Bilgi Toplumuna Geçiş Sürecinde Türkiye’de Belediye Kütüphaneleri: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphaneleri Örneği

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 1, 174 - 209, 30.04.2020

Ahmet Altay , Burcu Umut Zan

Öz

Türkiye’de sayıları hızla artan belediye kütüphanelerini bilgi toplumu çerçevesinde ele alan bu çalışmanın temel amacı, belediye kütüphanelerinde görev yapan çalışanların bilgi toplumunun belediye kütüphanelerine etkileri konusundaki görüşlerini belirlemektir. Nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı bu çalışmanın verilerini, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü’ne bağlı olarak hizmet veren 20 belediye kütüphanesinde çalışan 195 katılımcının, anket sorularına verdiği yanıtlar oluşturmaktadır. Anket kapsamında, bilgi toplumuna geçiş süreci ile birlikte, katılımcıların; halk kütüphaneleri hizmetlerinin belediyelere devrine, belediye kütüphanelerinin hizmet kalitesi değişimine, belediye kütüphanelerinin yaşadığı en önemli soruna ve Türkiye’deki halk kütüphanelerinin hangi sistemle yönetilmesi gerektiğine ilişkin görüşleri değerlendirilmiştir. Çalışanların bu sorulara ilişkin görüşlerinin eğitim seviyelerine göre farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda katılımcıların %67,7’sinin bilgi toplumuna geçiş ile birlikte halk kütüphanelerinin yönetim şeklinin yerel yönetimlere devredilmesi gerektiğini düşündükleri görülmektedir. Bununla birlikte katılımcıların büyük çoğunluğu (%84,1), bilgi toplumunda belediye kütüphanelerinin yerel niteliklerinin güçlü olması gerektiğini ifade etmiştir. Belediye kütüphaneleri mevcut sorunları temelinde değerlendirildiğinde ise bina yetersizliği katılımcıların %28,2’sinin ortak görüşü ile en sık belirtilen sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunu sırası ile bütçe ve personel yetersizliği izlemektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi Toplumu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Halk Kütüphanesi Hizmetleri, Belediye Kütüphaneleri

