Chemical Composition of Hackberry Plant and Its Effects on Human Health

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 3, 21 - 30, 30.09.2018

Ali İkinci Mikdat Şimşek Ersin Gülsoy

https://doi.org/10.21597/jist.458556

Cited By: 2

Öz

Some species grown in temperate, subtropical and tropical climatic regions around the world and

located within the Celtis genus are highly adaptable. Our country has a very rich potential in terms of species

in the genus Celtis. Most of the species of Celtis (Hackberry) genus grown in our country are found in the arid

and barren areas, especially where there is little rainfall. Fruits, seeds and leaves of hackberry, which have been

named with many different names in different regions, are being used by local people for the treatment of many

different diseases in the field of folk medicine. In this study, it was aimed to increase the recognition of hackberry

(dagdagan) plant grown in many regions of our country, but not too widely known. In order to spread the cultivation

of hackberry plant and to evaluate its fruits, chemical contents and the information used in the treatment of diseases

were collected using scientific studies on this subject.

Anahtar Kelimeler

Antioxidants, Celtis australis, Celtis tournefortii, Mediterranean hackberry organic asids, phenolic compounds

Çitlembik Bitkisinin Kimyasal Bileşimi ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri

Öz

Dünyada ılıman, subtropik ve tropik iklim bölgelerinde yetişen ve Celtis cinsi içerisinde yer alan çitlembiğin

bazı türlerinin adaptasyon kabiliyetleri oldukça yüksektir. Ülkemiz, Celtis cinsi içerisinde yer alan türler açısından

oldukça zengin bir potansiyele sahiptir. Ülkemizde yetişen Celtis (Çitlembik) cinsi türlerinin birçoğuna özellikle

yağışın az olduğu, kurak ve kıraç alanlarda rastlanılmaktadır. Farklı yörelerde birçok değişik isimle anılan

çitlembiklerin meyve, çekirdek ve yaprakları, o yöre insanları tarafından halk hekimliği alanında birçok farklı

hastalıkların tedavisi için kullanılmaktadır. Bu çalışmada, ülkemizin birçok bölgesinde yetişen, ancak çok fazla

tanınmayan çitlembik (dağdağan) bitkisinin tanınırlığının artırılması amaçlanmıştır. . Çalışma, çitlembik bitkisinin

yetiştiriciliğinin yaygınlaştırılması çitlembik meyvelerinin kimyasal, biokimyasal (antioxidant) içeriklerinin ve

halk hekimliğinde kullanımının belirlendiği bilimsel çalışmalardan yararlanılarak derlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Antioksidanlar, Celtis australis, Celtis tournefortii, dağdağan, fenolik bileşikler, organik asitler

