Digital Maturity Level: Scale Development and Validation Study

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 583 - 608, 26.11.2025

Afet Güller , Nuray Güneri Tosunoğlu

https://doi.org/10.54558/jiss.1750871

Öz

Aim: This study aims to develop a reliable and valid Digital Maturity Level (DML) scale to enable businesses to assess their current position in digital transformation processes. The scale is intended to help businesses identify their current status and determine areas requiring improvement.
Method: The study followed a three-stage method comprising a comprehensive literature review, pilot application, and factor analyses as scale development steps. As a result of the literature review, researchers developed a broad item pool comprising 164 statements to fit the conceptual framework. The draft item pool was reduced to 46 items based on feedback from industry representatives and academic experts in the field of digital transformation, and then to 18 items through exploratory factor analysis. The research was conducted with two separate sample groups.
Results: Exploratory factor analysis conducted with the first study group (n=171) revealed that the scale consists of five factors: Strategic Digital Orientation, Digital Procurement and Processes, Infrastructure and Security, Advanced Digital Applications, and Digital Competence and Culture. The Cronbach's alpha coefficients for all sub-dimensions were found to be acceptable. Confirmatory factor analyses conducted on the second study group (n=205) showed that the five-factor structure was consistent with the theoretical framework and that the fit indices supported the model validity. Descriptive findings revealed that businesses prioritised strategic digital orientation; however, development needs persisted in the areas of infrastructure, security, and digital culture.
Conclusion: The developed DOS scale enables businesses of different sizes and sectoral diversity to assess their digital maturity levels from a multidimensional perspective and in a systematic manner. The findings reveal that the five-dimensional structure of the scale is both statistically and theoretically meaningful and consistent. The scale revealed that businesses are relatively more advanced in terms of strategic digital orientation, but there is room for improvement in the areas of digital infrastructure, security practices, and digital culture. This indicates that digital transformation must be addressed not only through technological investments but also through dimensions such as strategic vision, corporate culture, and human resources. Re-testing the DOS scale in different sectors and businesses of various sizes could yield meaningful results in terms of assessing the generalisability of the findings.
Originality: This study aims to develop a measurement tool that shares similar foundations with existing scales but is adapted to the local context, by comprehensively addressing the strategic, technological, operational, and cultural dimensions of the concept of digital maturity. In this way, both the theoretical scope is preserved and usability in practice is sought to be enhanced.

Anahtar Kelimeler

Digital transformation , digital maturity , scale development , digital maturity level

Etik Beyan

The authors declare that ethical rules have been followed throughout the entire process, from deciding on the subject of this study to collecting data and from analyzing data to reporting. In the event that any violation is detected, Çankırı Karatekin University Institute of Social Sciences Journal shall bear no responsibility, and all responsibility shall lie with the authors of the study. The necessary permissions for this study were obtained from the Ethics Committee of Ankara Hacı Bayram Veli University with decision number 2024/254 dated 05/22/2024.

