Türkiye’de Gıda Endüstrisinde Gıda güvenliği ve Denetimlerin Rolü: Iğdır İli Örneği

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 1, 260 - 270, 01.03.2020

Mehmet Beykaya

https://doi.org/10.21597/jist.581593

Cited By: 2

Öz

Gıda endüstrisi hem ülke ekonomisi hem de insanımızın yeterli gıdaya erişimi bakımından, gıda güvenliği ise gıda endüstrisinin sürdürülebilirliği, beslenme ve tüketici sağlığı açısından önem arz etmektedir. Gıda güvenliğinin sağlanmasında bir araç olan gıda denetimleri; işletmelerin gıda güvenliği sistemlerini değerlendirmeyi, gıda güvenliği ve kalite standartlarına ilişkin sertifikaları kontrol etmeyi amaçlar. Ayrıca gıda denetimleri, gıda işletmelerindeki işleyiş ve prosesi gözden geçirmek, yasal uygunluğu takip etmek, tüketicilerin kaliteli, güvenilir gıda teminini sağlamak hedefiyle yılda bir veya birden fazla sayıda yapılmaktadır. Son zamanlarda tüketiciler, gıda güvenliği ve kalite konularına daha duyarlıdır. Özellikle gıda sektöründe yaşanan olumsuz tecrübeler, kamu kontrolünde gıdanın güvenliği ve kalitesi konularında çeşitli standartların gelişmesini sağlamıştır. Bu standartların etkinliği, gıda denetçilerinin bilgi, beceri, yetkinliği ve standartların uygulama yöntemine bağlıdır. Bu makalede, Türkiye’de gıda endüstrisinde gıda güvenliği ve denetimler hakkında bilgi sunmak, kamu otoritesinin rolünü ortaya koymak, ülkenin gıda mevzuatındaki değişim ve gelişmeleri kronolojik olarak yansıtmak ve Iğdır ilindeki gıda işletmelerinin mevcut durumu, yıllar itibariyle yapılmış denetim faaliyetleri ve sonuçlarını değerlendirilmek hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gıda güvenliği, gıda denetimi, mevzuat

Role of Food Safety and Inspections in Food Industry in Turkey: Iğdır Province Example

Öz

Food industry is important in terms of both the economy of the country and our people's access to adequate food, while food safety is important for the sustainability of the food industry, nutrition and consumer health. Food inspections, a means of ensuring food safety, aim to evaluate the food safety systems of the enterprises and to check the certificates related to food safety and quality standards. Furthermore, food inspections are carried out annually or more than once a year with the aim of reviewing the operation and process in food enterprises, following the legal compliance, and ensuring the quality and reliable food supply of the consumers. Recently consumers are more sensitive to food safety and quality issues. Particularly, the negative experiences in the food sector have led to the development of various standards in food safety and quality in public control. The effectiveness of these standards depends on the knowledge, skills, competence of food auditors and the method of implementation of standards. In this article, we provide information about food safety and control in the food industry in Turkey, reveals the role of public authorities, to reflect the country's food legislation progression chronologically and The current status of the food enterprises in Iğdır province, the audit activities and the results of the years were aimed to be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Food safety, food Inspection, regulations

