Malatya İli Elma (Malus domestica Bark. (Rosaceae)) Ağaçlarında Zararlı Böcek ve Akar Türleri ile Doğal Düşmanlarının Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 4, 2341 - 2352, 15.12.2020

Mehmet Kaplan

https://doi.org/10.21597/jist.691252

Cited By: 3

Öz

Ülkemizde önemli meyve türlerinden olan elma yetiştiriciliğinde bitki koruma yönünden ekonomik kayıplara neden olan bazı fitofag türlerin tanınması ve mücadelesine yönelik çalışmaların yapılması önemlidir. Bu amaçla, Malatya ilinde ekonomik anlamda elma üretimi yapılan Akçadağ, Doğanşehir ve Yeşilyurt ilçelerindeki elma bahçelerindeki zararlı ve yararlı arthropod türlerinin belirlemek için 2015-2016 yıllarında çalışma yürütülmüştür. Çalışmalarda türlerin tespitinde; sürgün alma, gözle kontrol, darbe yöntemi yanı sıra eşeysel çekici tuzak ve kültüre alma metotlarından faydalanılmıştır. Çalışmada 28 zararlı arthropod türü ile 19 yararlı böcek türü tespit edilmiştir. Tespit edilen bu zararlı türlerden Cydia pomonella L., Archips rosana L. (Lepidoptera.: Tortricidae), Aphis pomi Deg.(Hemiptera: Aphididae), Eriosoma lanigerum Hausmann (Hemiptera: Pemphigidae), Tropinota (Epicometis) hirta Poda (Coleoptera: Scarabaeidae) ve Tetranychus urticae Koch.(Acarina: Tetranychidae)’nin yaygınlık ve yoğunluk yönden önemli olduğu gözlenmiştir. Bununla birlikte Coccinella semtempunctata Linnaeus, Oenopia (Synharmonia) conglobata Linnaeus (Coleoptera: Coccinellidae), Chrysoperla carnea Stephens (Neuroptera: Chrysopidae), Episyrphus balteatus De Geer (Diptera: Syrphidae), ve Apanteles sp. (Hymenoptera: Braconidae) en fazla görülen yararlı türler olarak belirlenmiştir. Önemli bazı zararlı türlerden olan Elma içkurdu (C. pomonella) erginlerinin mayıs-eylül, Elma yeşil yaprakbiti (A. pomi) ergin ve nimflerinin mayıs-ekim, Baklazınnı (T. hirta) erginlerinin nisan, Elma pamuklubiti (E. lanigerum) ergin ve nimfleri nisan sonu-ekim ve İkinoktalı kırmızıörümcek (T. urticae) ergin ile nimfleri ise mayıs-ekim döneminde doğada görüldüğü belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

elma, Elma ağaçları, Böcek, Akar, Doğal düşman, Malatya

Teşekkür

Çalışmalarımda elde etmiş olduğum, Braconidae türlerinin teşhisleri Prof. Dr. Ahmet BEYARSLAN (Eren Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Bitlis), Coccinellidae türlerinin teşhisleri Prof. Dr. Nedim UYGUN (Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, Adana), Chrysopidae türlerinin teşhisleri Doç. Dr. Ali SATAR (Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Diyarbakır), Dermaptera türlerinin teşhisi Prof. Dr. Ali DEMİRSOY (Hacettepe Üniversitesi), Nabidae türlerinin teşhisleri Doç. Dr. Ahmet DURSUN (Amasya Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Amasya), Syrphidae türlerinin teşhisleri Prof. Dr. Ahmet Faruk ÖZGÜR (Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, Adana) tarafından yapılmıştır.

Determination of Harmful Insect and Acari Species and Their Natural Species on Apple (Malus domestica Bark. (Rosaceae)) Trees in Malatya Province

Öz

In apple cultivation, which is one of the important fruit species in our country, it is important to carry out studies for the recognition and struggle of some phytophag species that cause economic losses in terms of plant protection. The study was conducted was conducted to determine the phytophagous and beneficial species in apple orchards and time to be seen of some important pests in nature in Akçadağ, Doğanşehir and Yeşilyurt districts of Malatya province, where apples are produced economically between 2015 and 2016. In the samplings, brunch cutting, visual examination, the impact method applied to tree branches, sexually attractive traps specific to the species were used in apple orchards. In addition, cultivation method was used for pre-adult and parasitoid species.
According to the results of the study, it was determined that 26 insects and 2 mite from phytophagous species and 19 beneficial insect species from general predators and parasitoids in apple orchards. It was observed that Cydia pomonella L., Archips rosana L. (Lepidoptera.: Tortricidae), Aphis pomi Deg. .(Hemiptera: Aphididae), Eriosoma lanigerum Hausmann (Hemiptera: Pemphigidae), Tropinota (Epicometis) hirta Poda (Coleoptera: Scarabaeidae) and Tetranychus urticae Koch. (Acarina: Tetranychidae) among these harmful species have been found to be important in terms of prevalence and density. However, Coccinella semtempunctata L., Oenopia (Synharmonia) conglobata L. (Coleoptera: Coccinellidae), Chrysoperla carnea Stephens (Neuroptera: Chrysopidae), Episyrphus balteatus De Geer (Diptera: Syrphidae) and Apanteles sp. (Hymenoptera: Braconidae) were identified as the most common beneficial species. It was determined that, some important phytophagous species respectively in May-September of C. pomonella adults, in May-September of A. pomi adult and nymphs, in May T. hirta adults, in end of April-October E. lanigerum adult and nymphs and in May-October of T. urticae adult and nymphs were seen in the nature.

