB. (1982). MEB Tebliğler Dergisi, 45 (2019). 155-161.
• Milli Eğitim Bakanlığı, 2005-2006 İlk ve Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı.
• Neuman, W. Laerence. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar 1. Ankara: Yayın Odası Yayınları.
• Önür, N. (2007). Modernleşme sürecinde okul, aile ve medya kavşağında toplumsal değerler. (Editör: Recep Kaymakcan vd.), Değerler ve eğitimi içinde (s.158-176). İstanbul: Dem Yayınları.
• Parlak, Esma Arslan. (2011). Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Müfredatında Ahlak ve Değerler Eğitimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Santrock, J.W. Gençlerde Ahlaki Gelişim, Değerler ve Din, (çev: Selva Arslan), 27.02.2021 tarihinde https://kemalsayar.com/insana-dair/genclerde-ahlaki-gelisim-degerler-ve-din, adresinden erişildi.
• Taşdemir, M. (1975). Eğitimde planlama ve değerlendirme (program, öğretim, yönetim ve değerlendirme). İstanbul: Ocak Yayınları.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Tezbaşaran, A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme klavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Ulutaş, M. (2006). İlköğretim 8. sınıf bilgisayar dersi amaçlarının gerçekleşme düzeyi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Vural, B. (2006). Eğitim-öğretimde planlama-ölçme ve stratejiler. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.