Çocukların Gözüyle Çocuk Hakları

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 2, 29 - 54, 30.11.2017

Enver Durualp , Gül Kadan , Ender Durualp

Öz

Çocuk hakları kavramı, bir
toplumun sağlıklı inşasında oldukça önemlidir. Her ne kadar bu kavram yasalarla
güvence altına alınmış olsa da, uygulamada durumun böyle olmadığı
bilinmektedir. Bununla birlikte çocukların da bu konuda yeterli bilgilerinin
olmadığı bilinmektedir. Bu doğrultuda çocukların kendi hakları konusunda ne
derece bilgili olduklarını belirlemek araştırmanın amacını oluşturmuştur. Nitel
araştırma yöntemlerinden olgu bilim çalışması olarak gerçekleştirilen
araştırmada, veriler “Genel Bilgi Formu” ve “Nitel Görüşme Formu” ile
toplanmıştır. Araştırma sonucunda, çocukların %53,3’ünün erkek, %43,3’ünün
10-11 yaşlarında olduğu, %66,7’sinin altıncı sınıfa devam ettiği
belirlenmiştir. Araştırmaya katılan çocukların yarısı 18 yaşın üzerini yetişkin
olarak ifade ederken, %33,3’ü oyun ve eğitimi kendilerine yönelik haklar olarak
belirtmişlerdir. Çocukların %46,6’sı kendilerini korumak görevini anne-babasına
atfederken, %26,6’sı devlete atfetmiştir. Çocukların %20’si nüfuz cüzdanı
olmadığında kişiliksiz kalacaklarını belirtmiştir. %56,6 oranında çocuk
bedenlerinin kendilerine özel olduğunu, %10’u tüm çocukların beslenmesi
gerektiğini, %36,6’sı engelli çocuklara, %30’u yoksul çocuklara yardım edilmesi
gerektiğini, %56,6’sı düşüncelerini açıklayamazsa kendilerini kötü hissedeceklerini
ifade etmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda çocuk haklarına
yönelik eğitimlerin yaygınlaştırılması ve etkililiğinin arttırılması
önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Okul dönemi, Çocuk hakları, Çocuk Hakları Sözleşmesi, Çocuk hakları eğitimi

Children’s Rights From The Eyes Of Children

Öz

The concept of children’s rights has significiant  importance for building a society reliably. Altough this concept is guaranteed in the constitution, this is not the case in practise. Furthermore it is known that children dont have enough knowledge on this subject. From this point of view, the purpose of this study is to determine how much information the children have about their rights. In this study qualitative research method was used. Data collection was done by using common information form and qualitative interwiew form. 53.3% of the participant children was male, 43.3% was 10-11 years old and 66.7% was sixth grade student. While the half of the children were expressing adults over 18, 33.3% stated education and game as their rights. As the 46.6% of the children attributed the duty of protecting of themself to their parents, 26.6% attributed to the government. 20% of the children stated that they will be impersonal without their identity card. 56.6% stated that their body is special to them, 10% stated that all children should be fed, 36.6% stated that children with disabilities, 30% stated that poor children, should be helped and 56.6% said that they will feel bad if they wont be able to explain their ideas. According to the results of the study, increasin the efficiency and widespreading the tendency to the children’s rights can be recommended.

Anahtar Kelimeler

Child, School-age, Children’s rights, Convention on the Rights of the Child, Children’s rights education