Kaynakça

• Abington Public Library Strategic Plan. (2016). Abington Public Library Strategic Plan. July 2017–June 2022. 01 Nisan 2019 tarihinde https://www.abingtonpl.org/files/Strategic_Plan_July_2017_to_June_2022.pdf adresinden erişildi.
• Açıkgöz, O. ve Yılmaz, B. (2013). Türkiye’de halk kütüphanesi hizmetlerinin özel idarelere devri konusunda özel idare yöneticilerinin görüşleri. Türk Kütüphaneciliği, 27(1), 136-153.
• Altay, A. (2015). The public library services in Turkey and Bulgaria the transition process to information society. Yayınlanmamış doktora tezi, State University of Library Studies and Information Technologies, Sofya.
• Altay, A. ve Todorova, T. (2016). Bilgi Toplumuna Geçiş Sürecinde Türkiye’de ve Bulgaristan’da Halk Kütüphaneleri: Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, 11(2), 1-28.
• Aslan Alpay, S. (2009). 2023 Türkiye vizyonu, halk kütüphanesi politikaları ve Çemişgezek: Batı ülkeleri ve Türkiye halk kütüphanelerinin işlevsel açıdan bir karşılaştırılması. Türk Kütüphaneciliği, 23(1), 169-200.
• Atınç, S. (2013). Türk halk kütüphanelerinin mekânsal tasarımlarında yeni gelişmeler. H.S. Keseroğlu ve S. Arslantekin (haz.), 3. Halk Kütüphaneciliği Sempozyumu: Kütüphanelerde Mekan Tasarımı 08-10 Mayıs 2013, Muğla içinde (s. 15-20). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Buchanan, S., & Cousins, F. (2012). Evaluating the strategic plans of public libraries: An inspection-based approach. Library & Information Science Research, 34(2), 125-130.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı - İstatistik, Araştırma Deseni, Spss Uygulamaları ve Yorum (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş., & Çakmak, E. K. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Canata, F. (2016). Belediye kütüphaneleri gerekli mi?: Bilgi Toplumu bağlamında bir değerlendirme. Belediyelerin Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Uluslararası Sempozyumu 12-14 Mayıs içinde (s.213-241). Bursa: Nilüfer Belediyesi.
• City of Wannero (2016). Strategic Library Services Plan 2017/18 – 2021/22, 01 Nisan 2019 tarihinde http://www.wanneroo.wa.gov.au/download/downloads/id/2875/strategic_library_services_plan_201718_-_20212022.pdf adresinden erişildi. Cooper Ramo, J. (2009),The Age of the Unthinkable: Why theNew World Disorder Constantly Surprises Us and What We CanDo About It, Little, Brown and Company, New York.
• Çetintaş, H. B. (2018). Toplumsal iletişim bağlamında kütüphaneler: Kavramsal bir değerlendirme. Mediterranean Journal of Humanities, 8(2), 265-275.
• Çeven, Sevim & Karakulle, İsmail. (2018). Bilgi toplumu ve eğitim, Türkiye'de eğitime genel bir bakış. Social Sciences Studies Journal. 4. 695-705. 10.26449/sssj.422.
• Çoban, S. (2016). Bilgi toplumu yazınında emeğin vasıflandırılması bağlamında e-öğrenim. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 7(23), 7-16.
• Duman, H. (2004). Halk kütüphanelerinde yeniden yapılanma. Türk Kütüphaneciliği, 18(4), 418-445.
• Eğinli, A. T., & Çakır, S. Y. (2011). Toplum kültürünün kurum kültürüne yansıması. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3(2), 37-50.
• Faydalıgül Demircioğlu, Ö. ve Yılmaz, B. (2007). Türkiye’de halk kütüphanesi hizmetlerinin yerel yönetimlere devri konusunda kütüphane yöneticilerinin ve kütüphanecilerin yaklaşımları. Türk Kütüphaneciliği, 21(4), 414-439.
• Friedman, T. L. (2006). Dünya düzdür: Yirmi birinci yüzyılın kısa tarihi. İstanbul: Boyner Yayınları. Glorıeux, I., Kuppens, T. ve Vandebroeck, D. (2007). Mind the gap: Societal limits to public library effectiveness. Library & Information Science Research, 29(2), 188-208.
• Gürkan Yılmaz, E. T. (2013). Bakanlık belediyelere devretti, taşra kütüphaneleri sahipsiz kaldı. 19 Mart 2019 tarihinde http://www.arkitera.com/haber/18040/bakanlik-belediyelere-devretti-tasra-kutuphaneleri-sahipsiz-kaldi adresinden erişildi.
• Hassan, R. (2008). The information society: Digital media and society series. Cambridge: Polity Press.
• IFLA (2007). Halk kütüphanesi hizmeti: gelişim için IFLA/UNESCO ilkeleri, Çev. B. Yılmaz, İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi (2018). 28 Aralık 2018 tarihinde https://www.ibb.istanbul/ adresinden erişildi.
