Kant’ın Estetik Eleştirisini “Yaşam Duygusu” Bağlamında Yeniden Değerlendirmek

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 1, 70 - 87, 30.04.2018

Feyza Şule Güngör

Öz

Kant Yargı Gücünün Eleştirisi ile estetiği ilk kez kendi içsel amacına ve yasasına sahip bir alan olarak sistematize etmiştir. Kant’ın müdahalesine kadar “iyi ve doğru” ile aynı düzlemde kabul edilen güzel, insan hayatının kuramsal ve pratik alanlarının sınırlarında gezinen bir kavram olmaktan çıkmış ve salt estetik bir kavram haline gelmiştir. Kant estetik alanda a priori olanı aramak ve estetiği bilişsel ya da ahlaki alanlardan ayırmak için onu nitelik, nicelik, ereksellik ve kiplik kategorilerine göre çözümlemiştir. Beğeni yargısının doğasını ortaya koyan bu dört adım, kendinden önceki estetik anlayışlarıyla bir tür hesaplaşmadır. Bu dört kategorinin değerlendirilmesinde, üzerinde genellikle pek durulmayan ancak yaşamın estetize edilmesi açısından çok önemli bulduğumuz yaşam duygusu [Lebensgefühl] kavramını öne çıkarmayı amaçlıyoruz. Yaşam duygusu, insanın bedeninin ve ruhunun eyleme kudretini artıran veya azaltan bir güçtür. Bu çalışmada beğeni yargısının doğasının ortaya çıkarılmasında liste gibi iş gören bu dört kategorinin yaşam duygusuyla bağlantısını araştıracak ve estetikle temellenen bu duygunun yaşam açısından önemini sorgulamaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Kant, estetik, güzel, beğeni yargısı, kategoriler, yaşam duygusu

Re-Considering Kant's Criticism of Aesthetic in the Context of "The Feeling Of Life"

Öz

Kant for the first time has systematized aesthetic with Critique of the Power of Judgement as a field that comprises its own purpose and law. Until Kant's intervention, the concept of beauty had been considered on the same level with the concepts of good and right. With Kant, the concept of beauty has been taken outside the therotical and practical realms of human life and turn into a pure aesthetical notion. Kant has identified four categorical stages in order to look for an a priori in the field of aesthetic and distinguish aesthetic from the cognitive and moral fields. These four stages, which reveal the nature of the judgment of taste, are a kind of reckoning with the perceptions of aesthetics prior to him. We aim to put forward the notion of feeling of life [Lebensgefühl] which we find very important in terms of the aesthetics of life, though not much emphasized. The feeling of life is a force that increases or decreases the power of action of the human body and soul. In this study, we will try to investigate the connection of these four categories with the feeling of life, which work like a list in revealing the nature of the judgment of taste and also we will try to question the significance of this feeling for life.

Anahtar Kelimeler

Kant, aesthetic, beauty, judgment of taste, categories, the feeling of life

Kaynakça

• ALLISON, H.E. (2001). Kant’s Theory of Taste, A Reading of the Critique of Aesthetic Judgment, New York: Cambridge University Press.
• ALTUĞ, T. (2007). Kant Estetiği, İstanbul: Payel Yayınları.
• ARISTOTELES. (2010). Poetika, Çev.: İ. Tunalı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• BOWIE, A. (2003). Aesthetics and Subjectivity: From Kant to Nietzsche, Manchester University Press.
• BOZKURT, N. (1995). Sanat ve Estetik Kuramları, İstanbul: Sarmal Yayınları.
• COOPER, A. (2016). “Interested Creatures: Kant on normativity and nature”, KSO, ss.48-77.
• CÖMERT, B. (2007). Croce’nin Estetiği, Ankara: De ki Yayınları.
• DELEUZE, G. (2002). Kant’ın Eleştirel Felsefesi, Çev.: Hüsen Portakal, İstanbul: Cem Yayınları.
• FARAGO, F. (2003). Sanat, Çev.: Özcan Doğan, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• GUYER, P. (2006). Kant, New York: Routledge.
• KANT, I. (2011). Yargı Yetisinin Eleştirisi, Çev.: Aziz Yardımlı, Ankara: İdea Yayınları.
• LONGUENESSE, B. (2006). “Kant’s Leading Thread in the Analytic of the Beautiful” Aesthetics and Cognition in Kant’s Critical Philosophy, New York: Cambridge University Press, ss.194-222.
• TOWNSEND, D. (2002). Estetiğe Giriş, Çev.: Sabri Büyükdüvenci, Ankara: İmge Kitabevi.
• TUNALI, İ. (2008). Estetik, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• URMSON, J.O. (2004). “What Makes a Situation Aesthetic?”, Aesthetics and the Philosophy of Art, The Analytic Tradition An Anthology, USA Blackwell Publishing.
• WENZEL, C. H. (2005). An Introduction to Kant’s Aesthetics, Blackwell.
• ZIMMERMAN, R.L. (1967). “Kant: The Aesthetic Judgment”, Kant: A Collection of Critical Essays, Ed.Robert P. Wolff, New York: Anchor Books, ss.385-409.