Ethnobotanical Evaluation of "Fruit Food Festival" of Halfeti (Şanlıurfa), Cittaslow City

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 4, 2537 - 2548, 15.12.2021

Emine Atçı , Hasan Akan

Öz

The aim of this research is to evaluate the plants used in the Fruit Food Festival traditionally held in Halfeti since 2016 in terms of ethnobotany. In Halfeti, which is included in the Cittaslow International "slow city" network, a fruit food festival is held every year under the leadership of the slowfood organization. In the festival, which was held for the fifth time this year, it was observed that many fruit dishes such as Plum Pan, Loquat Kebab, Pomegranate Sour Onion Kebab, Quince Casserole and Mixed Dried Fruit Rice were served. However, in previous years, it was determined that tastes made from 25 different fruit dishes such as plum with egg, stuffed melon, stuffed plum, sauteed plum, fish sauced with mulberry and mulberry pilaf were exhibited. It has been determined that the plants used in the meals and presented at the Fruit Food Festival belong to 20 families and 41 plant species. In this festival, which is an important event in terms of gastronomic tourism, it is also aimed to introduce the food culture of the local people made from plants and to transfer them to future generations. The ethnobotanical characteristics of the plants used in the dishes were made in 12 settlements and information was obtained from 45 sources. In this article, scientific and local names of the plants used in the production of the local dishes presented in the "Fruit Food Festival" traditionally held in Halfeti, in which dishes they are used, and the visuals of the dishes made from these plants are given.

Anahtar Kelimeler

Ethnobotany, festival, gastronomy, Halfeti, fruit dishes

Cittaslow Şehri Halfeti (Şanlıurfa)’nin “Meyve Yemekleri Festivali”nin Etnobotanik Açıdan Değerlendirilmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı 2016 yılından beri Halfeti’de geleneksel olarak düzenlenen Meyve Yemekleri festivalindeki kullanılan bitkilerin etnobotanik açıdan değerlendirilmesidir. Cittaslow Uluslararası "sakin şehir" ağına dâhil olan Halfeti’de slowfood organizasyonunun öncülüğünde her sene meyve yemekleri festivali düzenlenmektedir. Bu sene beşincisi düzenlenen festivalde yörede yetişen bitkilerden yapılan Erik Tava, Yenidünya Kebabı, Nar Ekşili Soğan Kebabı, Ayva Güveci ve Karışık Kuru Meyve Pilavı gibi çok sayıda meyve yemeklerinin sunulduğu gözlenmiştir. Ancak önceki yıllarda Yumurtalı Erik, Kavun Dolması, Ayva Dolması, Erikli Sote, Dut Soslu Şabut Balık ve Dut Pilavı gibi 25 farklı meyve yemeklerinden yapılan lezzetlerin sergilendiği tespit edilmiştir. Festivalde sunumu yapılan yemeklerde kullanılan bitkilerin 20 familya ve 41 bitkiye ait olduğu tespit edilmiştir. Gastronomi turizmi açısından da önemli bir etkinlik olan bu festivalde yöre halkının yemek kültürünün tanıtılması ve gelecek kuşaklara aktarılması da hedeflenmektedir. Yemeklerde kullanılan bitkilerin etnobotanik özellikleri 12 yerleşim yerinde yapılmış ve 45 kaynak kişiden bilgi alınmıştır. Bu makalede, Halfeti’de geleneksel olarak düzenlenen “Meyve Yemekleri Festivali” inde sunulan yöresel yemeklerin yapımında kullanılan bitkilerin bilimsel ve yöresel isimleri, hangi yemeklerde nasıl kullanıldığı ve bu bitkilerden yapılmış bazı yemeklerin görsellerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Etnobotanik, festival, gastronomi, Halfeti