Dijital Olgunluk Seviyesi (DOS): Ölçek Geliştirme ve Geçerlik Çalışması

Öz

Amaç: Bu çalışma, işletmelerin dijital dönüşüm süreçlerindeki konumlarını değerlendirebilmeleri amacıyla güvenilir ve geçerli bir Dijital Olgunluk Seviyesi (DOS) ölçeği geliştirmeyi hedeflemektedir. Geliştirilen ölçek ile işletmelerin mevcut durumlarını tespit etmeleri ve iyileştirmeye ihtiyaç duyulan alanları belirleyebilmeleri amaçlanmaktadır.
Yöntem: Çalışmada ölçek geliştirme adımları olarak kapsamlı literatür taraması, pilot uygulama ve faktör analizlerini içeren üç aşamalı bir yöntem izlenmiştir. Yapılan literatür incelemesi sonucunda, kavramsal çerçeveye uygun olacak şekilde, araştırmacılar tarafından 164 ifadeyi kapsayan geniş bir madde havuzu geliştirilmiştir. Oluşturulan taslak madde havuzu dijital dönüşüm alanı sektör temsilcileri ve akademik uzmanlarının geri bildirimleriyle 46 maddeye, ardından açıklayıcı faktör analizleriyle 18 maddeye indirgenmiştir. Araştırma, iki ayrı örneklem grubuyla yürütülmüştür.
Bulgular: İlk çalışma grubu (n=171) ile yapılan açıklayıcı faktör analizi sonucunda ölçek; Stratejik Dijital Yönelim, Dijital Tedarik ve Süreçler, Altyapı ve Güvenlik, İleri Dijital Uygulamalar ve Dijital Yetkinlik ve Kültür olmak üzere beş faktörden oluşmuştur. Tüm alt boyutların Cronbach-α katsayıları kabul edilebilir düzeyde bulunmuştur. İkinci çalışma grubunda (n=205) yapılan doğrulayıcı faktör analizleri beşli yapının kuramsal yapıyla örtüştüğünü ve uyum indekslerinin model geçerliliğini desteklediğini göstermiştir. Betimsel bulgular, işletmelerin stratejik dijital yönelime önem verdiklerini; ancak altyapı, güvenlik ve dijital kültür alanlarında gelişim ihtiyaçlarının devam ettiğini ortaya koymuştur.
Sonuç: Geliştirilen DOS ölçeği, farklı büyüklükteki ve sektörel çeşitliliğe sahip işletmelerin dijital olgunluk düzeylerini çok boyutlu bir bakış açısıyla ve sistematik şekilde değerlendirmelerine imkân tanımaktadır. Elde edilen bulgular, ölçeğin beş boyutlu yapısının hem istatistiksel hem de kuramsal açıdan anlamlı ve tutarlı olduğunu göstermektedir. Ölçek, işletmelerin stratejik dijital yönelim açısından görece daha ileri seviyede olduklarını, ancak dijital altyapı, güvenlik uygulamaları ve dijital kültür alanlarında gelişim alanlarının bulunduğunu ortaya koymuştur. Bu durum, dijital dönüşümün yalnızca teknolojik yatırımlar değil; aynı zamanda stratejik vizyon, kurumsal kültür ve insan kaynağı gibi boyutlarla birlikte ele alınması gerektiğine işaret etmektedir. DOS ölçeğinin farklı sektörlerdeki ve çeşitli büyüklükteki işletmelerde yeniden denenmesi, bulguların genellenebilirliğini değerlendirmek açısından anlamlı sonuçlar doğurabilir.
Özgünlük: Bu çalışma, dijital olgunluk kavramının stratejik, teknolojik, operasyonel ve kültürel boyutlarını bütüncül biçimde ele alarak, mevcut ölçeklerle benzer temelleri paylaşan ancak yerel bağlama uyarlanmış bir ölçüm aracı geliştirmeyi amaçlamaktadır. Böylece hem teorik kapsam korunmuş hem de uygulamada kullanılabilirlik güçlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijital dönüşüm , dijital olgunluk , ölçek geliştirme , dijital olgunluk seviyesi

Etik Beyan

Etik Beyan: Yazarlar, bu çalışmanın konusuna karar verilmesinden verilerin toplanmasına ve verilerin analiz edilmesinden raporlama aşamasına kadar tüm süreçlerde etik kurallara uyulduğunu beyan etmektedir. Aksi bir durumun tespiti halinde Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisinin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk çalışmanın yazarlarına aittir. Bu çalışma için 22/05/2024 tarihli 2024/254 numaralı kararla Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Etik Kurulundan gerekli izinler alınmıştır.