Kaynakça

• Ababouch L. 2000. The role of government agencies in assessing HACCP. Food Control 11: 137– 42.
• Anonim, 2019. 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu.
• ANZFA, 2001. The Australia New Zealand Food Authority (ANZFA). Food safety: an audit system. An information paper outlining an audit system developed for the purpose of auditing food safety programs. Canberra, Australia: Australia New Zealand Food Authority. p 1– 56.
• Artık N, Poyrazoğlu ES, Konar N, 2013. Her Yönüyle Gıda Kitabı, Türk Gıda Mevzuatı ve Gıda Denetimi Bölümü. 10. Bölüm, sayfa:313-324. Sidaş Medya Ltd.Şti., İzmir.
• Arvanıtoyannıs IS, Varzakas TH, 2009. “Application of ISO 22000 and Comparison with HACCP on Industrial Processing of Common Octopus (Octopus Vulgaris. – Part I”). International Journal of Food Science and Technology, 44: 58–78.
• Ayhan K, 2013. Her Yönüyle Gıda Kitabı, Tarladan Sofraya Gıda Güvenliği Bölümü. 8. Bölüm, sayfa: 251-288. Sidaş Medya Ltd.Şti., İzmir.
• ASQ, 2013. American Society for Quality (ASQ). What is auditing? http://asq.org/learn-quality/auditing/. (Date of Access: 30 October 2018).
• Baş M, Ersun AS, Kıvanç G, 2006. The evaluation of food hygiene knowledge, attitudes, and practices of food handlers‟ in food businesses in Turkey, Food Control, 17(4): 317-322.
• Başer F, Abubakirova A, Şanlıer N, Çil B, 2016. 4-5 yıldızlı otellerdeki servis ve mutfak personellerinin gıda güvenliğine ilişkin bilgi, tutum ve davranışları.Türkiye ve Kazakistan karşılaştırması, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 13(3): 23-37.
• Baysal A, 1995. Genel Beslenme, 9. Basım, Hatipoğlu Yayınları, Ankara.
• Bilalis D, Stathıs I, Konstantas A, Patsıalı S, 2009.“Comparison Between HACCP and ISO: 22000 in Greek Organic Food Sector”. Journal of Food, Agriculture & Environment, 7(2): 237-242.
• Brun J, 2015. The importance of auditing for food safety. Available from: http://nimonik.com/2015/01/importance-of-auditing-food-safety/. (Date of access: 25 April 2019).
• Budak N, Çiçek B, 2002. Yabancı turistlerin ülkemizde yemek kültürüne ilgileri ve yemekler ile servis ortamlarına bakışları, Turizmde Sağlık ve Beslenme Sorunları ve Çözümler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Alanya, Antalya.
• Buzbaş N, 2010. Türkiye ve AB’de Gıda Güvenliği: Ortaklığın Sinerjisi. 28. Türkiye-AB Karma İstişare Toplantısı, Edinburg, İngiltere. s.17
• Çınar R, Özer S, 1999. Gıda ürünlerinde etiketleme üniversite öğrencilerinin tutumları üzerine bir araştırma, Pazarlama Dünyası, 13 (74): 13-17.
• Djordjevıc D, Cockalo D, Bogetıc S, 2011. “An Analysis of the HACCP System Implementation - The Factor of Improving Competitiveness In Serbian Companies”. African Journal of Agricultural Research, 6 (3): 515-520.
• Donald AC, 1998. HACCP User’s Manual Aspen Publishers, Gaithersburg, Maryland, USA.
• Erkan N, Alakavuk D, Tosun Y, 2008. “Gıda Sanayinde Kullanılan Kalite Güvence Sistemleri”. Journal of Fisheries Sciences, 2(1): 88-99.
• FAO, 2003. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). Assuring Food Safety and Quality. p.76. Rome http://www.fao.org (Erişim Tarihi: 16.04.2019)
• GFSR, 2016. Global Financial Stability Report (GFSR). Food safety audits. Available from (Date of access: 2 January 2017).
• Giray H, Soysal A, 2007. Türkiye’de Gıda Güvenliği ve Mevzuatı. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6 (6): 485-490
• Griffith CG, 2005. Are we making the most of food safety inspections? A glimpse into the future. Br Food J 107: 132– 9.
• GTHB , 2019. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB). Stratejik Plan 2018-2022. Ankara.
• Halaç E, 2002. Gıda kalitesi ve Gıda Mevzuatı ile ilgili temel kavramlar ışığında Türk ve AB Gıda Mevzuatının Karşılaştırılması. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 4. 107-131. Henson S, Holt G, Northen J, 1999. Costs and benefits of implementing HACCP in the UK dairy processing sector. Food Control 10: 99– 106.
