Doğu Anadolu Bölgesinde Yetiştirilen Bazı Elma Genotiplerinin Antioksidan Özellikleri

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 1, 242 - 249, 01.03.2020

Nurcan Özel , İhsan Güngör Şat , Hüseyin Vurgun

https://doi.org/10.21597/jist.536370

Öz

Türkiye, orijin merkezi olarak adlandırılan gen merkezlerinden küçük Asya ve Akdeniz gen merkezlerinin sınırları içerisinde yer almaktadır. Gen merkezleri arasında kabul edilen Doğu Anadolu Bölgesinin yumuşak ve sert çekirdekli meyve türlerinin primer gen merkezi olduğu bilinmektedir. Kaynakların aşırı kullanımı, kirlilik, iklimsel değişiklikler, gelişme baskısı gibi çevresel tahripler ve genetik erozyon gibi nedenlerle zengin kaynaklarımız hızla kaybolmaktadır. Biyolojik çeşitliliğin korunmasında ekosistemlerin bir bütün olarak korunması temel yaklaşımdır. Ancak, bu kaynakların yalnızca korunması değil aynı zamanda değerlendirilmesi, sürdürülebilir kullanımı, kayıt altına alınması ve toplumun da bu kaynakları bilinçli olarak koruması önemlidir. Bu genotipler üzerinde detaylı araştırmaların yapılması ve çeşit tescili yönündeki çalışmaların yapılması önem arz etmektedir. Bu çalışmada Doğu Anadolu Bölgesinin sahip olduğu elma genetik kaynaklarının antioksidan kapasitesinin incelenmesi hedeflenmiştir. Yapılan analizlerde 57 genotip arasında toplam flavonoid miktarı 113.56-1 136.06 mg-1kg, FRAP (The Ferric Reducing Ability Of Plasma= Fe3+ İndirgeme Gücü) 136.04-802.44 μmol-1g ve DPPH (2,2-Difenil-1-pikrihidrazil) % inhibisyon 10.59-91.01 arasında bulunmuştur. Çalışma sonucunda elma genotipleri arasında farklılıklar olmakla birlikte tiplerin çoğunlukla yüksek antioksidan kapasiteye sahip oldukları ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Doğu Anadolu Bölgesi, Elma, FRAP, DPPH, Flavonoid, genotip

Antioxidant Properties of Some Apple Genotypes Grown in Eastern Anatolia Region

Öz

Turkey is located within the borders of the smaller Asian and Mediterranean gene centers, which are called the origin centers. The Eastern Anatolia Region that considered among the gene centers is the primary gene centers of the soft and hard seed fruit species. Our rich resources are disappearing due to overuse of resources, pollution, climatic characteristics, progress pressure, destructions and genetic erosion. The conservation of ecosystems as a whole in the conservation of biological diversity is the basic approach. However, it is important that these resources are not only protected, but also assessed, maintained and recorded, and that the community consciously protects these resources. It is important to carry out detailed research on these genotypes and to carry out studies on variety registration. In this study, it is aimed to investigate the antioxidant capacity of apple genetic resources of Eastern Anatolia Region. Among the 57 genotypes in the analysis made the total amount of flavonoids was found to be 113.56-1 136.06 mg-1kg, FRAP (The Ferric Reducing Ability of Plasma= Fe3 + Reduction Power) 136.04-802.44 μmol -1g and DPPH ve DPPH (2,2-Difenil-1-pikrihidrazil) % inhibition 10.59-91.01.