Kaynakça

• Akalın L, Akalın M, 201. Tandırlıktan gelen lezzet: geleneksel Urfa yemekleri. Şanlıurfa Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü, Navi Medya.
• Aksoy M, Sezgi G, 2015. Gastronomi turizmi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi gastronomik unsurları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 3(3):79-89.
• Anonim 2013. http://www.bizimbitkiler.org. (Erişim tarihi: 02.02.2021)
• Anonim 2019. http://www.halfeti.gov.tr. (Erişim tarihi: 25. 06. 2021)
• Anonim 2021. Cittaslow Halfeti. https://cittaslowturkiye.org. (Erişim tarihi: 07.05.2021)
• Bakırcı GT, Bucak T, Turhan KN, 2017. Bölge gastronomi turizmi üzerine yöresel ürün festivallerinin etkisi: Urla örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5 (özel sayı) 2): 230-240.
• Benek S, 2006. Şanlıurfa ilinin tarımsal yapısı, sorunları ve çözüm önerileri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (1): 67-91.
• Boyraz Z, Bostancı MS, 2015. Birecik barajı sonrası yer değiştiren eski Halfeti'nin (Şanlıurfa) turizm potansiyali. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 7 (3): 53-77.
• Cohen E, Avieli N, 2004. Food in Tourism: Attraction and Impediment. Annals of Tourism Research, 31(4): 755-778.
• Cömert M, Çetin K, 2017. Gastronomi temalı yerel festivaller üzerine bir değerlendirme. Journal of International Social Research, 10(54):1092-1101.
• Çetin M, Demirel H, Çetin K, 2019. Gastronomi konulu festivaller: Türkiye örneği. In: VIII. National IV. International Eastern Mediterranean Tourism Symposium, Mersin, Bildiri kitabı, pp19-20.
• Davis PH, Mill RR, Tan K. (eds), 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands 10. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Demirci B, Yılmazdoğan OC, Düşmezkalender E, 2020. Festival algısı, festival memnuniyeti, festival değeri ve aidiyet ilişkisi: Eskişehir sokak lezzetleri festivali örneği. Business & Management Studies: An International Journal, 8(1):1096-1112.
• Deveci B, Türkmen S, Avcıkurt C, 2013. Kırsal turizm ile gastronomi turizmi ilişkisi: Bigadiç örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 3(2):29-34.
• Doğan S, 2019. Turizm haftası etkinlikleri kapsamında yöresel yemek yarışmaları: Aksaray. Studies, 7(3):1958-1982.
• Doğdubay M, İlsay S, 2016. Bir iletişim biçimi olarak gastronomi turizmi. Detay Yayıncılık, Ankara. Ekinci A, 2016. Urfa mutfağı: lezzet sanatı. Şehir ve İrfan Araştırmaları Dergisi, (3):85-94
• Ersöz T, 2012. Bitkisel ilaçlar ve gıda takviyeleri ile ilgili genel yaklaşım ve sorunlar. Mised sayı 27-28: 9- 19.
• Güldemir O, Halıcı N, 2009. Türk mutfağında geleneksel etli meyve yemekleri. In: Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, Bildiri kitabı, pp 565-569, Van.
• Güner A, Ekim T, 2014. Resimli Türkiye Florası Cilt 1. Ali Nihat Gökyiğit Vakfı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Güner A, Özhatay N, Ekim T, Başer KHC, 2000. Flora of Turkey and the east aegean islands (supp. 2). Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Güner A, Kandemir A, Menemen Y, Yıldırım H, Aslan S, Ekşi G, Güner İ, Çimen AÖ (Eds.), 2018. Resimli Türkiye Florası cilt 2. ANG Vakfı Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları. İstanbul.
• Hall CM, Sharples L, 2003. The consumption of experiences or the experience of consumption? An introduction to the tourism of taste in food tourism around the World. In: Hall CM, Sharples L, Mitchell R, Macionis N, Cambourne B (eds) Food Tourism Around the World: Development, management and market, Elsevier Ltd. All.
• Irmak Y, 2019. Bingöl mutfak kültürü ve gastronomi turizmi. Bingöl Araştırmaları Dergisi, 6(1):111-144.
• Karabulut M, 2017. Halfeti (merkez) geçiş dönemleri. Ardahan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Keleş MÇ, Demirdağ ŞA, 2019. Samsun yöresel ot yemekleri festivaline katılım motivasyonları. In: 4. Uluslararası Gastronomi Turizmi Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı ss 223-226, Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi, Nevşehir.
• Kurnaz A, İşlek E, 2018. Aşçılık kültürünün festival turizmi kapsamında kullanılması: Mengen uluslararası aşçılık ve turizm festivali. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6 (özel sayı 3): 3-13.
• Küçük M, 2013. Kültür turizmi kapsamında yer alan festival etkinliklerinin yerel kalkınmaya katkısı: Uluslararası Beyşehir göl festivali üzerine bir araştırma, In: I. Kop Bölgesel Kalkınma Sempozyumu Bildiriler Kitabı, ss 345-357.
• Mitchell R, Hall CM, 2003. Consuming tourism: food tourism consumer behavior. In: Hall, CM, Sharples L, Mitchell R, Macions N, Cambourne B (eds.) Food tourism around the world: development, management and markets, Boston: Butterworth Heinemann.
• Olcay A, Giritlioğlu İ, Özekici YK, 2017. Sakin şehir prensiplerinin Halfeti'nin yerel mutfak üzerindeki etkisinde yerel halkın tutumu üzerine bir araştırma. Journal of International Social Research, 10(51):1330-1343.
• Özbay G, Semint S, 2020. Gastronomi temalı festivallerde katılımcı deneyimi üzerine bir araştırma: Uluslararası pişmaniye festivali örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38):315-341.
• Özçelik H, 2018. Türkiye’nin siyahi yediveren güllerinin tanıtımı. Kahramanmaraş Tarım ve Doğa Dergisi, 21(3):407-423.
• Özkan E, Curkan SC, Sarak EC, 2015. Festivallerin katılan ziyaretçiler üzerine etkileri: Alaçatı ot festivali örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi 6(14):59-68. Saatcı G, Yalçınkaya T (2018) Yöresel festivallerin yerel halk üzerindeki etkileri: Alaçatı ot festivali örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18:153-170.
• Sabbağ Ç, 201. 8. Gaziantep Yeme İçme Kültürü. Fırat’tan Volga’ya, 199. Adıyaman Üniversitesi yayınlar.
• Süzer Ö, Özkanlı O (2020) Bölge mutfaklarının kullanılan malzemeler bağlamında değerlendirilmesi: Gaziantep yemekleri üzerine bir inceleme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2):117-138.
• Şahin KS, İşlek E, Bingöl Z, 2018. Gaziantep mutfak kültüründe yer alan klasik lezzetlerden örnekler. Türkbilim, 8(özel sayı): 53-59.