• Hobbs JE, Fearne A, Spriggs J, 2002. Incentive structures for food safety and quality assurance: an international comparison. Food Control 13: 77– 81.
• Kaptan M, 2007. Tüketicilerin gıda güvenliği hakkında bilgi düzeylerinin tespiti, (Yayımlanmış Yüksek lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Çanakkale.
• Karaali A, 2012. Gıda Güvenliği İçin Risk İletişim Stratejileri. 4. Gıda Güvenliği Kongresi, 3-5 Mayıs 2012, İstanbul.
• Kılıç D, 2008. Tüketicilerin gıda güvenliği ile ilgili bilgi-tutum ve davranışları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Kılıçalp M, 2011. Türkiye’yi ziyaret eden turistlerin GIDA güvenliği algılamaları üzerine bir araştırma, (Yayım. Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Knight PG, Jackson JC, Bain B, Eldemire-Sheraer D, 2003. Household food safety awareness of selected urban consumers in Jameika, Int. Journal of Food Sciences and Nutrition, 4(54): 309-320.
• Köksal E, Bilgili N, Topçu A, 2003. Ankara ili Gülveren bölgesinde yaşayan ev hanımlarının besin satın alma ve etiket okuma konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi, Sağlık ve Toplum, 7(2): 77-83.
• Martinez MG, Fearne A, Caswell JA, Henson S, 2007. Co‐regulation as a possible model for food safety governance: opportunities for public–private partnerships. Food Policy 32: 299– 314.
• Mercan ŞO, Bucak T, 2013. “The ISO 22000 Food Safety Management System in the Food and Beverage Industry”. International Journal of Education and Research, 1(6): 1-18.
• Motarjemi Y, Käferstein F, 1999. Food safety, hazard analysis and critical control point and the increase in foodborne diseases: A paradox, Food Control 10(4–5): 325-333.
• Pattron DD, 2006. An observing study of the awareness of food safety practices in households in Trinidad. International Journal of Food Safety, 8: 14-18.
• Reilly A, Ellard R, O'Connor J, 2009. Food safety at the national level the role of governments. In:BP Mansourian, A Wojtczak, BMcA Sayers, editors. Medical sciences. Vol. II. Oxford: Eolss Publishers Co. p 383– 93.
• Safefood 360, 2013. Whitepaper—food safety auditing—principles and practice. New York: Safefood 360, Inc. p 1– 19.
• Şanlıer N, 2005. Yerli ve yabancı turistlerin Türk mutfağı hakkındaki görüşleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1): 213-227.
• Sekheta MA, Sahtout AH, Sekheta AH, Sharab RO, Airoud KA, 2010. “The Group of Hidden Hazards in Enhanced HACCP and ISO-22000 Based Quality Systems”. International Journal of Food Safety, 12: 146-157.
• Skees JR, Botts A, Zeuli KA, 2001. The potential for recall insurance to improve food safety. International Food Agribusiness Management 4: 99– 111.
• Surak JG, Lorca TA, 2007. Process Auditing for Food Safety. Available from: http://www.foodsafetymagazine.com/magazine-archive1/augustseptember-2007/process-auditing-for-food-safety/. (Date of access: 18 December 2016).
• Tayar M, 2014. Güvenli Gıda Gereksinimi. Dünya Gıda Dergisi. 2014-09.
• TOB, 2019. Tarım ve Orman Bakanlığı(TOB). www.tarimorman.gov.tr (Erişim Tarihi: 16.04.2019).
• Topuzoğlu A, Hıdıroğlu S, Ay P, Önsüz İkiışık H, 2007. Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4): 253-258.
• TGDF, 2011. Türk Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu (TGDF). Çiftlikten Çatala Gıda Güvenliği. s.70. TGDF Yayınları, Ankara.
• Türksoy A, Altıniğne N, 2008. “Konaklama İşletmelerinde Gıda Güvenliği ve Çeşme İlçesinde Yer Alan Turizm Belgeli Konaklama Tesislerinde Gıda Güvenliği Uygulamalarının değerlendirilmesi”. Ege Akademik Bakış, 8(2): 605-629.
• Türk İncel E, 2005. Yetişkin Tüketicilerin Besin güvenliği Konusunda Bilgi ve Davranışları, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Yaralı B, 2017. Gıda Güvenliği,http://www.akademik.adu.edu.tr/myo/cine/webfolders/File/ders notlari/gida güvenligi.pdf, 1-120, (Erişim Tarihi: 27.01.2018).