Sürdürülebilir Kültürel Miras Alanında Müzelerin Rolü: Sosyal Bilimler Lisesi Öğrencilerinin Görüşleri

Yıl 2024, , 73 - 92, 31.12.2024

Ramazan Koca

https://doi.org/10.51637/jimuseumed.1471715

Öz

Kültürel miraslar yaşanılan çevredeki geleceğe aktarılması gereken somut ve somut olmayan değerlerdir. Bu değerlerin korunmasında ve gelecek kuşaklara aktarılmasında müzelerin önemli bir işlevi vardır. Kültürel mirasın korunmasında ve sürdürülmesinde müzelerin işleviyle ilgili olarak gençlerde bilinçlilik ve farkındalık düzeylerinin önemli olduğu düşünülmektedir. Bu anlamda araştırmanın amacı kültürel mirasın sürdürülmesinde müzelerin rolüne ilişkin olarak sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin görüşlerinin incelenmesine dayanmaktadır. Araştırma temel nitel araştırma modeline dayalı olarak görüşme tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu iki farklı sosyal bilimler lisesinde öğrenim gören 20 son sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmış olup, belirlenen ölçüt ise öğrencilerin müze ziyareti gerçekleştirmiş olmalarıdır. Bu bağlamda katılımcılar ile yarı yapılandırılmış görüşme formları aracılığıyla derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılan görüşmelere belirli bir veri doygunluğuna ulaşıncaya ve verilerin birbirlerini tekrar etmesi durumu görülünceye kadar devam edilmiştir. Çalışmanın geçerlilik ve güvenirlik düzeyinin artırılması için, objektif bir tutumla görüşmelerin gerçekleştirmiş olmasına ve katılımcıların yönlendirilmemiş olmasına dikkat edilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler önce transkript edilip Nvivo 10 programına aktarılarak betimsel ve içerik analizleriyle çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda kültürel mirasın sürdürülmesinde “koruma”, “yaşama”, “öğretme” ve “kültürel değerlerimize sahip çıkma” temalarının ön plana çıktığı görülmüştür. Aynı zamanda kültürel mirasın sürdürülmesi için, değerlerin yaşatılarak veya uygulayarak sürdürülebileceği ortaya çıkmıştır. Müzelerin maddi, manevi, tarihi ve kültürel miraslarının aktarılmasında bir köprü görevi gördüğü ve kültürel mirasın sürdürülmesinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, kültürel miras, müze, sosyal bilimler lisesi

The Role of Museums in the Field of Sustainable Cultural Heritage: Opinions of Social Sciences High School Students

Öz

Cultural heritages are tangible and intangible values that should be transferred to the future in the living environment. Museums have an important function in the protection and transfer of these values to future generations. It is thought that the level of consciousness and awareness of young people about the function of museums in the protection and maintenance of cultural heritage is important. In this sense, the aim of the research is based on examining the views of social sciences high school students on the role of museums in sustaining cultural heritage. The research was conducted using the interview technique based on the basic qualitative research model. The research group of the consists of 20 senior students studying in two different social sciences high schools. Criterion sampling, one of the purposeful sampling methods, was used in the research, and the criterion determined was that the students had visited the museum. In this context, in-depth interviews were conducted with the participants through semi-structured interview forms. The interviews continued until a certain data saturation was reached and the data were seen to repeat each other. In order to increase the validity and reliability of the study, it was ensured that the interviews were conducted objectively and that the participants were not directed. The data obtained from the interviews were first transcribed and transferred to the Nvivo 10 program and analyzed with descriptive and content analysis. As a result of the research, it was seen that the themes of “protecting”, “living”, “teaching” and “protecting our cultural values” came to the fore in sustaining cultural heritage. At the same time, it was revealed that in order to maintain cultural heritage, values can be sustained by keeping them alive or practising them. It was concluded that museums serve as a bridge in the transfer of material, spiritual, historical and cultural heritage and are effective in sustaining cultural heritage.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, cultural heritage, museum, social sciences high school