Anahtar Kelimeler

Eastern Anatolia Region, Apple, FRAP, DPPH, Flavonoid, genotype

Kaynakça

• Abacı, Z. T., ve Sevindik, E., 2014. Ardahan Bölgesinde Yetiştirilen Elma Çeşitlerinin Biyoaktif Bileşiklerinin ve Toplam Antioksidan Kapasitesinin Belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 24(2): 175- 184.
• Akpınar, A. E., 2009. Bazı Elma (Malus x domestica Borkh.) Genotiplerinin Ssrs (Sımple Sequence Repeats)’ A Dayalı Genetik Karakterizasyonu. Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, (Basılmış).
• Alberti, A., Zielinski, A., Couto, M., Nogueria, A., 2017. Distribution of phenolic compounds and antioxidant capacity in apples tissues during ripening. Journal of Food Science and Technology -Mysore- 54(10).
• Anonim, 2019. https://biruni.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul (Erişim tarihi 04.09.2019).
• Anonymous, 2019. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (Date of access: 04.09.2019).
• Apak, R., Özyürek, M., Güçlü, K., Çapanoğlu, E., 2016. Antioxidant activity/capacity measurement. 1. Classification, physicochemical principles, mechanisms, and electron transfer (ET)-based assays. J Agric Food Chem 64(5):997–1027.
• Blois, M.S. 1958. Antioxidant determinations by the use of a stable free radical. Nature. 181: 1199-1200.
• Boyer, J., Liu, R.H., 2004. Apple phytochemicals and their health benefits. Nutrition Journal, 3: 5. 10.1186/1475-2891-3-5.
• Coşkun, T., 2005. Fonksiyonel besinlerin sağlığımız üzerine etkileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2005; 48: 69-84.
• Coşkun, S.2016. Bazı Yerli Elma Çeşitlerinin Pomolojik ve Biyokimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Basılmış).
• Coskun, S., ve Aşkın, M. A., 2016. Bazı Yerli Elma Çesitlerinin Pomolojik ve Biyokimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 11 (1):120-131. El Gharras, H., 2009. Polyphenols: food sources, properties and applications–a review. International Journal of Food Science and Technology, 44(12), 2512-2518
• Erdoğan, S. S., 2010. Elma Posası Tozunun Antioksidan Aktivitesi ile Fenolik Bileşenlerinin Belirlenerek Ekmek Yapımında Kullanım Olanaklarının Araştırılması. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, (Basılmış).
• Ertürk, Y. E., Karadaş, K. Ve Geçer, M., K., 2016. Iğdır İlinde Elma Üretimi ve Pazarlaması. VII. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu, 04-07 Ekim. Eğirdir.
• Filiz, B., E., 2015. Elma Cipsinin Bazı Kalite ve Antioksidan Özelliklerine Kurutma, Ambalajlama ve Depolamanın Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, (Basılmış).
• Gao, X., Björk, L., Trajkovski, V., Uggla, M., 2000. Evaluation of antioxidant activities of rosehip ethanol extracts in different test systems. Journal of the Science of Food and Agriculture, 80, 2021-2027.
• Green, R.C., 2007. Physicochemical Properties and Phenolic Composition of Selected Saskatchewan Fruits: Buffaloberry, Chokecherry and Sea Buckthorn. University of Saskatchewan, PhD Thesis, Saskatoon, (Printed).
• Halvorsen, B.L., Holte, K., Myhrstad, M.C.W., Barikmo, I., Hvattum, E., Remberg, S.F., Wold, A.B., Haffner, K., Baugerod, H., Andersen, L.F., Moskaug, J., Jacobs, D.R., Blomhoff, R., 2002. A systematic screening of total antioxidants in dietary plants. Journal of Nutrition, 132, 461-471.
• Henríquez, C., Almonacid, S., Chiffelle, I., Valenzuela, T., Araya, M., Cabezas, L., Simpson, R., and Speisky, H., 2010. Determination Of Antioxidant Capacity, Total Phenolic Content and Mineral Composition Of Different Fruit Tissue of Five Apple Cultivars Grown In Chile. Chilean Journal Of Agricultural Research 70(4):523-536.
• Ignat, I., Valf, I. ve Papa, V.I. 2011. A criticial review of methods for characterization of polyphenolic compounds in fruits and vegetables. Food Chemistry, Vol. 126, pp. 1821-1835.
• Jelodarian, S., Ebrahimabadi, A. E., Khalighi, A. ve Batooli, H.2012. Evaluation of antioxidant activity of Malus domestica fruit extract from Kashan area. Avicenna Journal of Phytomedicine. Vol. 2, No. 3, 139-145.
• Karadeniz, F ve Ekşi, A. 2001. Elma Suyunda Fenolik Madde Dağılımı Üzerine Araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi, 7 (3), 135-141.
• Karaman, Ş., 2008. Türkiye'de Yetiştirilen Bazı Elma Çeşitlerinin Toplam Antioksidan Kapasitelerinin ve Antioksidan Özellik Gösteren Başlıca Bileşenlerinin Karşılaştırılması, İstanbul Üniversitesi Kimya Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, (Basılmış).
• Kırkaya, H., Balta, M. F. ve Kaya, T., 2014. Perşembe (Ordu/Türkiye) Yöresinde Yetiştirilen Elma Genotiplerinin Pomolojik, Morfolojik ve Fenolojik Özellikleri. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. 4(3): 15-20.
• Kocabaş, D. S., Tur, E. ve Kocabaş, A., 2015. Bazı Yerli Elma Çeşitlerinin Fitokimyasal Analizi ve Elma Ağacı Yapraklarının Ksilanaz Üretiminde Değerlendirilmesi. GIDA, 40 (5): 271-278.
