Use of Green Spaces for Liveable and Sustainable Cities; Urban Allotment Gardens

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 263 - 270, 31.03.2018

Neslihan Demircan İşık Sezen

https://doi.org/10.21597/jist.407884

Öz

Urban green spaces contributing to sustainable development of cities are of the characteristics of

increasing human quality of life. It is a requirement for more comfortable physical and psychological life to predict

the needs in a place resulting from its physical, physiological, psychological and social structures and to shape such

environment consisting of open spaces according to such needs. Today’s cities have turned out to be the clusters of

concrete structures due to rapid human population and distorted and dense urbanisation. Urban human quality of

life is also negatively affected by environmental problems such as air, water, soil and noise pollution and the use

of arable lands out of their main aims. Excessive building density in cities due to various reasons increases rants

on lands and confines the ratio of public areas like green spaces. Main material of the study is urban small gardens,

a type of community gardens which can be evaluated to be alternative green space sources in urban design works,

several examples of which can be seen abroad from old days to present. Such garden types are known in Turkey in

the names of small gardens, public gardens, urban gardens, hobby gardens and urban allotment gardens. As study

method, related literature review was performed from Turkey and abroad and required etude, analysis and synthesis

methods were used. As a conclusion, large cities lack of green spaces and recreation areas. In the present study, the

role and importance of urban gardens, a type of allotment gardens seen for a long time in the world, in liveable and

sustainable urban design is focused by considering that in urban design studies, urban gardens can be evaluated as

an alternative green space use. Positive contributions of urban small gardens were put forward on humans and the

increase of green area rate.

Anahtar Kelimeler

City, green spaces, liveability, sustainability, urban allotment garden

Sürdürülebilir ve Yaşanabilir Kentler İçin Yeşil Alanların Kullanımları; Kişiye Tahsisli Kent Bahçeleri

Öz

Kentsel alanların sürdürülebilir gelişmesine katkıda bulunan kentin yeşil alanları kentsel yaşam kalitesini

arttırmada önem taşımaktadır. Hayatı fiziksel ve psikolojik olarak daha yaşanabilir kılmak ve ihtiyaçlara daha

uygun ortamlar oluşturmak için, kullanıcıların fiziksel, fizyolojik, psikolojik ve sosyal yapısından kaynaklanan

ihtiyaçlarını önceden kestirmek ve açık mekanlardan oluşan çevreyi bu ihtiyaçlara göre şekillendirmek gereklidir.

Günümüz kentleri hızlı nüfus artışı, çarpık kentleşme, yoğun yapılaşma ile beton yığını durumuna gelmiştir.

Hava, su, gürültü, toprak kirliği, tarım arazilerinin amaç dışı kullanımı gibi çevre sorunları da kentlerdeki yaşam

kalitesini olumsuz etkilemektedir. Kent yakınındaki verimli arazilere sanayi ve yerleşim alanları kurulmaktadır.

Gecekondu ve çöküntü alanları kent imajını değiştirmektedir. Kentlerimizin çeşitli nedenlerle aşırı yoğunlaşması,

arsa rantlarını artırarak, yeşil alan gibi kamusal alanlara ayrılması gereken bölgeleri sınırlamaktadır. Çalışmanın

ana materyali, kentsel tasarım çalışmalarında alternatif yeşil alan kaynakları olarak değerlendirilebilen, bir takım

topluluk bahçeleri olan kentsel küçük bahçelerdir. Bu bahçelerin birçok örneği geçmişten günümüze yurtdışında

görülebilmektedir. Türkiye’de ise bu bahçeler; küçük bahçeler, halk (topluluk) bahçeleri, kent bahçeleri, hobi

bahçeleri ve kişiye tahsisli kent bahçeleri olarak bilinmektedir. Çalışma metodu olarak, yurtiçi ve yurtdışından ilgili

literatür taraması yapılmış ve gerekli etüt, analiz ve sentez yöntemleri kullanılmıştır. Sonuçta büyük kentlerimiz

yeşil alan ve rekreaktif alanlardan yoksun kalmaktadır. Çalışmada; Kentsel tasarım çalışmalarında, yurt dışında

tarih boyunca var olan günümüzde de örnekleri olan toplum bahçelerinin bir türü olan kişiye tahsisli kent

bahçelerinin alternatif yeşil alan kullanımı olarak değerlendirilebileceği düşünülerek yaşanabilir ve sürdürülebilir

kent tasarımlarında kişiye tahsisli kent bahçelerinin rolü ve önemi vurgulanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kent, kişiye tahsisli kent bahçeleri, yaşanabilirlik, yeşil alan, sürdürülebilirlik