Kaynakça

• Alcaraz, C., Hume, M. & Mort, G. S. (2009). Creating sustainable practice in a museum context: Adopting service-centricity in non-profit museums. Australasian Marketing Journal (AMJ), 17(4), 219–225. https://doi:10.1016/j.ausmj.2009.06.003
• Baki Nalcıoğlu, Z. S. (2021). Müzelerde sürdürülebilirliğin kültürel yönü. Millî Folklor, 17(129), 124-135.
• Batuhan, T. (2023). Cultural heritage museum relationship: Mardin museum. Journal of Literature and Humanities, 70, 85-91. https://doi.org/10.5152/AUJFL.2023.22014
• Bowitz, E. & Ibenholt, K. (2009). Economic impacts of cultural heritage–Research and perspectives. Journal of Cultural Heritage, 10(1), 1-8.
• Bülbül, H. (2016). Müze ile eğitim yoluyla ortaokul öğrencilerinde kültürel miras bilinci oluşturma. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(3), 681-694.
• Can, M. (2009). Kültürel Miras ve Müzecilik Çalışma Raporu. Kültür ve Turizm Bakanlığı, https://teftis.ktb.gov.tr/Eklenti/1279,muserrefcanpdf.pdf?0
• Çalık, İ. & Ödemiş, M. (2018). Gümüşhane İlinin somut olmayan kültürel miras değerlerinin sürdürülebilir turizm çerçevesinde incelenmesine yönelik nitel bir araştırma. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 8(2), 233-249. https://doi.org/10.13114/MJH.2018.419
• Çatalbaş, F. & Ecemiş Kılıç, S. (2021). Farklı kentsel paydaşların kültürel mirasın korunması ve kültür turizmine ilişkin görüşlerinin üst ölçekli planlar çerçevesinde değerlendirilmesi: İzmir örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 30(1), 167-186. https://doi.org/10.51800/ecd.900533
• Çiftçi, A. & Acer, D. (2015). Çocuklar için mimari tasarım ve kültürel miras eğitiminde müzelerin işlevi: Finlandiya Ulusal Müzesi örneği. İdealkent, 6(17), 62-79.
• Du Cros, H. (2001). A new model to assist in planning for sustainable cultural heritage tourism. International Journal of Tourism Research, 3(2), 165-170.
• Dönmez, C. & Yeşilbursa, C. C. (2014). Kültürel miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik tutumlarına etkisi. İlköğretim Online, 13(2), 425-442.
• Eyvazova, Y. (2018). Kültürel mirasın müzeler aracılığıyla hayata geçirilmesi. Yegah Musiki Dergisi, 1(1), 79-93. Gražulevičiūtė, I. (2006). Cultural heritage in the context of sustainable development. Environmental Research, Engineering & Management, 37(3), 74-79.
• Gülçayır Teke, S. (2013). Geleneksel tarzlar, modern modeller: resmî, resmî olmayan eğitim ve somut olmayan kültürel miras. Millî Folklor, 25(100), 31-39.
• Günden, B. (2021). Yükseköğrenim gören bireylerin somut kültürel mirasa yönelik tutumları ile kültürel miras kavramına ilişkin metaforik algıları üzerine bir çalışma, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
• ICOMOS. (2013). ICOMOS Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi,.http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_0623153001387886624.pdf
• İnan, F. B. (2023). Ortaöğretim öğrencilerinin gözünden müzeler. AHBVÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, 9, 43-53. https://doi.org/10.56387/ahbvedebiyat.1383941
• İSMEP. (2014). Kültürel mirasın korunması, İSMEP Rehber Kitaplar.
• Kalaba, B. (2022). Kültürel mirasın sürdürülebilirliği kapsamında müzelerin önemi. Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(1), 102-112.
• Karaca, Ş., Akkuş, G., Şahbudak, E. & Işkın, M. (2017). Kültürel miras farkındalığı: Cumhuriyet Üniversitesi öğrencilerine yönelik bir uygulama çalışması. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 9(16), 86-100. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.295701