Anahtar Kelimeler

Apple, Apple trees, Insect, Mite, Natural enemy, Malatya

Kaynakça

• Alaserhat İ, 2015. Erzincan ve Gümüşhane İllerinde Yetiştirilen Ilıman İklim Meyve Türlerinde Bulunan Aphididae (Hemiptera) Türleri, Yoğunlukları, Doğal Düşmanları ve Sekonder Konukçularının Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü., Doktora Tezi (Basılmış).
• Alaserhat İ, 2019. Erzincan ili Elma Ağaçlarında Bulunan Zararlı ve Faydalı Böcek Türleri İle Bazı Önemli Zararlı Türlerin Doğada Görülme Zamanı, Avrupa Bilim ve Teknik Dergisi, (17): 1116-1124.
• Anonim, 2008a. Zirai Mücadele Teknik Talimatları. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Yayınları, Cilt 4: 145-158s., Ankara,-Türkiye.
• Anonim, 2008b. Zirai Mücadele Teknik Talimatları. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Yayınları, Cilt 4: 388s., Ankara,-Türkiye
• Anonim, 2014. Yumuşak Çekirdekli Meyve Yetiştiriciliği-1, Tarım Teknolojileri. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, s.116, Ankara-Türkiye.
• Anonim, 2019. Yaş Meyve ve Sebze Sektörü Türkiye Geneli Değerlendirme Raporu, 2017/2018 Ocak-Aralık dönemi. Akdeniz ihracatçı birlikleri genel sekreterliği, Mersin.
• Anonymus, 2018. Food and Agriculture Organization of the United Nations (http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC). (Erişim tarihi: 14.11.2019).
• Artun O, Saltuk B, 2018. A Geographic Information System (GIS)-Based Multi-Criteria Evaluation For Greenhouse Site Selection: Tigris Basin Case Study. Fresenius Environmental Bulletin Volume 27 – No.12A/2018 pages 9019-9025.
• Ayaz T, Yücel A, 2010. Elazığ İli Elma Alanlarında Zararlı ve Yararlı Arthropod Türlerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 14 (1): 9-16.
• Baran MF, Polat R, Gökdoğan O, 2016. Comparison of Energy Use Efficiency of Different Tillage Methods on The Secondary Crop Sunflower Production, Feb - Fresenıus Environmental Bulletin, (25):11, p.4937-4943.
• Bayraktar SY, 2015. Karaman İlinde Elma Bahçelerinde Elma İçkurdu İle Kimyasal Mücadelede Mücadele Zamanının Belirlenmesine Yönelik Çalışmalar. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Bayhan E., M.R. Ulusoy ve Vatansever G, 1999. Ulukışla-Pozantı Yöresi Elma, Armut ve Ayva Ağaçlarında Zararlı Olan Türler. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 14-17 Eylül 1999, Ankara, 876-880.
• Beers EH, Brunner JF, Willet MJ, Warner GM, 1993. Orchard Pest Management. Washington, 276 p.
• Blackman RL, Eastop VF, 1994. Aphids on The World’s Trees: An Identification and Information Quide CAB International. Department of Entomology, The Natural History Museum, London, England, p.986.
• Bora T, Karaca İ, 1970. Kültür Bitkilerinde Hastalığın ve Zararın Ölçülmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yardımcı Ders Yayınları, No:167, s.43, İzmir-Türkiye
• Bozbek Ö, 2012. Erzincan İlinde Elma Ağaçlarında Görülen Coccoidea (Hemiptera) Türleri ile Bunların Parazitoit ve Predatörleri. Atatürk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü., Yüksek Lisans Tezi (Basılmış).
• Bozbek Ö, Gökçe AY, 2000. Doğu Anadolu Bölgesinde Elma Bahçelerinde Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Yayınları, No:36, s.45, Erzincan-Türkiye
• Cranshaw W, 2004. Biological Controls IX. Insect Predators. http://highplainsippm.org
• Croft B A, 1975. Tree Fruit Pest Management. Introduction to Insect Pest Management. A. Wiley Interscience Publication. John Wiley and Sons, pp.471-507, New York-ABD.
