Türkiye’de Bireylerin Yaşam Memnuniyetinin Sosyoekonomik Faktörler Kapsamında Mekansal Analizi

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 2, 289 - 312, 28.11.2022

Özlem Dündar Yavuz Kağan Yasım

https://doi.org/10.54558/jiss.1147445

Öz

Özet

Amaç: İktisat biliminin temel argümanlarından biri, kaynakların kıt, ihtiyaçların ise sınırsız olmasıdır. Genel olarak bireylerin yaşamdan beklentilerinin yüksek olabileceği düşünülse de fizyolojik, güvenlik gibi en temel ihtiyaçlarının karşılanması dahi bireylerin yaşam memnuniyet düzeylerini arttırabilmektedir. Bir ülkede sınır komşusu olan bölgelerin sosyoekonomik yapısı benzerlik gösterdiğinden bir bölgede yaşam memnuniyet düzeyindeki değişme, bu bölgeye sınır komşusu olan bölgelerde aynı yönde değişme oluşturacaktır. Bu kapsamda çalışmada bireylerin yaşam memnuniyet düzeyinin Türkiye’nin 26 alt bölgesinin (ikinci düzey Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması -İBBS-) sınır komşu olan bölgelerinde yayılım gösterip göstermediği ve bireylerin yaşam memnuniyetini etkileyen faktörlerin mekansal veri analiziyle belirlenmesi amaçlanmıştır.

Yöntem: Çalışmada Türkiye’nin 26 alt bölgesinde bireylerin yaşam memnuniyet düzeylerinin mekansal bağımlılığı, 2013 yılı için mekansal veri analiziyle araştırılmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan yaşam memnuniyeti anketi, il düzeyinde sadece 2013 yılında yapılmıştır. Bu nedenle analiz 2013 yılı için gerçekleştirilmiştir. Analizde yer alan değişkenler için 2013 yılı TÜİK ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verileri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre mekansal regresyon modellerinden mekânsal otoregresif model çalışma için en uygun model olarak belirlenmiştir.

Bulgular: SAR model sonucuna göre bireylerin yaşam memnuniyet düzeyi sınır komşusu bölgeler arasında yayılım göstermektedir. Bireylerin yaşam memnuniyet düzeyini ortalama günlük kazanç ve bölgenin aldığı iç göç pozitif yönde etkilerken; işsizlik oranı, yüksekokul ve fakülte mezunları, malvarlığına karşı işlenen suçlar ve şiddet suçları negatif yönde etkilemektedir. Yine SAR model sonucuna göre, kişi başına gayri safi yurt içi hasıla ve tüketici fiyat endeksinin bireylerin yaşam memnuniyet düzeyine etkisi bulunmamaktadır.

Sonuç: Bir ülkede bireylerin yaşam memnuniyet düzeyinin yüksek olması, ülkenin sosyoekonomik yönden gelişmişliğinin bir göstergesi olduğu kabul edilebilir. Bu nedenle bireylerin yaşam memnuniyetini etkileyen sosyoekonomik faktörlerin belirlenmesi önem arz etmektedir. Bir ülkede bireylerin yaşam memnuniyet düzeyinin sınır komşu olan bölgelerde yayılım göstermesi ise, bölgeler arasında sosyoekonomik yönden farklılıkların giderilmesinin önemini ortaya koymaktadır.

Özgünlük: Konuyla ilgili yapılmış çalışmalarda analiz yöntemi olarak çoğunlukla lojit ve probit modeller ve sabit etkili panel veri modelleri kullanılmıştır. Mekansal veri analiz yöntemi uygulayan çalışmalara rastlanmamıştır. Yine analizde suç türleri ve bölgelerin aldığı göç oranına bağımsız değişkenler olarak yer veren Türkiye için yapılmış çalışmalara rastlanmamıştır. Bu nedenlerle çalışmanın özgünlük oluşturduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bireylerin Yaşam Memnuniyet Düzeyi, Sosyoekonomik Faktörler, Mekansal Veri Analizi

Spatial Analysis of Individuals Life Satisfaction in Turkey Within The Context of Socioeconomic Factors

Öz

Abstract

Purpose: One of the main arguments of economics is that resources are scarce and needs are unlimited. Although it is thought that individuals may have high expectations from life in general, even meeting the most basic needs such as physiological and safety can increase the level of life satisfaction of individuals. Since the socioeconomic structure of the border neighboring regions in a country is similar, a change in the level of life satisfaction in a region will create a change in the same direction in the border neighboring regions this region. In this context, it is aimed to determine whether the life satisfaction level of individuals spreads in the border neighboring regions of 26 sub-regions of Turkey (second level Turkey Nomenclature of Units For Territorial Statistic -NUTS-) and the socioeconomic factors affecting the life satisfaction of individuals by spatial data analysis.

Method: In the study, the spatial dependence of the life satisfaction levels of individuals in 26 subregions of Turkey was investigated by spatial data analysis for 2013. The life satisfaction survey published by the Turkish Statistical Institute (TUIK) was conducted at the provincial level in only 2013. Therefore, the analysis was carried out for 2013. For the variables included in the analysis, 2013 TÜİK and Social Security Institution (SGK) data were used. According to the test results Spatial Autoregressive Model (SAR) one of the spatial regression models was determined as the most suitable model for the study.