Kaynakça

• Akyüz, E. (2000). Ulusal ve Uluslararası Hukukta Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Akyüz, E. (2012). Çocuk Hukuku Çocukların Hakları ve Korunması. Ankara: Pegem Akademi.
• Alptekin, D. (2011). Toplumsal Aidiyet ve Gençlik: Üniversite Gençliğinin Aidiyeti Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Baykara, K. (2010). Çocuğun Eğitim Hakkı. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin 20. Yılında Türkiye’de Çocuk Hakları (Ed. H. Acar ve İ. İçağasıoğlu- Çoban). Ankara: Maya Akademi.
• Bilir-Seyhan, G. ve Arslan-Cansever, B. (2017). Öğretmen adaylarının “çocuk haklarına” ilişkin algılarının materyal tasarımları ve görüşleri çerçevesinde incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 98-119.
• Booker, C.K. (2004). Exploring School Belonging and Academic Achievement in African American Adolescent. Curriculum and Teaching Dialogue, 6 (2), 131-143. Bütün-Ayhan, A. (2017). Bilişsel gelişim. N. Aral ve T. Duman (Ed.)Eğitim psikolojisi. İçinde (ss. 104-122). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. Ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Can-Yaşar, M., İnal, G., Uyanık Ö. ve Özsüer, S. (2011). Yetiştirme Yurdunda ve Ailesi ile Birlikte Yaşayan 12-18 Yaş Arasındaki Çocukların Çocuk Hakları Sözleşmesi’nden Haberdar Olma Düzeylerinin İncelenmesi. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi’nde sunulan bildiri. Çocuk Vakfı, İstanbul.
• Çakmak, E. (2013). Çocuk hakları ve medya okuryazarlığı eğitimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(22), 209-224.
• Çalık, T., Kurt, T. ve Çalık, C. (2011). Güvenli Okulun Oluşturulmasında Okul İklimi: Kavramsal Bir Çözümleme. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4 (1), 73-84.
• Çolak, M. ve Çetin, C. (2014). Öğretmenlerin Engelliliğe Yönelik Tutumları Üzerine Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29 (1), 191-211.
• Demir, A., Aslantürk, D. ve Giyik, Ş. (2011, Şubat). İstiklal İlköğretim Öğrencilerinin Çocuk Haklarına İlişkin Görüşleri. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi’nde sunulan bildiri. Çocuk Vakfı, İstanbul.
• Dinç, B. (2015). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların ebeveynlerinin çocuk hakları eğitimi konusundaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi-ENAD, 3(1), 7-25.
• Durualp, E. ve Aral, N. (2015). Oyun temelli sosyal beceri eğitimi. Ankara: Vize Yayınları.
• Doğan, İ. ve Durualp, E. (2011). Sosyal Bilgiler Dersi Alan Dördüncü ve Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Çocuk Haklarına Dair Görüşlerinin Karşılaştırılması. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi’nde sunulan bildiri. Çocuk Vakfı, İstanbul.
• Ersoy, A.F. (2012). Vatandaşlık Eğitiminde İhmal Edilen Bir Alan: Evde ve Okulda Çocuk Haklarının Eğitimi. International Online Journal of Educational Sciences, 4 (2), 359-376.
• Fazlıoğlu, Z. (2007). Çocuk Hakları Sözleşmesinde Yer Alan Çocuk Hakları Konusunda Öğretmenlerin ve Yöneticilerin Bilinç Düzeyleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Fazlıoğlu, Y. (2017). Sosyal gelişim. N. Aral ve T. Duman (Ed.) Eğitim psikolojisi. İçinde (ss: 154-172). Ankara: Pegem Akademi.
• Flowers, N. (2007). Compasito: Manuel on Human Rights Education For Children. http://www.eycb.coe.int/compasito/chapter_0/pdf/3.pdf. adresinden 4.08.2016 tarihinde erişilmiştir.
• Hammarbeg, T. (2012). Avrupa’da insan hakları. (Çev. A. Ekmekçi). İstanbul: İletişim Yayınları.
• İnal, K. (2014). Çocuk ve demokrasi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Jones, G. (2005). Children and Development Rights, Globalization and Poverty. Progress in Development Studies, 5 (4), 336-342.
• Karaca, M. (2012). Farklılaşma, Bütünleşme Ve Birlikte Yaşama Üzerine. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 226-238.
• Karakaş, B. ve Çevik, Ö.C. (2016). Çocuk refahı: Çocuk hakları perspektifinden bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 887-906.
• Karaman-Kepenekci, Y. (1999). İlköğretimde İnsan Hakları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1 (32), 227-236.
• Karaman-Kepenekci, Y. ve Baydık, B. (2009). Zihin Engelliler Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarına İlişkin Tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1 (42), 329-350.
• Karaman- Kepenekçi, Y. (2010). Eğitimin hukuki temelleri. Y. Karaman-Kepenekçi ve P. Taşkın (Ed.) Eğitim bilimine giriş. İçinde (ss: 51-76). Ankara: Pegem Akademi.
• Kavaklı, A. ve Boztaş, A. (2011, Şubat). Çocuklar Haklarından Haberdar mı?. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi’nde sunulan bildiri. Çocuk Vakfı, İstanbul.
• Landsdown, G., Jimerson, S.R. ve Shahroozi, R. (2014). Children’s rights and school psychology: Children’s right to participation. Journal of School Psychology, 52(1), 3-12.
• Müftü, G. (2001). Çocuk Hakları Sözleşmesi. Milli Eğitim Dergisi, 151.http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/51/muftu.htm. adresinden 04.08.2016 tarihinde erişilmiştir.
• Neslitürk, S. ve Ersoy, A.F. (2007). Okulöncesi Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarının Öğretimine İlişkin Görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 3 (2), 245-257.
• Örün, E. ve Tatlı, M.M. (2012). Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesine göre Türk çocuklarının sağlık ve sosyal haklar açısından durumu. Yeni Tıp Dergisi, 29(3), 32-137.
• Roose, R. ve De Bie, M. (2008). Children's Rights: A Challenge For Social Work. International Social Work, 51 (1), 37-46.
• Shumba, A. (2003). Children’s Rights in Schools: What Do Teachers Know?. Child Abuse Review, 12, 251-260.
• Tiryakioğlu, B. (2001). Çocukların Korunmasına İlişkin Milletlerarası Sözleşmeler ve Türk Hukuku. Ankara: Başbakanlık A.A.K. Bilim Serisi.
• Tuğrul, B. ve Yılmaz, H.H. (2013). Toplum temelli erken çocukluk hizmeti sunumu kılavuzu. Ankara: UNICEF Türkiye Ofisi.
• Uçuş, Ş. ve Şahin, A. E. (2012). Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne Yönelik Öğretmenlerin ve Okul Yöneticilerinin Görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1 (3), 25-41.
• Uçuş, Ş. (2013). Çocuk hakları eğitim programının hazırlanması ve değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• UNESCO(2014). Child rights education toolkit: Rooting child rights in early childhood education: Primary and secondary schools.http://www.unicef.org/crc/files/UNICEF_CRE_Toolkit_FINL_webversio17041.pdf. 31.10. 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Unutkan, Ö.P. (2008). İnsan Hakları, Çocuk Hakları ve Eğitimi (Ed. A. Oktay). İçinde Eğitim Bilimine Giriş. (ss: 98-120). Ankara: PegemAkademi Yayıncılık.
• Uyan-Semerci, P., Müderrisoğlu, S., Karatay, A., Ekim Akkan, B., Kılıç, Z., Oy, B. ve Uran, Ş. (2012). Eşitsiz Bir Toplumda Çocukluk. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Washington, F. (2010). 5-6 Yaş Grubu Çocuklarına Uygulanan Aile Katılımlı Çocuk Hakları Eğitimi Programının Etkililiğinin İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yıldırım-Doğru, S.S. (2015). Yasal düzenlemeler. S.S. Yıldırım Doğru (Ed.) Çocuk hakları ve koruma: Aile refahı ve koruma. İçinde (ss: 1-38). Ankara: Eğiten Kitap.