• Karapınar, E. & Barakazı, M. (2017). Kültürel miras turizminin sürdürülebilir turizm açısından değerlendirilmesi: Göbeklitepe ören yeri. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 5-18.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Akademi
• Keskin, N. (2014). Kentlerde yeni bellek mekânları: Kent müzeleri. Folklor/Edebiyat, 20(79), 3-5.
• Kuşçuoğlu, G. Ö. & Taş, M. (2017). Sürdürülebilir kültürel miras yönetimi. Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 58-67.
• Lambert, T. S., Boukas, N. & Yeralia, M. C. (2014). Museums and cultural sustainability: Stakeholders, forces, and cultural policies, International Journal of Cultural Policy, 20(5), 566–587. http://dx.doi.org/10.1080/10286632.2013.874420
• Logan, W. (2005). Museums, community, identity and urban heritage. Queensland Review, 12(1), 27–35.
• Logan, R. & Sutter. G. C. (2012). Sustainability and museum education: What future are we educating for?. The International Journal of the Inclusive Museum, 4(3), 11-26. https://doi.org/10.18848/1835-2014/CGP/v04i03/44377 Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber, S. Turan (Çev. Ed.). Nobel Akademi.
• Meydan, A. & Akkuş, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde müze gezilerinin tarihi ve kültürel değerlerin kazandırılmasındaki önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 29, 402-422, https://doi.org/10.14781/MCD.2014298137
• Misiura, S. (2006). Heritage Marketing (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780080455501
• Perçin, İ., Çoban, V., Demirtaş, E. & Perçin, C. (2023). Müze ile eğitim yoluyla ortaokul öğrencilerinde kültürel miras bilinci oluşturma. Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 6(5). https://doi.org/10.5281/zenodo.10446101
• Öner, G. (2023). Bir eğitim ortamı olarak müzeler ve müze eğitimi, Topkaya, Y. & Tangülü, Z. (Ed.), İçinde Müze eğitimi, (s.99-128), Vizetek Yayıncılık
• Öner, G. & Çengelci Köse, T. (2019). Müze ve tarihi mekânlarda değer ve beceri kazandırmaya yönelik sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşleri. Turkish History Education Journal, 8(1), 98-128. https://doi.org/10.17497/tuhed.540967
• Özer Sarı, F. & Nazlı M., (2018). Sustaining cultural heritage by means of museums in an ever-changing world, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1), 1-14, https://doi:10.21547/jss.316178
• Selanik Ay, T. & Kurtdede Fidan, N. (2013). Öğretmen adaylarının “kültürel miras” kavramına ilişkin metaforları. Turkish Studies, 8(12), 1135-1152.
• Tasouji, C. D. (2013). Bir hafıza mekânı olarak müze: Ankara Etnografya Müzesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 129-143.
• Tekkök Karaöz, B. (2022). Kültürel mirası koruma konusunda müzelere düşen görevler. UNIMUSEUM, 5(2), 56-62.
• Tobiasz, A., Markiewicz, J., Łapiński, S., Nikel, J., Kot, P. & Muradov, M. (2019). Review of methods for documentation, management, and sustainability of cultural heritage. case study: Museum of King Jan III’s Palace at Wilanów. Sustainability, 11(24), 7046. https://doi:10.3390/su11247046
• Türkoğlu, İ. (2020). Sürdürülebilir kalkınmada kültür mirasının yeri ve önemi. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(20), 117-143. https://doi.org/10.33207/trkede.692194
• Wylder, V. D. T., Lerner, E. B. & Ford, A. S. (2014). Elementary reflections: Case study of a collaborative museum/school curatorial project. Journal of Museum Education, 39(1), 83-95. https://doi.org/10.1080/10598650.2014.11510798
• Yıldırım A. & Şimşek H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık
• Yoshida, K. (2004). The museum and the ıntangible cultural heritage. Museum International, 56(1-2), 108–112. https://doi:10.1111/j.1350-0775.2004.00464.x 10.1111/j.1350-0775.2004.00464.x