Kaynakça

• Aksoy Y, Akpınar A, 2011.Yeşil Alan Kullanımı ve Yeşil Alan gereksinimi Üzerine Bir Araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Sayı:20, Cilt:10.
• Alaimo K, Packnett E, Miles RA, Kruger DJ, 2008. Fruit and vegetable intake among urban community gardeners. J Nutr Educ Behav 40: 94–101
• Anonim 2013. Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi Bülteni, Eylül-Kasım 2013, Sayı:01.
• Anonim 2016a. Tarihi Yedikule Bostanları. http://yedikulebostanlari.tumblr.com/ (Erişim tarihi: 9 Mayıs, 2016)
• Anonim 2016 b. T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri. http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,44403/diyarbakir-kalesive-hevsel-bahceleri-diyarbakir.html (Erişim tarih: 9 Mayıs, 2016)
• Anonymous 1987. World Commission on Environment and Development, Our Common Future: The Brundtland Report. Oxford University Press, Oxford
• Antrop M, 2004. Landscape change and the urbanization process in Europe. Landscape and Urban Planning 67, 9-26
• Aydemir S, 2004. Kentsel Açık ve Yeşil Alanlar “Rekreasyon”, Kentsel Alanların Planlanması ve Tasarımı, Trabzon
• Balkan DS, 2004. Ülkemizdeki Kent Küçük Bahçe Parklarının Yeterlilikleri ve Olanakları Üzerine Bir Araştırma. Ege Üniv. Ziraat Fak. Peyzaj Mim. Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• Breuste J, 2010. Allotment gardens as part of urban green infrastructure: actual trends and perspectives in Central Europe. In: Müller N, Werner P, Kelcey JG (eds) Urban biodiversity and design. Wiley Blackwell Publishing, Oxford, pp. 463–476
• Camps-Calvet M, Langemayer J, Calvet-Mir L, Gomez-Baggethun E, 2016. Ecosystem services provided by urban gardens in Barcelona, Spain: insights for policy and planning. Environmental Science and Policy. 62,14-23.
• Carrus G, Scopelliti M, Lafortezza R, Colangelo G, Ferrini F, Salbitano F, Agrimi M, Portoghesi L, Semenzato P, Sanesi G, 2015. Go greener, feel better? The positive effects of biodiversity on the well-being of individuals visiting urban and peri urban green areas. Landscape Urban Planning 134:221–228
• Chiesura A, 2004. The role of urban parks for the sustainable city. Landscape and Urban Planning 68, 129-138.
• DeSilvey C, 2003. Cultivated histories in a Scottish allotment garden. Cultural Geographies, 10:442-468
• Doygun H, Ok T, 2006. “Kahramanmaraş kenti açık-yeşil alanlarında ağaçlandırma çalışmalarının değerlendirilmesi ve öneriler”. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 9 (2): 94-103.
• Drescher W, 2001. The German Allotment Gardens-A Model for Poverty Alleviation and Food Security in Southern African Cities? Urban Agriculture Notes: http://www.cityfarmer.org/germanAllot.html (Erişim tarih: 20 Mart, 2017)
• Drescher AW, Holmer RJ, Laquinta DL, 2006. Urban Homegardens and Allotment Gardens for Sustainable Livelihoods: Management Strategies and Insitutional Environments. Tropical Homegardens, 3:317-338.
• Duś E, 2014. Recreational use and health functions of allotments gardens in the Katowice conurbation, Poland. Environ Socio Econ Stud 2(2):16–25
• Emür SH, Onsekiz D, 2007. Kentsel Yaşam Kalitesi Bileşenleri Arasında Açık ve Yeşil Alanların Önemi Kayseri-Kocasinan İlçesi Park Alanları Analizi, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:22, Yıl:2007/1, 365-396.
• Erduran F, Sülüşoğlu M, 2006. Hobi Bahçelerinin Kent Ekolojisinde ve Gelişiminde Önemi ve Kocaeli-İzmit Örneği. VI. Ulusal Ekoloji Sempozyumu. Diyarbakır.
• Erduran F, Kabaş S, Ayhan Ç, Kelkit A, 2008. Çanakkale Kentinde Hobi Bahçesi Amaçlı Kullanılan Alanların Peyzaj Mimarlığı Açısından Değerlendrilmesi. Çanakkale Kenti Çevre Sorunları Sempozyumu. Çanakkale.
• Ersoy M, 2015. Kentsel Planlamada Standartlar. Ninova Yayınları, 335s.
• Escobedo FJ, Kroeger T, Wagner JE, 2011.Urban forests and pollution mitigation: Analyzing ecosystem services and disservices. Environmental Pollution, 2011,159 (8) 2078-2087
• Grahn P, Stigsdotter UA, 2003. Landscape Planning and Stress, Urban Forestry and Urban Greening,2:1-18.
• Groenewegen P, van den Berg A, de Vries S, Verheij R, 2006. Vitamin G: Effects of green space on health, well-being, and social safety. BMC Public Health, 2006, 6 (1), 149.
• Grönıng G, Und Schmıtt V, 1975. Entwicklung von Zielvorstellungen zur Eingliederung Stadtischer Kleingarten. Das Garte- namt, 24, 1975/9
• Gül A, Nayır O, Eraslan G, 2007. “Kent kimliği üzerinde kent ormanlarının rolü ve etkisi”, SDU. 15. Yıl Mühendislik Mimarlık Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 14-16 Kasım 2007, 304-311, Isparta