• Croft BA, 1982. In Introduction to Pest Management. (Ed. By R. L. Metcalf and W. H. Luckmann. John Wiley & Sons). Apple Pest Management, pp. 465-498.
• Çelik H, Ünlü L, 2017. Beyşehir (Konya) İlçesi Elma Bahçelerinde Elma İçkurdu Cydia pomonella (L.) (Lep.: Tortricidae)’nun Ergin Popülasyon Gelişimi ve Bulaşıklık Oranlarının Belirlenmesi, Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(3): 266-278.
• Çiftçi K, Türkyılmaz N, Kumaş F. ve Özkan A, 1985. Antalya İli Elma Bahçelerindeki Önemli Zararlılar ile Doğal Düşmanlarının Tespiti Üzerinde Ön Çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 25 (1-2), 49-61.
• Erden F, 1988. Erzincan Bölgesi Yumuşak Çekirdekli Meyve Ağaçlarının Böcek Kökenli Zararlıları, Tanınmaları ve Önemlilerinin Zararlılık Durumları Üzerinde Araştırmalar. Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü Mesleki Yayınlar No:4, s.87-89, Ankara-Türkiye.
• Güçlü Ş, Özbek H, 1995. Erzurum’da Elma Ağaçlarında Çiçek ve Meyvedeki Zararlılar Üzerinde Bazı Gözlemler. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (2): 171-175.
• Grigorov SP, 1974. Karantina Restaniata. Zemizdat, Sofya, 346 pp.
• İşçi M, 2008. Elma içkurdu [(Cydia pomonella) Lep.:Tortricidae]’nun Farklı Elma Çeşitlerindeki Zarar Oranlarının Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Basılmış), Konya.
• Karaca G, Karaca I, Yardımcı N, Demirözer O, Aslan B, Çulal Kılıç H., 2010. Investigations on Pests, Diseases and Present Early W1arning System of Apple Orchards in Isparta. African Journal of Biotechnology, 9(6): 834-841.
• Karamürsel D, 2009. Türkiye Elma Endüstrisine Genel Bir Bakış. Tarım Türk Dergisi, (15): 13-14.
• Kaşka, N, 1997. Türkiye’de Elma Yetiştiriciliğinin Önemi, Sorunları ve Çözüm Yolları. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araşt. Enst.- 2-5 Eylül 1997. S:1-12 Yalova,
• Kaya Ü, Öncüer C, 1988. Laboratuvarda üretilen Chrysoperla carnea (Steph.) (Neuroptera: Chrysopidae)’nın Biyolojisine Farklı İki Besinin Etkisi Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye Entomoloji Dergisi, 12 (3): 151-159.
• Kennedy JS, Day MF, Eastop VF, 1962. A Conspectus of Aphids As Vector of Plant Viruses Common Wealth. Institue, London, England, pp.114.
• Kovancı B, Gencer, NS, Kaya M.ve Akbudak B, 2000. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Elma Bahçesinde Elma içkurdu (Cydia pomonella L.) (Lepidoptera: Tortricidae)’ nun Ergin Populasyon Değişimi Üzerine Araştırmalar. Uludağ Üniversitesi, Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi, Araştırma Özetleri. Bursa, Cilt: 2, 597 s.
• Küçükballı N, Karaca İ, 2018. Elma bahçelerinde Bazı Önemli Zararlılara Karşı Azadirachtin ve Kaolin Uygulamalarının Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22 (2): 918-923.
• Mdellel L, Ben Halima Kamel M, 2015. Apple Aphid’s Species and Their Natural Enemies in Tunisian Orchards. Jornal of New Sciences, 24 (4): 1108-1114.
• Ölmez S, Ulusoy M.R, 2002. Diyarbakır İlinde Aphidoidea Üst Familyasına Bağlı Türlerin Predatörlerinin Saptanması. Türkiye 5. Biyolojik Mücadele Kongresi, Erzurum, 237-247
• Ölmez Bayhan S, Ulusoy M R, Toros S, 2003. Determination of Aphididae (Homoptera) Fauna of Diyarbakir Province of Turkey. Türkiye Entomoloji Dergisi, 27 (4): 253-268.
• Ölmez-Bayhan, S, Ulusoy M R, Bayhan E, 2006. Aphids and Their Predators in Malatya Region and Around, Turkey. Journal of Biological Sciences, 6 (5): 954-957.
• Ölmez-Bayhan S, Bayhan E, Özdemir I, 2012. Survey of Predator Species of Aphids in Batman, Diyarbakir and Mardin Provinces of Turkey. Research on Crops, Volume: 13 (2): 628-633.