• Kütük, A., 2013. Karaman Yerel Elma Çeşitlerinde Genetik Çeşitliliğin Belirlenmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Basılmış).
• Lim, A. S. L. and Rabeta, M. S. 2013. Proximate analysis, mineral content and antioxidant capacity of milk apple, malay apple and water appleInternational Food Research Journal 20(2): 673-679.
• Lotito, S.B., Frei, B., 2004. Relevance of apple polyphenols as antioxidants in human plasma: contrasting in vitro and in vivo effects. Free Radical Biology and Medicine, 36 (2), 201-211.
• Murathan ZT (2017). Farklı rakımlarda yetişen Hippohae rhamnoides L. meyvelerinin antioksidan kapasiteleri ve bazı biyoaktif özelliklerinin incelenmesi. Erzincan Uni. J. Sci. Technol. 10(2): 266-277.
• Norusis, M.J., 1993. SPSS for Windows: Base System User’s Guide. SPSS, Chicago.
• Oğuz, C., Karaçayır, H. F., (2009). Türkiye’de Elma Üretimi, Tüketimi, Pazar Yapısı ve Dış Ticareti. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 2 (1):41-49.
• Özbek, S., 1978. Özel Meyvecilik. Ç.Ü.Z.F. Yayınları, No: 128, Adana. 486s
• Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E., İsfendiyaroğlu, M. 2011 Ilıman İklim Meyve Türleri (Yumuşak Çekirdekli Meyveler Cilt:II). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:556, Bornava, İzmir
• Özgen, M., Ertunç, F., Kınacı, G., Yıldız, M., Birsin, M., Ulukan, H., Emiroğlu, H., Koyuncu, N. ve Sancak, C., 2005. Tarım Teknolojilerinde Yeni Yaklaşımlar ve Uygulamalar. Bitki biyoteknolojisi, Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, Ankara, 1, 315-346.
• Özrenk, K., Gündoğdu, M., Kaya, T., Ve Kan, T., 2011. Çatak ve Tatvan Yörelerinde Yetiştirilen Yerel Elma Çeşitlerinin Pomolojik Özellikleri. YYÜ TAR BİL DERG., 21(1):57-63.
• Öztan T., 2006. Mor Havuç, Konsantresi, Şalgam Suyu, Nar Suyu ve Nar Ekşisi Ürünlerinde Antioksidan Aktivitesi Tayini ve Fenolik Madde Profilinin Belirlenmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Basılmış).
• Öztürk, A., 2018. ‘Granny Smith Challenger’ Elma Çeşidinin Biyoaktif İçeriği Üzerine Gölgeleme Uygulamalarının Etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 35 (Ek Sayı), 30-37.
• Pellegrini N, Serafini M, Colombi B, Del Rio D, Salvatore S, Bianchi M, Brighenti F., 2003. Total Antioxidant Capacity of Plant Foods, Beverages and Oils Consumed in ItalyAssessed by Three Different In Vitro Assays. Journal of Nutrition, 133, 2812-2819.
• Raudone, L., Raudonis, R., Liaudanskas, M., Viskelis, J., Pukalskas, A., ve Janulis, V., 2016. Phenolic Profiles and Contribution of Individual Compounds to Antioxidant Activity of Apple Powders. Journal of Food Science. Vol. 00, Nr. 0, doi: 10.1111/1750-3841.13277.
• Raudone, L., Raudonis, R., Liaudanskas, M., Janulis, V., Viskelis, P., 2017. Phenolic antioxidant profiles in the whole fruit, flesh and peel of apple cultivars grown in Lithuania. Scientia Horticulturae, 216, 186-192.
• Wang H, Cao GH, Prior RL. 1996. Total Antioxidant Capacity of Fruits. J Agric Food Chem, 44: 701-705.
• Wojdyło A, Oszmıański J, Laskowski P., 2008. Polyphenolic Compounds and Antioxidant Activity of New and Old Apple Varieties. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 56, 6520–6530.
• Wu J, Gao H, Zhao L, Liao X, Chen F, Wang Z and Hu X (2007). Chemical compositional characterization of some apple cultivars. Food Chemistry, 103: 88–93.
• Van der Sluis, A.A., Dekker, M., de Jager, A., Jongen, W.M., 2001. Activity and concentration of polyphenolic antioxidants in apple: effect of cultivar, harvest year, and storage conditions. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49(8), 3606-3613.
• Vurgun, H., 1 Ünlü, H. M., Aslantaş, R., Keskin, K., Kadıoğlu, Z., Esmek, İ., Öz, M. H., Karadoğan, B., Kalkan, N. N., Pamir, M., Bozbek, Ö., Albayrak, S., Kızılcı, G., 2011. Doğu Anadolu Bölgesi Meyve Genetik Kaynaklarının Araştırılması (2005-2010Yılları Ara Raporu). VI. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 4-8 Ekim, Şanlıurfa.
• Vurgun, H., 2012. Doğu Anadolu Bölgesi Elma Genotiplerinin Morfolojik Karakterizasyonu, Atatürk Üniversitesi Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, (Basılmış).
• Yao, L.H., Jiang, Y.M., Shi, J., Tomas-Barberan, F.A., Datta, N., Singanusong, R., Chen, S.S., 2004. Flavonoids in food and their health benefits. Plant Foods for Human Nutrition, 59(3), 113-122.
• Shahidi, F., Naczk, M., 1995. Food Phenolics. Technomic Publishing Company Book, 199-225, Lanchester, USA.
• Yıldırım, M., Benzer, F., Çimen, M., Barış, D., Yıldırım, H., Sanyürek, N.K. ve Karakavuk, E., 2019. Isparta’da Yetişen Bazı Elma Çeşitlerinin Meyve Eti, Kabuk ve Çekirdek Yuvasındaki Antioksidan Kapasitesinin Belirlenmesi. Int. J. Pure Appl. Sci. 5(1):31-36.