Kaynakça

• Alrub, Y. A. & Sánchez-Cañizares, S. M. (2025). Dynamic capabilities and digital transformation: Toward strategic planning in the digital age-Evidence from palestine. Administrative Sciences, 15(1), 21.
• Akın, N. K. & Aşçı, F. H. (2021). Beden eğitimi dersinde üçlü yeterlik algılarının değerlendirilmesi: Ölçek uyarlama çalışması. Türkiye Klinikleri Journal of Sports Sciences, 13(2), 302-311.
• Angreani, L. S., Vijaya, A. & Wicaksono, H. (2020). Systematic literature review of Industry 4.0 maturity model for manufacturing and logistics sectors. Procedia Manufacturing, 52, 337-343.
• Aras, A. & Büyüközkan, G. (2023). Digital transformation journey guidance: A holistic digital maturity model based on a systematic literature review. Systems, 11(4), Article 213. https://doi.org/10.3390/systems11040213
• Bendig, D., Strese, S., Flatten, T. C. & Brettel, M. (2023). A decade of digital maturity models: Much ado about nothing? Information Systems and e-Business Management, 21(2), 297-325.
• Berghaus, S. & Back, A. (2016). Stages in digital business transformation: Results of an empirical maturity study. In Proceedings of the Mediterranean Conference on Information Systems (MCIS) (Paper 22, pp. 1-17).
• Bharadwaj, A. S., El Sawy, O. A., Pavlou, P. A. & Venkatraman, N. (1999). IT capabilities: Theoretical perspectives and empirical operationalization. In Proceedings of the 20th International Conference on Information Systems (pp. 378-385).
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (25. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, (14. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Byrne, B. M. (2016). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (3rd ed.). New York, NY: Routledge.
• Churchill, G. A., Jr. (1979). A paradigm for developing better measures of marketing constructs. Journal of Marketing Research, 16(1), 64-73.
• De Bruin, T., Rosemann, M., Freeze, R. & Kaulkarni, U. (2005). Understanding the main phases of developing a maturity assessment model. In Proceedings of the Australasian Conference on Information Systems (ACIS) (pp. 8-19).
• DeVellis, R. F. (2022). Scale development: Theory and applications (T. Totan, Ed. & Trans., 3. basımdan çeviri). Nobel Yayınları.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E. S. & Çinko, M. (2013). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Eğilmez, G. (2023). Dijital tedarik zinciri olgunluk modelinin tasarımı: Ölçek geliştirme ve vaka uygulaması (Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı).
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. & Sanisoğlu, S. Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), 210-223.
• Evci, N. & Aylar, F. (2010). Ölçek geliştirme çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(10), 389-412.
• Fitzgerald, M., Kruschwitz, N., Bonnet, D. & Welch, M. (2013). Embracing digital technology: A new strategic imperative. MIT Sloan Management Review, 55(2), 1-12.
• Gill, M. & VanBoskirk, S. (2016). The digital maturity model 4.0 benchmarks: Digital business transformation playbook. Forrester Research, Inc.
• Gökalp, E. & Eren, P. E. (2021). İşletmelerde dijital dönüşüm yönetiminde nihai hedef: Dijital olgunluk. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 1165-1187.
• Gülseren, A. & Sağbaş, A. (2019). Endüstri 4.0 perspektifinde sanayide dijital dönüşüm ve dijital olgunluk seviyesinin değerlendirilmesi. European Journal of Engineering and Applied Sciences, 2(2), 1-5.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (3. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2014). Exploratory factor analysis. In Multivariate data analysis (7th ed., pp. 98–116). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Hanelt, A., Bohnsack, R., Marz, D. & Antunes Marante, C. (2021). A systematic review of the literature on digital transformation: Insights and implications for strategy and organizational change. Journal of Management Studies, 58(5), 1159-1197.
• Haynes, S. N., Nelson, N. K. & Blaine, D. D. (1999). Psychometric issues in assessment research. In P. C. Kendall, J. N. Butcher, & G. Holmbeck (Eds.), Handbook of research methods in clinical psychology (pp. 125-154). New York, NY: John Wiley & Sons.
• Haynes, S. N., Richard, D. C. S. & Kubany, E. S. (1995). Content validity in psychological assessment: A functional approach to concepts and methods. Psychological Assessment, 7(3), 238-247.
• Hinkin, T. R. (1995). A review of scale development practices in the study of organizations. Journal of Management, 21(5), 967-988.
• Kane, G. C., Palmer, D., Phillips, A. N., Kiron, D. & Buckley, N. (2017). Achieving digital maturity: Adapting your company to a changing world. MIT Sloan Management Review, 58(2), 1-29.
• Kane, G. C., Phillips, A. N., Copulsky, J. & Andrus, G. (2015). The digital matrix: New rules for business transformation through technology. Cambridge, MA: MIT Press.
• Karakoç, F. Y. & Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13(40), 39-49.
• Karaman, M. (2023). Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizi: Kavramsal bir çalışma. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(1), 47-63.