• Gül A, Küçük V, 2001. “Kentsel Açık-Yeşil Alanlar ve Isparta Kenti Örneğinde İncelenmesi”, SDÜ Orman Fak. Dergisi, Seri A 2, 27-48.
• Kabisch N, Strohbach M, Haase D, Kronenberg J, 2016. Urban green space availability in European cities. Ecological indicators, 2016,70:568-596.
• Kaplan S, 1995. The restorative benefits of nature: Toward an integrative framework. J. Environ. Psychol. 15,169–182.
• Kılıç H, 1995. İzmir Kenti Örneğinde Kent Küçük Bahçeleri Planlama Olanakları Üzerine Araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 102s (Yayınlanmamış).
• Koca A, 2014. İstanbul’un Yaşayan İki Bostanı Neden Yok Edilmek İsteniyor? Yapı 386, 58-63.
• Macnair E, 2002. The Garden City Handbook: How to Create and Protect Community Gardens in Greater Victoria. Polis Project on Ecological Governance. University of Victoria, Victoria BC, Canada
• Manavoğlu E, Ortaçeşme V, 2007. Konyaaltı Kentsel Alanında Bir Yeşil Alan Sistem Önerisi Geliştirilmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2), 261-271.
• Matos RS, Batista DS, 2013. Urban agriculture: the allotment garden as structures of urban sustainability. Advances in Landscape Architecture. doi:10.5772 /55892 Accessed 18 October 2017
• Oğuz D, 2000. Hobi bahçeleri ve Avrupa ülkelerinden örnekler. Türk-Koop Ekin Dergisi, 14
• Özkan B, 1994. Kentsel Rekreasyon Alan Planlaması Ders Notları (Basılmamıs) E. Ü. Z. F. Peyzaj Mimarlıgı Bölümü, İzmir.
• Özgüç N, 2011. Turizm Coğrafyası, İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Rıchter G, 1981.Handbuch Stadtgrün, München, Wien, Zürich.
• Sandal EK, Karademir N, 2013. Kahramanmaraş’ta Yeşil Alanların Yeterliliği İle Halkın Beklentilerinin Ve Bilinç Düzeyinin Belirlenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi – 29, 155-176.
• Saumel I, Weber F, Kowarik I, 2016.Toward liveable and healty urban streets; roadside vegetation provides ecosystem services where people live and move. Environmental Science and Policy. 62, 24-33.
• Soga M, Cox DTC, Yamaura Y, Gaston KJ, Kurisu K, Hanaki K, 2017. Health Benefits of Urban Allotment Gardening: Improved Physical and Psychological Well-Being and Social Integration. Int J Environ Res Public Health. 2017 Jan; 14(1): 71.
• Steffenhagen P, Sondermann M, 2017. Adaptive Capacıtıes Of Urban (Allotment) Gardens. Case Study Germany. http://www.urbanallotments.eu/case-studies/germany.html (Erişim tarihi: 18 Ekim, 2016)
• Szumilas H, 2014. Allotment gardens in former Eastern Bloc countries – a comparative study of spatial policy in Tallinn and Warsaw. Horticulture and Landscape Architecture No 35, 2014: 39–51
• Şahin Ş, Barış M, 1998. Kentsel Doku İçerisinde Açık Yeşil Alan Standartlarını Belirleyen Etmenler, Peyzaj Mimarlığı Dergisi, s.10, İstanbul.
• Tankut G, Göksu Ç, Ersoy M, 1988.Kentsel Planlama Standartları Araştırması.(Özet Rapor), Bayındırlık ve İskan Bakanlığı için hazırlananAraştırma Raporu Özeti, Ankara.
• Tei F, Benincase P, Farneselli M, Caprai M, 2009. Allotment Gardens For Senior Citizens In Italy: Current Status And Technical Proposals, II International Conference on Landscape and Urban Horticulture.
• Thompson CW, 2002. Urban open-space in the 21st century. Landscape and Urban Planning 60, 59-72.
• Ulrich RS, Simons RF, Losito BD, Fiorito E, Miles MA, Zelson M, 1991.Stress recovery during exposure to natural and urban environments. J. Environ. Psychol. 11, 201–230.
• Vitiello D, Nairn M, 2009. “Community Gardening in Philadelphia: 2008 Harvest Report.” Penn Planning and Urban Studies, University of Pennsylvania, http://sites.google.com/site/urbanagriculturephiladelphia/home. (Erişim tarih: 20 Mart, 2017)
• Voigt A, Leitão TE, 2016. Lessons Learned İndicators and good practice for an environmentally-friendly urban garden. Urban Allotment Gardens in Europe. Chapter 7, Page 165.
• Wolch JR, Byrne J, Newell JP, 2014. Urban green space, public health, and environmental justice: The challenge of making cities ‘just green enough. Landscape and urban planning, 2014,125; 234-244.
• Wood CJ, Pretty J, Griffin M, 2015. A case–control study of the health and well-being benefits of allotment gardening. Journal of Public Healty, Vol. 38, No:3, pe 336-e344.
• Yenice MS, 2012. Kentsel yeşil alanlar için mekânsal yeterlilik ve erişebilirlik analizi; Burdur örneği, Türkiye. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 2012,13:41-47.