Kaynakça

• Anonim, 2014. Çitlembik (Dağan, Çıtlık, Dağdağan). T. C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, Geniş Yapraklı ve Meyveli Türlere Ait Tohum Bahçeleri Tesisi Eylem Planı (2014-2018), sayfa 17-19, Ankara.
• Anonim, 2018a. Türkiye bitkileri veri servisi (TÜBİVES). http://www.tubives.com/index.php (Erişim tarihi: 30 Ocak, 2018).
• Anonim, 2018b. Mardin'de "gıngırez" vakti. https://www.instagram.com/p/97-1cvSrzp/ (Erişim tarihi: 28 Ocak 2018).
• Anonim, 2018c. Köy çocuklarının gıngıres (dağdığan) eğlencesi. http:// www.haldeh. com/index. php?option=com_content&view= article & id= 547%3Akoy-cocuklarinin-gingires-dagdigan-eglencesi&Itemid =86 (Erişim tarihi: 30 Ocak 2018).
• Anonim, 2018d. Meyvesini saklayan ağaç. http://www.yuksekova.bel.tr/meyvesini-saklayan-agac-3135h.htm (Erişim tarihi: 29 Ocak 2018).
• Anonim, 2018e. Çitlenbik ve çitlembiğin faydaları. https:// sifavebitki. wordpress.com /2015/01/30/ citlenbik-ve-citlembigin-faydalari (Erişim tarihi: 28 Ocak 2018).
• Anonim, 2018f. Çitlenbik ve çitlembiğin faydaları. http://sifavebitkii.blogspot.com.tr/2015/01/citlenbik-ve-citlembigin-faydalar.html (Erişim tarihi: 28 Ocak 2018).
• Anonim, 2018g. Celtis australis L. http://luirig. altervista.org/ schedenam/ fnam.php?taxon= Celtis+ australis (Erişim tarihi: 31 Ocak 2018).
• Anonim, 2018h. Celtis occidentalis L. (Hackberry). Virginia Tech Dendrology. http://dendro.cnre.vt.edu/dendrology/syllabus/factsheet.cfm?ID=26 (Erişim tarihi: 31 Ocak 2018).
• Anonim, 2018i. Adi çitlenbik (Celtis australis L.) meyvesi. http://www.fidandeposu.com/citlik-adi-citlenbik-celtis-australis-fidani (Erişim tarihi: 31 Ocak 2018).
• Anonim, 2018j. Celtis tournefortii. https://en.wikipedia.org/wiki/Celtis_tournefortii (Erişim tarihi: 31 Ocak 2018).
• Anonim, 2018k. Celtis australis, adi çitlenbik, dağdağan. https://www.1001fidan.com/celtis-australis-adi-citlenbik-dagdagan-citlembik-fidani-432 (Erişim tarihi: 29 Ocak 2018).
• Anonim, 2018l. Çitlenbik (Celtis) nedir? Faydaları nelerdir? http://www.bitkicenter.com/citlenbik-celtis-nedir-faydalari-nelerdir/ (Erişim tarihi: 30 Ocak 2018).
• Anonim, 2018m. Hakkâri’nin 'dağdağan kahvesi' Türkiye'ye açılacak. https:// www.sondakika. com/haber/haber-hakkari-nin-dagdagan-kahvesi-turkiye-ye-acilacak-4019414/ (Erişim tarihi: 30 Ocak 2018).
• Anonim, 2018n. Macitefendi çitlembik yağı. http://www.botanikecza.com/Mecitefendi-Citlembik-Yagi-50cc_15533.html (Erişim tarihi: 30 Ocak 2018).
• Anonim, 2018o. All about hackberry in India. http://theindianvegan.blogspot.com.tr/2012/10/all-about-hackberry-in-india.html (Erişim tarihi: 30 Ocak 2018).
• Baryeh EA, 2001. Physical properties of bambara groundnuts. Journal of Food Engineering, 47(4), 321–326.
• Baytop,T, 1994. Türkçe bitki adları sözlüğü. Turk Dil Kurumu Yayınları, No: 5678, Ankara.
• Boydak M, 1988. Türkiye'de yeni tespit edilen iki çitlenbik (Celtis australis L.) ormanı. İ. Ü. Orman. Fakültesi Dergisi, Seri A, 38(1): 48-59.
• Botta-Dukát Z, Balogh L, 2008. The most important invasive plants in Hungary. HAS Institute of Ecology and Botany
• Chevallier A, 1996. The encyclopedia of medicinal plants: A practical reference guide to over 550 key herbs and their medicinal uses. Dorling Kindersley, London, 336 s.
• Demir F, Dog˘an H, Özcan M, Haciseferog˘ullari H, 2002. Nutritional and physical properties of hackberry (Celtis australis L.). J. Food Eng., 54: 241–247.
• Eminağaoğlu Ö, 2014. Celtis L. Türkiye´nin doğal-egzotik ağaç ve çalıları I. (Editör: Akkemik, Ü.). Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, MRK Baskı ve Tanıtım., Ankara, s: 408-412.
• Gültekin HC, 2010. Kapalı tohumlu (angiospermae) ağaç ve çalıların eşey özellikleri el kitabı. Ankara, s. 63-64.
• Ota A, Višnjevec AM, Vidrih R, Prgomet Ž, Necˇemer M, Hribar J, Cimerman NG, Možina SS, Bucˇar-Miklavcˇicˇ M, Ulrih NP, 2017. Nutritional, antioxidative, and antimicrobial analysis of the Mediterranean hackberry (Celtis australis L.). Food Science & Nutrition, 5(1):160–170.
• Özcan M, Akbulut M, 1998. Some physical and chemical properties of myrtle (Myrtus communis L.) fruits. Gıda, 23, 121–123.
• Özrenk K, Gündoğdu M, Türkoğlu N, Gazioğlu Şensoy Rİ, 2012. Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 22 (1): 26-32.
• Tabatabaei SA, Jalilvand H, Ahani H, 2014. Drought stress response in caucasian hackberry: growth and morphology. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences (JBES).Vol.5, No.3, p.158-169.
• Tabatabaei SA, Sharif ME, Bagheri M, Jalilvand H, Ahani H, 2017. Morphological adaptation of Cercis griffithii seedlings in response to progressive drought and salinity stresses. Journal of Applied Sciences and Environmental Management, 21(7), 1262-1267.
• Yaltırık F, 1998. Dendroloji ders kitabı II, Angiospermae (Kapalı Tohumlular), İ.Ü. Yayın No: 4104, Orman Fakültesi Yayın No: 420, İstanbul.
• Yücedağ C, Gültekin HC, 2008. Adi çitlembik (Celtis australis L.) ve doğu çitlenbiği (Celtis tournefortii Lam.) tohumlarının çimlenmesi üzerine araştırmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(3): 182-185.