• Kaszás, N., Ernszt, I. & Jakab, B. (2023). The emergence of organizational and human factors in digital maturity models. Management: Journal of Contemporary Management Issues, 28(1), 123-135.
• Kayabaşı, H. (2023). Dijitalleşme ve şirketlerin dijital olgunluk düzeyinin ölçülmesi: Ampirik bir çalışma (Doktora tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kayabaşı, H. & Kasımoğlu, M. (2023). Örgütlerin dijital olgunluk düzeyinin ölçülmesi – Bir ölçek geliştirme çalışması. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-21.
• Keith, T. Z. (2015). Multiple regression and beyond: An introduction to multiple regression and structural equation modeling (2nd ed.). New York, NY: Routledge, Taylor and Francis Group.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York, NY: The Guilford Press.
• Laaber, F., Florack, A., Koch, T. & Hubert, M. (2023). Digital maturity: Development and validation of the Digital Maturity Inventory (DIMI). Computers in Human Behavior, 143, Article 107709. https://doi.org/10.1016/j.chb.2023.107709
• Matt, C., Hess, T. & Benlian, A. (2015). Digital transformation strategies. Business & Information Systems Engineering, 57(5), 339-343.
• Mertler, C. A. & Reinhart, R. V. (2016). Advanced and multivariate statistical methods: Practical application and interpretation (6th ed.). New York, NY: Routledge.
• Mittal, S., Khan, M. A., Romero, D. & Wuest, T. (2018). A critical review of smart manufacturing & Industry 4.0 maturity models: Implications for small and medium-sized enterprises (SMEs). Journal of Manufacturing Systems, 49, 194–214. https://doi.org/10.1016/j.jmsy.2018.10.005
• Netemeyer, R. G., Bearden, W. O. & Sharma, S. (2003). Scaling procedures: Issues and applications. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• OECD. (2021). The digital transformation of SMEs. OECD Studies on SMEs and Entrepreneurship. Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/bdb9256a-en
• Özçelik, T. O., Erkollar, A. & Cebeci, H. I. (2019). Bir imalat işletmesi için Endüstri 4.0 (dijital) olgunluk seviyesi belirleme uygulaması. International Journal of Academic Value Studies, 5(2), 81-93.
• Reis, J., Amorim, M., Melão, N. & Matos, P. (2018). Digital transformation: A literature review and guidelines for future research. In A. Rocha, L. P. Reis, S. Costanzo, & H. Adeli (Eds.), Trends and advances in information systems and technologies (Advances in Intelligent Systems and Computing, Vol. 745, pp. 411-421). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-77703-0_4
• Robinson, J. P., Shaver, P. R. & Wrightsman, L. S. (1991). Criteria for scale selection and evaluation. In J. P. Robinson, P. R. Shaver, & L. S. Wrightsman (Eds.), Measures of personality and social psychological attitudes (pp. 1-15). San Diego, CA: Academic Press.
• Saxe, R. & Weitz, B. A. (1982). The SOCO scale: A measure of the customer orientation of salespeople. Journal of Marketing Research, 19(3), 343-351.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Schumacher, A., Erol, S. & Sihn, W. (2016). A maturity model for assessing Industry 4.0 readiness and maturity of manufacturing enterprises. Procedia CIRP, 52, 161–166. https://doi.org/10.1016/j.procir.2016.07.040
• Sousa, M. J. & Rocha, Á. (2019). Skills for disruptive digital business. Journal of Business Research, 94, 257-263. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2017.12.051
• Sultana, A. (2020). Multidimensionality of job performance: An empirical assessment through scale development. Elementary Education Online, 19(4), 2073–2083. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2020.764615
• Şener, U., Gökalp, E. & Eren, P. E. (2018). Towards a maturity model for Industry 4.0: A systematic literature review and a model proposal. Industry 4.0, 3(4), 291-303.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson Education.
• Teichert, R. (2019). Digital transformation maturity: A systematic review of literature. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 67(6), 1673-1685. https://doi.org/10.11118/actaun201967061673
• Thordsen, T., Murawski, M. & Bick, M. (2020). How to masura digitalization? A critical evaluation of digital maturity models. In M. Janssen, H. Lee, & J. Zhang (Eds.), Conference on e-Business, e-Services and e-Society (pp. 402-414). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-44999-5_30
• Tutar, H. & Erdem, A. T. (2024). Kurumsal Dijital Olgunluk Ölçeği (KUDOM): Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 16(2), 1145-1165.
• Yeşilyurt, S. & Çapraz, C. (2018). Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 251-264.
• Vial, G. (2019). Understanding digital transformation: A review and a research agenda. The Journal of Strategic Information Systems, 28(2), 118-144.
• Wahdaniyah, A., Nugroho, Y. & Susanti, R. (2025). A meta-analysis of the relationship between digital maturity and digital transformation. Journal of Digital Innovation and Strategy, 10(2), 45-62.
• Westerman, G., Bonnet, D. & McAfee, A. (2014). Leading digital: Turning technology into business transformation. Boston, MA: Harvard Business Press.
• Westerman, G., Calméjane, C., Bonnet, D., Ferraris, P. & McAfee, A. (2011). Digital transformation: A roadmap for billion-dollar organizations. MIT Center for Digital Business and Capgemini Consulti