• Karadeniz, Ş. ve Yılmaz, B. (2016). Türkiye’nin 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı'nda kütüphane kurumuna yaklaşım. Türk Kütüphaneciliği 30(1), 59-83.
• Karaş, Z. (2017). Türkiye bilgi toplumu istatistikleri üzerine bir değerlendirme. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5, 338-344.
• Kaya, E. (2007). Kent yönetiminde yeni yaklaşım yerel kalkınma yönetimi. İstanbul: Okutan.
• Konya, Ü. (2017). Yerel yönetimler ve kütüphane hizmetleri: İstanbul’daki belediye kütüphaneleri. İstanbul: Hiper yayın.
• Li, L. (2006). Building the ubiquitous library in the 21st century. World Library and Information Congress: 72nd IFLA General Conference and Council, Retrieved September, Seoul, Korea. 19 Mart 2019 tarihinde https://archive.ifla.org/IV/ifla72/papers/140-Li-en.pdf adresinden erişildi.
• Maurya, R. J. (2016). Role of Public Libraries in the Development of Society. Library Waves-A Biannual Peer Reviewed Journal, 2(2), 139-142.
• Meder, M. (2001). Bilgi toplumu ve toplumsal değişim. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 72-81.
• Nair, G. (2018). Bilişim kültürünün toplum üzerinde etkisi ve yeni insan tipinin doğuşu. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42(1), 39-53.
• Ortaylı, İ. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e yerel yönetim geleneği. İstanbul: Hil Yayınları.
• Palo, G. (2018). Üçüncü mekan olarak halk kütüphaneleri. H. Odabaş ve M.A. Akkaya (Yay. Haz.). Halk Kütüphaneleri: Geçmişten Geleceğe Yönelimler ve Yeni Roller içinde (s. 227-247). İstanbul: Hiper Yayın.
• Polat, C., Yıldırım, Z. ve Binici, K. (2016). Belediyelerin kültürel faaliyetleri kapsamında kütüphane ve bilgi hizmetleri: Çankırı Belediyesi örneği. Belediyelerin Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Uluslararası Sempozyumu 12-14 Mayıs içinde (s.493-508). Bursa: Nilüfer Belediyesi.
• Reinecke, I. (1992). Elektroniğin büyüsü. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Scottish Library and Information Council (2015) How good is our public library service?. 01 Nisan 2019 tarihinde https://scottishlibraries.org/media/1084/hgiopls-landscape-web-2017.pdf adresinden erişildi.
• Spokane Public Library (2016). Facililities and Future Service Plan. 01 Nisan 2019 tarihinde https://www.spokanelibrary.org/pdf/SPL_Facilities_and_Future_Service_Plan-Report_2016-02-01.pdf adresinden erişildi.
• Şen, A. ve Koç, O. (2002). Bilgi Toplumunun Taşıdığı Risk Unsurları. I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Bildiriler Kitabı, 10-11 Mayıs 2002, Kocaeli, içinde (s. 926-938) Kocaeli Üniversitesi yayınları, Kocaeli.
• T. C. Kalkınma Bakanlığı (2015). 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı. Ankara: Bilgi Toplumu Dairesi Yayını.
• Tat, E. ve Arslantekin, S. (2016). İnternette bilgi kirliliğinde seçicilikte bilgi uzmanlarının rolü: Belediye kütüphanelerinde web’de paylaşılan bilgilerin değerlendirilmesi. Belediyelerin Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Uluslararası Sempozyumu 12-14 Mayıs içinde (s.288-312). Bursa: Nilüfer Belediyesi.
• Toffler, A. (2008). Üçüncü dalga. İstanbul: Koridor Yayıncılık.
• Topçu, D. (2015). Türkiye’de yeni büyükşehir belediye sistemi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yılmaz, B. (1996). Halk kütüphanesi kullanımı: Sosyo-ekonomik bir çözümleme. İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi.
• Yılmaz, B. (1997). Yerel yönetimler ve halk kütüphanesi hizmeti: Türkiye için bir değerlendirme. Türk Kütüphaneciliği, 11(2), 113-133.
• Yılmaz, B. (1999). Halk kütüphaneleri üzerine güncel bir karşılaştırma. Türk Kütüphaneciliği, 13(1), 28-39.
• Yılmaz, B. (2005). Türkiye’de kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması süreci ve halk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 19(1), 56-77.
• Yılmaz, B. (2010). Türkiye’nin bilgi toplumu politikasında kütüphane kurumuna yaklaşım. Bilgi Dünyası, 11(2), 263-289.
• Yılmaz, B. (2016). Türkiye’de belediyelerin kütüphane ve arşiv hizmetleri: Kültür bağlamında bir perspektif denemesi. Belediyelerin Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Uluslararası Sempozyumu 12-14 Mayıs içinde (s.35-46). Bursa: Nilüfer Belediyesi.
• Yüksel, H. (2014). İnternet Gazeteciliğinde Bilgi Kirliliği Sorunu. Atatürk İletişim Dergisi. Sayı 6, 125 – 138.