Findings: According to the SAR model result, the life satisfaction level of individuals spreads among the border neighboring regions. In addition, while the average daily income and internal migration of the region affect the life satisfaction level of individuals positively; unemployment rate, college and faculty graduates, crimes against property and violent crimes affect negatively. Again, according to the SAR model result, per capita gross domestic product and consumer price index have no effect on the life satisfaction of individuals.

Implications: It can be accepted that the high level of life satisfaction of individuals in a country is an indicator of the socioeconomic development of the country. For this reason, it is important to determine the socioeconomic factors that affect the life satisfaction of individuals. The fact that the level of life satisfaction of individuals in a country spreads in border neighboring regions reveals the importance of eliminating socioeconomic differences between regions.

Originality: In studies on the subject, mostly logit and probit models and fixed effect panel data models were used as analysis methods. No studies using spatial data analysis method were found. Again, there were not many studies that included crime types and migration rates of regions as independent variables in the analysis. No studies were found in which these variables were investigated for Turkey. For these reasons, it is thought that the study creates originality.

Anahtar Kelimeler

Individuals, Socioeconomic Factors, Spatial Data Analysis, Spatial Autoregressive Model.

Kaynakça

• Adams, R. E. ve Serp, R. T. (2000). Social integration, fear of crime, and life satisfaction. Sociological Perspectives, 43(4): 605-629. doi: 10.2307/1389550
• Aksoy, A. ve Taşkaya, S. (2020). Ülkelerin makroekonomik göstergeleri ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(2). doi:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.20.05.1337.
• Alexandrova, A. (2005). Subjective well-being and kahneman’s objective happiness. Journal of Happiness Studies, (6): 301-324. doi: 10.1007/s10902-005-7694-x
• Ambrey, C. L., Fleming, C. M. ve Manning, M. (2013). The life satisfaction approach to estimating the cost of crime: An individual’s willingness-to-pay for crime reduction. Discussion Papers Economics No. 2013-01: 2-26. doi: 10.1080/00343404.2015.1082030
• Anselin, L. (1988). Spatial econometrics: Methods and models. London: Kluwer Academic Publishers.
• Anselin, L. (2001). Spatial econometrics. pp. 311-329 in B. H. Baltagi (Ed.) A companion to theoretical econometrics. USA: Blackwell publishing. Erişim adresi: https://web.pdx.edu/~crkl/WISE/SEAUG/papers/anselin01_CTE14.pdf
• Anselin, L. ve Bera, A. K. (1998). Spatial dependence in linear regression models with an introduction to spatial econometrics. pp. 237-289 in A. Ullah & D. E. A. Giles (Eds.), Handbook of applied economic statistics. New York: Marcel Dekker.
• Aysan, Ü. (2019). Avrupa refah rejimleri ve Türkiye’de öznel iyi oluş. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39(1): 191-214. doi: https://doi.org/10.26650/SJ.2019.39.1.002
• Başol, O. (2018). OECD ülkelerinde yaşam tatmini üzerine bir değerlendirme. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 20(3): 67-86. doi: 10.4026/isguc.466684
• Boarini, R., Comola, M., Smith, C., Manchin, R. ve Keulenaer, F. D. (2012). What makes for a better life? The determinants of subjective well-being in OECD countries: Evidence from the gallup world poll. OECD Statistics Working Papers, 2012/03, 2-40. doi: 10.1787/5k9b9ltjm937-en
• Cohen, M. A. (2013). The effect of crime on life satisfaction. Vanderbilt University Law School Law And Economics, Working Paper Number 08 -08: 2-34. doi:10.2139/ssrn.1091542
• Degutis, M., Urbonavičius, S. ve Gaižutis, A. (2010). Relation between GDP and life satisfaction in the european union. Ekonomika, 89 (1), 9-21. doi: 10.15388/Ekon.2010.0.997
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542-575. doi:10.1037/0033-2909.95.3.542
• Diener, E. (1994). Assessing subjective well-being: progress and opportunities. Social Indicators Research, 31(2): 103-157. Erişim adresi: https://link.springer.com/article/10.1007/BF01207052
• Di Tella, R., MacCulloch, R. J., ve Oswald, A. J. (2003). The macroeconomics of hapiness. Review of Economics and Statistics, 85(4): 809-827. doi: 10.1162/003465303772815745
• Easterlin, R. A. (1974). Does economic growth improve the human lot? Some empirical evidence. Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 111773, 89-125. doi: 10.1016/B978-0-12-205050-3.50008-7
• Elhorst, P. J. (2003). Specification and estimation of spatial panel data models. International Regional Science Review, 26(3), 244-268. doi: 10.1177/0160017603253791
