1864 ve 1871 Vilâyet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma

Yıl 2011, Cilt: 2 Sayı: 1, 29 - 50, 01.12.2011

Mustafa Gençoğlu

Öz

Osmanlı Devleti güçlü bir merkezi ve taşra teşkilatı üzerinde yükselmiştir. Devlet zayıflamaya başlayınca doğal olarak taşra teşkilatında da ciddi sorunlar baş göstermiştir. Taşra idaresindeki eksiklikleri gidermek üzere bazı tedbirler alınmasına rağmen bu hususta başarı sağlanamamıştır. II. Mahmut’un saltanatıyla birlikte, modern yönetim ilkelerine uygun olarak devletin yeniden yapılanmasına yönelik reform çabaları, taşra teşkilatında da bazı değişiklikler yapılmasına sebep olmuştur. Ancak bu çabaların yeterli olmaması ve bazı siyasi gelişmeler taşra idaresinde kapsamlı bir yeniden yapılanmayı zorunlu hale gelmiştir. Bu bağlamda 1864’te ve 1871’de yürürlüğe sokulan vilayet nizamnameleriyle taşra yönetiminde köklü bir idari düzenleme yapılmıştır. Bu nizamnamelerle, önceki geçici tedbirlere nazaran taşra idaresi baştan ele alınarak köklü ve yeni bir vilayet örgütlenmesine gidilmiştir. Bu örgütlenmede eskilerinin yerini alan yeni idari birimler ayrıntılı olarak tanımlanmış, en üstten en aşağıya kadar taşra idarecilerinin görev ve yetkileri belirlenmiş ve yeni temsili kurumlar ihdas edilmiştir. Sonuçta 1864 ve 1871 nizamnameleri, Türk idare tarihinde bir dönüm noktası olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı idaresi, taşra yönetimi, taşra nizamnameleri, Osmanlı nizamnameleri, Osmanlı taşra sistemi, Osmanlılar, Osmanlı Devleti

According to the Vilayet Nizamnames of 1864 and 1871 Newly Structuring in the Ottoman Provincial Administration

Öz

The Ottoman state has been risen upon a strong central and provincial institution. When the state has become weak naturally the serious problems also came into in the provincial administrations. Although some measures has been taken to remove the deficiencies in the provincial administration it has not been succesfull at this matter. With the reign of Mahmud II, the reform efforts in the administration of the state as suitable for the modern administrative principles has brougt some important changes to the provincial institution, too. However the insufficiency of these efforts and some political developments has required a comprehensive reform in the provincial institution. At this juncture, by the regulations of the province in 1864 and 1871 it has been made a radical administrative reorganization in the provincial administration. By means of these regulations the provincial administration has been completely and deeply changed in respect of the former temporary measures. In this organization the new administrative units has been define one by one, the duties and authorities of the provincial administrators as hierarchical have been determined in detail. Moreover new represantative institutions has been established. As a result the regulations of 1864 and 1871 has been a turning point in the history of the Turkish administration on account of its effects

Anahtar Kelimeler

Ottoman administration, Provincial administration, Provincial regulations, Ottoman regulations, Ottoman provincial system, the Ottomans, Ottoman state

Kaynakça

• Çadırcı, Musa. (1970) "Türkiye'de Muhtarlık Teşkilatının Kurulması Üzerine bir İnceleme", Belleten, XXXIV/135, 409-420.
• Çadırcı, Musa (1985) "Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Ülke Yönetimi", Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, I.cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, 210- 230.
• Çadırcı, Musa (1988a) "Tanzimat'ın ilanı Sıralarında Türkiye'de Yönetim (1839- 1856), Belleten, LI/201, 1215-1240.
• Çadırcı, Musa (1988b) "Tanzimat Döneminde Türkiye'de Yönetim (1839-1856)", Belleten, LII/203, 601-626.
• Çadırcı, Musa (1991) Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, T.T.K. Basımevi, Ankara
• Davison, Roderic H. (1997) Osmanlı İmparatorluğu'nda Reform (1856-1876), (Çev.) Osman Akınhay, I.cilt, Papirus Yayınevi, İstanbul.
• Düstûr. (1289) I. tertip, I., İstanbul, Matbaa-i Âmire.
• Engelhart. (1999) Tanzimat ve Türkiye.(Çev.) Ali Reşad, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• Findley, Carter V.(1994) Osmanlı Devletinde Bürokratik Reform: Babıali (1789- 1922), (Çev.) Latif Boyacı ve İzzet Akyol, İz yayıncılık, İstanbul.
• Gökbilgin, M. Tayyib. (1987) "Midhat Paşa", İslam Ansiklopedisi, VIII, MEB, İstanbul, 270-282.
• Göyünç, Nejat. (2000) "Osmanlı Devleti'nde Taşra Teşkilatı(Tanzimat'a Kadar)", Yeni Türkiye, Osmanlı Özel Sayısı I: Siyaset ve Teşkilat, 31, Ankara, 430- 441.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal. (1982) Son Sadrazamlar, I, 3.basım, Dergah Yayınları, İstanbul. (1940).
• İpşirli, Mehmet. (1994) "Eyalet (Taşra) Teşkilatı", Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, I, (Ed.) Ekmeleddin İhsanoğlu, IRCICA, İstanbul, 221-245.
• Karal, Enver Ziya. (1988) Osmanlı Tarihi, Islahat Fermanı Devri (1861-1876), VII, (1956) 4.baskı, T.T.K. Basımevi, Ankara.
• Kunt, Metin. (1978) Sancaktan Eyalete: 1560-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Ortaylı, İlber. (1985a) Tanzimat’tan Cumhuriyete Yerel Yönetim Geleneği, Hil Yayın, İstanbul.
• Ortaylı, İlber. (1985b) "Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde Yerel Yönetimler",Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, I.cilt,