• Ölmez Bayhan, S, Bayhan E, Özdemir I, 2015. Predator Species Determined on Aphid (Hemiptera: Aphididae) in Şanlıurfa and Adıyaman Provinces of Turkey. Agriculture & Forestry, Vol. 61 Issue 1: 149-152.
• Öncüer F, 1991. Türkiye Bitki Zararlısı Böceklerin Parazit ve Predatör Kataloğu. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 505, s.281, İzmir-Türkiye.
• Özbek H, Güçlü Ş, Hayat R, Yıldırım E, 1995. Meyve, Bağ ve Bazı Süs Bitkileri Zararlıları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: No: 323, Ders Kitabı: No:72, Erzurum
• Özpınar A, Şahin AK, Polat B, 2009. Çanakkale İlinde Elma içkurdu [Cydia pomonella (L.) (Lepidoptera: Tortricidae)]’nun Yayılış Alanı ve Popülasyon Gelişmesinin Belirlenmesi. Türkiye III. Bitki Koruma Kongresi, 15-18 Temmuz 2009, Van.
• Öztürk N, Acıöz S, 2014. Mersin İli Armut Bahçelerinde Elma İçkurdu (Cydia pomonella) (Lepidoptera: Tortricidae)’nın Ergin Popülasyon Değişimi, Alatarım, 13 (1): 11-16.
• Piekarska-Boniecka H, Wilkaniec B, Dolan´Ska-Niedbała, E, 2008. Parasitoids of Ichneumonidae Family (Hymenoptera, Apocrita) Limiting Abundance of Rose Tortrix Moth Archips rosana (L.) in selected orchards in Wielkopolska. Progress in plant protection, 48 (4): 1319-1322.
• Porcel M, Andersson GKS, Palsson J, Tasin M, 2018. Organic Management in Apple Orchards: Higher Impacts on Biological Control than on Pollination. Journal of Applied Ecology, 55: 2779–2789.
• Saltuk B, 2019. Determination of Greenhouse Potential in Siirt Province and Districts by Using GIS and Recommendations to Producers. European Journal of Science and Technology No. 15, pp. 343-350.
• Steiner N, 1962. Methoden Zur Untersuchung der Population Dynamikin Obstanlangen. Entomophaga 7(13), 207-214.
• Şahin AK, 2010. Çanakkale İlinde Elma İçkurdu (Cydia pomonella (L.) (Lepidoptera: Tortricidae)’nun Popülasyon Gelişmesinin ve Bazı Biyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale
• Toros S, Uygun N, Ulusoy R, Satar S, Özdemir I, 2002. Doğu Akdeniz Bölgesi Aphidoidea Türleri. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Ankara, s.108, Ankara-Türkiye
• Tuatay N, 1993. Türkiye yaprakbitleri (Hemiptera: Aphididae) IV. Aphidinae: Aphidini (I.Kısım). Bitki Koruma Bülteni, 33 (3–4): 83–106.
• Uygun N, 1981. Türkiye Coccinellidae (Coleoptera) Faunası Üzerinde Taksonomik Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Bilim Araştırma ve İnceleme Tezleri, Adana, 110s.
• Ülkümen L, 1938. Malatya'nın Mühim Meyve Çeşitleri Üzerinde Morfolojik, Fizyolojik ve Biyolojik Araştırmalar. Yüksek Ziraat Enstitüsü, s.65, Ankara-Türkiye
• Yanar D, Ecevit O, 2005. Tokat İlinde Elma (Malus communis L.) Bahçelerinde Görülen Bitki Zararlısı ve Predatör Akar Türleri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 20 (1): 18-23.
• Yardım EN, Atlıhan R, Özgökçe MS, Kaydan MB ve Özgen İ, 2003. Elma Bahçelerinde Elma içkurdu Cydia pomonella (L.) İçin Kitlesel Tuzaklama ve Kimyasal Mücadelenin Bazı Etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 13: 45-48.
• Yiğit A, Uygun N, 1982. Adana, İçel ve Kahramanmaraş İlleri Elma Bahçelerinde Zararlı ve Yararlı Faunanın Saptanması Üzerinde Çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, Cilt:22, No:4 s.163-179, Ankara-Türkiye
• Yoldaş Z, 1994. “Studies on the Biology of Chrysoperla carnea (Stephens) (Neuroptera: Chrysopidae) Feeding on Two Different Preys, 375-380”. Proceedings of the 3rd Turkish National Congress of Biological Control (25-28 January 1994, İzmir, Turkey), 575 pp.