• Fuentes, N. ve Rojas, M. (2001). Economic theory and subjective well-being: Mexico. Social Indicators Research, 53(3): 289–314. doi: 10.1023/A:1007189429153
• Graham, C. (2005). The economics of happiness. World Economics, 6(3), 41-55. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/237809673_The_Economics_of_Happiness
• Grimes, A. ve Wesselbaum, D. (2019). Moving towards happiness?”. International Migration, 57(3): 20-40. Erişim adresi: https://motu-www.motu.org.nz/wpapers/18_07.pdf
• Hanslmaier, M. (2013). Crime, fear and subjective well-being: How victimization and street crime affect fear and life satisfaction. European Journal of Criminology, 10(5): 515–533. doi: 10.1177/1477370812474545
• Kamilçelebi, H. (2012). Davranışsal iktisadın neoklasik iktisat fayda teorilerine eleştirisi ve davranışsal iktisatta fayda-mutluluk ilişkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 4(2), 55-65. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/56714
• Kasmaoui, K. ve Bourhaba, O. (2017). Happiness and public expenditure: evidence from a panel analysis. Munich Personal RePEc Archive. MPRA Paper No. 79339: 1-10. Erişim adresi: https://hal-univ-pau.archives-ouvertes.fr/hal-02625987/document
• Krekel, C. ve Poprawe, M. L. (2014). The effect of local crime on well-being: Evidence for Germany. The German Socio-Economic Panel Study, 678: 1-22.Erişim adresi: https://www.diw.de/documents/publikationen/73/diw_01.c.478614.de/diw_sp0678.pdf
• Krulichová, E. (2018). Life satisfaction and happiness: Discussing the impact of fear of crime and victimization. Acta Universitatis Carolinae Philosophica et Historica 2: 23–37. doi: 10.14712/24647055.2018.2
• Lee, S. Y., Kim, R. ve Rodgers, J. ve Subramanian, S. V. (2020). Associations between subjective wellbeing and macroeconomic indicators: An assessment of heterogeneity across 60 countries. Wellbeing, Space and Society, 1. doi: 10.1016/j.wss.2020.100011
• Lesage, J. P. ve Pace, K. R. 2009. Introduction to spatial econometrics. United States of America: Taylor and Francis Goup CRC Press.
• Leiter, B. (1997). Nietzsche and the morality critics. Ethics, 107(2): 250-285. Erişim adresi: https://research.utexas.edu/wpcontent/uploads/2015/10/Leiter_Paper.pdf
• Nordheim, O. ve Martinusse, P. E. (2020). Happiness and the role of social protection: How types of social spending affected ındividuals’ life satisfaction in OECD countries, 1980–2012. Journal of International and Comparative Social Policy, 36(1): 1-24. doi: 10.1080/21699763.2019.1601586
• Olson, J., Martin, R. L. ve Connell, N. M. (2020). Satisfaction with life and crime: Testing the link. Psychology, Crime & Law, doi: 10.1080/1068316X.2020.1849692
• Ord, K. J. (1975). Estimation methods for models of spatial interaction. Journal of The American Statistical Association, 70(349), 120-126. doi: 10.1080/01621459.1975.10480272
• Proto, E. ve Rustichini, A. (2013). A reassessment of the relationship between GDP and life satisfaction. PloS ONE, 8(11): e79358. doi: 10.1371/journal.pone.0079358
• Sanfey, P. ve Teksoz, U. (2007). Does transition make you happy?. Economics of Transition, 15(4), 707-731. Erişim adresi: https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.232.8068&rep=rep1&type=pdf
• Sevgi, H. ve Başol, O. (2020). Endüstri ilişkilerinin gelişmesinin yaşam kalitesine etkisi: OECD ülkeleri üzerine bir inceleme. Çalışma ve Toplum, 3(66): 1541-1556. Erişim adresi: http://acikerisim.klu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.11857/1708/1708.pdf?sequence=1
• Sousa, L. ve Lyubomirsky, S. (2001). Life satisfaction. pp. 667-676 in J. Worell (Ed.), Encylopedia of women and gender: Sex similarities and differences and the ımpact of society on gender. 2, San Diego CA: Academic Press.
• Tobler, W. R. (1970). A computer movie simulating urban growth in the detroit region. Economic Geography, 46, 234–240. doi: 10.2307/143141
• Timofeyev, Y. V. ve Timofeyeva, G. V. (2012). Does effective social policy guarantee happiness?. International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 6(3): 330-337. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/255727674_Does_Effective_Social_Policy_Guarantee_Happiness
• TÜİK (2022), Bölgesel İstatistikler, Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr
• Veenhoven, R. (2004). Happiness as an aim in public policy. pp. 1-31 in A. Linley and S. Joseph (Eds), The Greatest Happiness Principle, Positive psychology in practice. USA: John Wiley and Sons. doi: 10.1002/9780470939338.ch39
• Welsch, H. ve Kühling, J. (2016). How has the crisis of 2008–09 affected subjective well-being? Evidence from 25 OECD countries. Bulletin of Economic Research, 68(1): 34-54. doi: 10.1111/boer.12042
• Witter, R. A., Okun, M. A., Stock, W. A. ve Haring, M. J. (1984). Education and subjective well-being: A meta-analysis. Educational Evaluation and Policy. 6(2), 165-173. doi: 10.3102/01623737006002165